Παναγιώτα Καλαποθαράκου / Το ιδιωτικό χρέος ως κοινωνική πληγή: Οι Πολίτες ανάμεσα σε Funds, Servicers και Τράπεζες
Γράφει η Παναγιώτα Καλαποθαράκου – Νομικός, Πρόεδρος της ΕΚΠΟΙΖΩ
Μια σιωπηλή κοινωνική κρίση
Το ιδιωτικό χρέος αποτελεί, εδώ και μία δεκαπενταετία, μία από τις βαθύτερες και πιο σιωπηρές κοινωνικές πληγές της χώρας.
Από την καθημερινή μας επικοινωνία στην ΕΚΠΟΙΖΩ με δεκάδες νοικοκυριά, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και επαγγελματίες διαπιστώνουμε ότι βιώνουν καθημερινά το αδιέξοδο της υπερχρέωσης — μια κατάσταση που δεν είναι προϊόν ατομικής ευθύνης, αλλά αποτέλεσμα συστημικών στρεβλώσεων, οικονομικών κρίσεων και θεσμικών παραλείψεων.
Επιπροσθέτως, η ακρίβεια και οι συνεχείς αυξήσεις σε όλους τους τομείς της οικονομίας, τρόφιμα, καύσιμα, ενέργεια, τράπεζες, τηλεπικοινωνίες, λοιπά προϊόντα και υπηρεσίες, σε συνδυασμό με τις επιθετικές πρακτικές των τραπεζών, servicers και funds, και η έλλειψη αποτελεσματικών νομοθετικών εργαλείων έχουν δημιουργήσει μια εκρηκτική κατάσταση κοινωνικού και οικονομικού αποκλεισμού σε εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Τα μεγέθη της κρίσης
Σήμερα, το ληξιπρόθεσμο ιδιωτικό χρέος ανέρχεται στα 234 δισεκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων 73 δισ. ευρώ έχουν περάσει στη διαχείριση των Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΕΔΑΔΠ), γνωστών ως servicers.
Οι εταιρείες αυτές αγοράζουν ή διαχειρίζονται «κόκκινα» δάνεια — συχνά σε εξευτελιστικές τιμές — ενώ απαιτούν από τους οφειλέτες την εξόφληση του πλήρους ποσού, συνοδευόμενου από υψηλούς τόκους και δυσμενείς όρους.
Από τον νόμο Κατσέλη στην απουσία ουσιαστικής προστασίας
Παρά τις αλλεπάλληλες νομοθετικές παρεμβάσεις, καμία δεν αντιμετώπισε ουσιαστικά το πρόβλημα.
Ο νόμος Κατσέλη (ν. 3869/2010) υπήρξε η μόνη πραγματικά αποτελεσματική δικλίδα προστασίας των υπερχρεωμένων πολιτών για τη διάσωση της κύριας κατοικίας και τη διαγραφή οφειλών ιδίως στα ευάλωτα νοικοκυριά.
Αντίθετα, οι μεταγενέστερες ρυθμίσεις, όπως ο εξωδικαστικός μηχανισμός του ν. 4738/2020, αποδείχθηκαν γραφειοκρατικές, περίπλοκες και συχνά ανώφελες για τους πραγματικά ευάλωτους δανειολήπτες.