Αναλύσεις σε Κίεβο, Μόσχα, Ευρώπη, Ουάσιγκτον για τη συνάντηση Τραμπ–Πούτιν-Στις ΗΠΑ ο Ζελένσκι

Η διπλωματική σκακιέρα ανάμεσα σε Ουάσιγκτον, Μόσχα και Κίεβο μετακινήθηκε θεαματικά τις τελευταίες 48 ώρες: καθώς ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ταξίδευε προς την Ουάσιγκτον για τη σημερινή του συνάντηση με τον Ντόναλντ Τραμπ, ο Αμερικανός πρόεδρος ολοκλήρωνε μια δίωρη τηλεφωνική επικοινωνία με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, την οποία χαρακτήρισε «πολύ παραγωγική» και «με σημαντική πρόοδο». Το τηλεφώνημα, το πρώτο σε αυτό το επίπεδο μετά από δυο μήνες ψυχρότητας, φαίνεται να άνοιξε έναν νέο κύκλο διεθνών ζυμώσεων, προκαλώντας ανησυχίες στο Κίεβο και επιφυλακτικότητα στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Σπύρος Σιδέρης

Η εξαγγελία, μάλιστα, μιας προσεχούς συνάντησης Τραμπ–Πούτιν στη Βουδαπέστη, υπό την αιγίδα του Βίκτορ Όρμπαν, δίνει σαφή πολιτική διάσταση σε μια πρωτοβουλία που θυμίζει περισσότερο «παράλληλη διπλωματία» παρά κλασική ειρηνευτική διαδικασία.

Η συνομιλία που άλλαξε τον τόνο της Ουάσιγκτον

Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του Λευκού Οίκου, η τηλεφωνική επικοινωνία των δύο ηγετών διήρκεσε πάνω από δύο ώρες και χαρακτηρίστηκε «πολύ καλή και παραγωγική».

Ο Ντόναλντ Τραμπ ανέφερε στην πλατφόρμα TruthSocial ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν τον συνεχάρη για την «επίτευξη ειρήνης στη Μέση Ανατολή» και ότι η επιτυχία αυτή μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για την αναζήτηση τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία. Ανακοίνωσε επίσης πως την επόμενη εβδομάδα θα πραγματοποιηθεί συνάντηση υψηλόβαθμων συμβούλων Ρωσίας–ΗΠΑ, με επικεφαλής από αμερικανικής πλευράς τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, και ότι στη συνέχεια ο ίδιος θα συναντηθεί με τον Πούτιν στη Βουδαπέστη.

Κατά τον Τραμπ, η συζήτηση άγγιξε και ζητήματα μεταπολεμικού εμπορίου και ανθρωπιστικών πρωτοβουλιών. Δεν έγινε σαφής αναφορά στο ενδεχόμενο παράδοσης πυραύλων Tόμαχοκ στην Ουκρανία —ένα θέμα που έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στη Μόσχα. Ο ίδιος υπογράμμισε ότι «το σημερινό τηλεφώνημα έφερε μεγάλη πρόοδο», αφήνοντας να εννοηθεί ότι η διαμεσολάβησή του στο ουκρανικό θα αποτελέσει το επόμενο μεγάλο βήμα.

Το ταξίδι Ζελένσκι και οι πρώτες αντιδράσεις

Την ώρα της ανάρτησης του Αμερικανού προέδρου, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι είχε ήδη φτάσει στην Ουάσιγκτον. Σε βίντεο στο Telegram, γνωστοποίησε συναντήσεις με εταιρείες αμυντικής βιομηχανίας και ενεργειακούς ομίλους, ενώ για αύριο προανήγγειλε το τετ-α-τετ με τον Ντόναλντ Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο.

Σχολιάζοντας αιχμηρά το τηλεφώνημα Τραμπ–Πούτιν, σημείωσε ότι «η Μόσχα έσπευσε να μιλήσει για ειρήνη μόλις άκουσε τη λέξη Tόμαχοκ», προσθέτοντας: «Ο Πούτιν δεν είναι πιο θαρραλέος από τη Χαμάς ή οποιονδήποτε τρομοκράτη —η γλώσσα της ισχύος θα λειτουργήσει και απέναντι στη Ρωσία».

Αναλυτές στο Κίεβο εκτιμούν πως η ουκρανική ηγεσία βλέπει με καχυποψία τη νέα αμερικανορωσική προσέγγιση, θεωρώντας ότι μπορεί να αναστείλει ή να καθυστερήσει τις υποσχόμενες στρατιωτικές ενισχύσεις. Στη Μόσχα, αντιθέτως, η επικοινωνία παρουσιάστηκε ως «έναρξη ρεαλιστικού διαλόγου».

Το «μήνυμα» πίσω από τον θετικό τόνο

Σύμφωνα με ρωσικές αναλύσεις, ο θετικός τόνος του Τραμπ δεν συνεπάγεται αυτομάτως μετακίνηση της Ουάσιγκτον προς συμφωνία, αλλά ενδέχεται να λειτουργεί ως στρατηγικός ελιγμός. Η δημόσια αναφορά του στην «πρόοδο» μπορεί να στοχεύει στο να απενεργοποιήσει προσωρινά το ζήτημα των Tομαχόκ, αποτρέποντας μια νέα φάση κλιμάκωσης.

Το σενάριο αυτό υποστηρίζεται και από ευρωπαϊκές διπλωματικές εκτιμήσεις, σύμφωνα με τις οποίες η εξαγγελία της επικείμενης συνάντησης Τραμπ–Πούτιν στη Βουδαπέστη αποσκοπεί στο να αναβαθμίσει τον ρόλο του Βίκτορ Όρμπαν και να ενισχύσει το κύρος της λεγόμενης «ευρωπαϊκής ειρηνικής πτέρυγας», η οποία διαφοροποιείται από τους «σκληρούς» του ΝΑΤΟ.

Το Reuters και ο φόβος «αμερικανικής υποχώρησης»

Η ανάλυση του Reuters μετά το τηλεφώνημα ήταν αποκαλυπτική: η εξέλιξη ήρθε τη στιγμή που ο Ζελένσκι κατευθυνόταν προς τον Λευκό Οίκο για να διεκδικήσει περισσότερη στρατιωτική υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένων επιθετικών πυραύλων μεγάλης εμβέλειας. Ο συμφιλιωτικός τόνος του Ντόναλντ Τραμπ φέρεται να έθεσε εν αμφιβόλω την άμεση υλοποίηση τέτοιων σχεδίων και να ενίσχυσε τους φόβους περί πιθανής παραχώρησης των ΗΠΑ προς τη Μόσχα.

Η εκτίμηση αυτή ενισχύει την εικόνα ότι ο Τραμπ επιδιώκει αναπροσανατολισμό της αμερικανικής στρατηγικής: όχι απόσυρση στήριξης προς την Ουκρανία, αλλά επαναπροσδιορισμό των όρων της. Πίσω από τη ρητορική περί «ειρήνης» μπορεί να βρίσκεται η προσπάθεια αποτροπής μιας πυρηνικής απειλής που η Ρωσία αφήνει επανειλημμένα να αιωρείται.

Το σενάριο της Βουδαπέστης

Η ανακοίνωση της συνάντησης Τραμπ–Πούτιν στη Βουδαπέστη προκάλεσε συγκρατημένη έκπληξη στα διπλωματικά επιτελεία. Η επιλογή του τόπου —μια πρωτεύουσα με βαρύνουσα σημειολογία, όπου παραπέμπει και το Μνημόνιο της Βουδαπέστης (1994) για την αποπυρηνικοποίηση της Ουκρανίας— δίνει συμβολικό βάρος στο εγχείρημα.

Αναλυτές της ρωσικής εφημερίδας Kommersant θεωρούν ότι η συνάντηση μπορεί να εξελιχθεί σε συμβολική ανταλλαγή προθέσεων, όχι αναγκαστικά σε διαπραγμάτευση ειρήνης. Άλλοι σχολιαστές, τόσο στη Μόσχα όσο και στη Βουδαπέστη, βλέπουν πιθανό σημείο καμπής, ιδίως αν συνδυαστεί με ανακοίνωση προσωρινής κατάπαυσης του πυρός ή με την έναρξη συνομιλιών για εγγυήσεις ασφάλειας και εδαφικές ρυθμίσεις.

Οι αμερικανικοί υπολογισμοί

Στο εσωτερικό των ΗΠΑ, η στάση του Ντόναλντ Τραμπ πυροδοτεί έντονη πολιτική αντιπαράθεση. Δημοκρατικοί γερουσιαστές τον κατηγορούν ότι «νομιμοποιεί τον Πούτιν» και «διαβρώνει τη δυτική ενότητα». Από την άλλη, οι υποστηρικτές του αντιτείνουν ότι επιδιώκει «πραγματιστική ειρήνη» και ότι ο διάλογος με τη Ρωσία είναι η μόνη ρεαλιστική διέξοδος από έναν πόλεμο με τεράστιο οικονομικό και πολιτικό κόστος.

Ανεξάρτητοι αναλυτές στην Ουάσιγκτον εκτιμούν πως ο Τραμπ επιχειρεί να επανεντάξει τη Ρωσία σε ένα νέο πλαίσιο διεθνών ισορροπιών, προωθώντας μια δική του διπλωματική “Συμφωνία του Αιώνα”: αποκλιμάκωση σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, με αντάλλαγμα εμπορικά και ενεργειακά ανοίγματα.

Το κρίσιμο τετ-α-τετ Τραμπ–Ζελένσκι

Το σημερινό ραντεβού του Ντόναλντ Τραμπ με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα αποσαφηνίσει εάν ο Λευκός Οίκος προτίθεται να συνεχίσει την στρατιωτική ενίσχυση ή να στραφεί προς μια μεταβατική πολιτική λύση. Σύμφωνα με διπλωματικές εκτιμήσεις, η ουκρανική αποστολή επιδιώκει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για πυραύλους Tόμαχοκ και νέα συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας, που θεωρούνται κρίσιμα για την επόμενη φάση των επιχειρήσεων.

Ωστόσο, το κλίμα μετά την επικοινωνία Τραμπ–Πούτιν δεν είναι ευνοϊκό. Το Reuters, όπως και αναλυτές από το Atlantic Council, προειδοποιούν ότι μια πιθανή αναστολή αποστολών όπλων θα αποδυναμώσει την Ουκρανία στο πεδίο και θα προσφέρει στη Ρωσία στρατηγικό πλεονέκτημα ενόψει χειμώνα.

Υπολογισμένο ρίσκο με αβέβαιο ορίζοντα

Η τηλεφωνική επικοινωνία Τραμπ–Πούτιν και η προαναγγελθείσα συνάντηση στη Βουδαπέστη δεν συνιστούν κατ’ ανάγκη ειρήνη· πιθανότερα αποτελούν μια παύση κινήσεων και ένα τεστ προθέσεων πριν από τη νέα φάση.

Το αν πρόκειται για διπλωματική τακτική του Τραμπ ή για αρχή ευρύτερης επαναπροσέγγισης, θα κριθεί από το σημερινό τετ-α-τετ με τον Ζελένσκι και από τα έμπρακτα επόμενα βήματα.

Σε κάθε περίπτωση, το τρίγωνο Ουάσιγκτον–Μόσχα–Κίεβο εισέρχεται σε νέα φάση ρευστότητας, όπου το μήνυμα «ειρήνη με προϋποθέσεις» μπορεί να σημαίνει πολύ περισσότερα από μια προσωρινή ανακωχή.