Παρασκήνιο: Τραμπ και Ζελένσκι μίλησαν δύο φορές- ATACMS ή Tomahawk το μεγάλο ερώτημα

Σε μια συγκυρία όπου ο πόλεμος ροκανίζει την οικονομική αντοχή και το πολιτικό κεφάλαιο της Ουκρανίας, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ανακοίνωσε ότι μίλησε δύο φορές σε δύο ημέρες με τον Ντόναλντ Τραμπ — μια διπλή επαφή που άνοιξε ξανά το παράθυρο για αναβαθμισμένη αμερικανική στήριξη στην αντιαεροπορική άμυνα και, ενδεχομένως, για πυραύλους μακρού πλήγματος Tomahawk. Οι αναφορές του Κιέβου σε ενίσχυση των Patriot και σε «αύξηση της εμβέλειας» συντονίστηκαν με δημοσιεύματα ότι ο Λευκός Οίκος εξετάζει την παράδοση Tomahawk (χωρίς επίσημη επιβεβαίωση). Την ίδια στιγμή ο Τραμπ επανέφερε στο κάδρο το «ουκρανικό impeachment (τη διαδικασία παραπομπής/καθαίρεσης του Τραμπ) του 2019, ζητώντας μέσω Truth Social νέα έρευνα από το Κογκρέσο και στοχοποιώντας τον Άνταμ Σιφ.

Σπύρος Σιδέρης

Η επίκληση του 2019 δεν είναι υποσημείωση: λειτουργεί ως πολιτικό πλαίσιο για ό,τι διαπραγματεύεται σήμερα η Ουάσιγκτον με το Κίεβο και ως μήνυμα ισχύος προς διαφορετικά ακροατήρια στις ΗΠΑ.

Τι ειπώθηκε — και τι έμεινε σκόπιμα θολό

Κατά τον Ζελένσκι, οι συνομιλίες «προχώρησαν κατά θέματα» που είχαν προγραφεί από το προηγούμενο 24ωρο: ενίσχυση αντιαεροπορικής/αντιπυραυλικής άμυνας, αύξηση εμβέλειας πλήγματος των ουκρανικών δυνάμεων και ενέργεια–αέριο. Στο πολιτικοστρατιωτικό σκέλος, περισσότεροι Patriot ή ισοδύναμα συστήματα σημαίνουν πυκνότερη ομπρέλα προστασίας πάνω από πόλεις και κρίσιμες υποδομές, ιδίως ενόψει του χειμώνα, όταν οι ρωσικές επιθέσεις με βλήματα κρουζ και UAV αποκτούν στρατηγικό βάθος. Η «εμβέλεια» παραπέμπει είτε σε πρόσθετα ATACMS/μεσαίων αποστάσεων είτε —στο «μεγάλο σενάριο»— σε Tomahawk, που θα αναβάθμιζαν ποιοτικά την ουκρανική ικανότητα βαθέος κτυπήματος.

Το Κίεβο μίλησε ευθέως για Tomahawk, όμως αμερικανική απόφαση δεν υπάρχει δημοσίως. Παρ’ όλα αυτά, η ίδια η δημόσια αναφορά παράγει αποτρεπτικό σήμα. Ο Ζελένσκι το λέει καθαρά: η Ρωσία «φοβάται» ότι οι ΗΠΑ μπορεί να «σπάσουν» το ταβάνι εμβέλειας — άρα μεγαλώνει η πίεση για πολιτικό συμβιβασμό. Για την Ουκρανία, η προσδοκία λειτουργεί ως ψυχολογικός πολλαπλασιαστής στο μέτωπο αλλά και στις αγορές ενέργειας, όπου το αίσθημα δυτικής δέσμευσης σταθεροποιεί προσδοκίες.

Το 2019 επιστρέφει: γιατί τώρα;

Μετά τα δύο τηλεφωνήματα, ο Τραμπ ζήτησε μέσω Truth Social επανεξέταση του «ουκρανικού impeachment του 2019», χαρακτηρίζοντάς το «πιο παράνομη απάτη από το Watergate» και κατηγόρησε τον Άνταμ Σιφ για «ανεντιμότητα και διαφθορά». Υπενθυμίζεται: το φθινόπωρο του 2019 οι Δημοκρατικοί άνοιξαν διαδικασία παραπομπής μετά το τηλεφώνημα Τραμπ–Ζελένσκι, υποστηρίζοντας ότι ο τότε Πρόεδρος ζήτησε από το Κίεβο στοιχεία επιζήμια για την οικογένεια Μπάιντεν — διαδικασία που οδήγησε σε βαθιά πόλωση χωρίς τελική καθαίρεση.

Γιατί επανέρχεται τώρα;
(α) Ο Τραμπ θωρακίζεται πολιτικά ενόψει σκληρών διαπραγματεύσεων στη Βουλή και τη Γερουσία για τα πακέτα βοήθειας και τους όρους τους.
(β) Υπενθυμίζει στη βάση του ότι το «ουκρανικό» υπήρξε, κατά τη δική του αφήγηση, εργαλείο πολιτικής δίωξης — άρα οι σημερινές επιλογές του στο ουκρανικό δεν δεσμεύονται από «βαρίδια» της πρώτης θητείας.
(γ) Εκπέμπει σήμα προς το Κίεβο: η σχέση είναι εργαλειακή, όχι «λευκή επιταγή». Αποτελέσματα στο πεδίο και στις μεταρρυθμίσεις για να διατηρηθεί το εύρος της αμερικανικής στήριξης.

Οι στρατιωτικές παράμετροι χωρίς φτιασίδια

Τεχνικά, περισσότεροι Patriot ισοδυναμούν με σταθεροποίηση: λιγότερες διαρροές στην αεράμυνα, μεγαλύτερη ανθεκτικότητα του δικτύου ενέργειας. Η συζήτηση περί εμβέλειας ανεβάζει σκαλοπάτι στην κλίμακα κλιμάκωσης. Αν δοθεί πράσινο σε Tomahawk, η Μόσχα θα το διαβάσει ως ποιοτικό άλμα δυτικής εμπλοκής, με πιθανά αντίμετρα: κλιμάκωση πλήγματος σε υποδομές, ενίσχυση ηλεκτρονικού πολέμου, πιο επιθετική στάση στη Μαύρη Θάλασσα. Για το Κίεβο, τέτοιο οπλοστάσιο σημαίνει στρατηγική ελευθερία χειρισμών — και υποχρέωση για προσεκτική στοχοθεσία, περιορισμό παράπλευρων απωλειών και αυστηρή επικοινωνιακή πειθαρχία.

Συνοπτικά: οι Patriot αγοράζουν χρόνο· οι Tomahawk αγοράζουν χώρο — στρατηγικό βάθος για σχεδίαση επιχειρήσεων.

Η «οικονομία πολέμου» και το ενεργειακό σταυρόλεξο

Ο Ζελένσκι έθεσε —κατά δηλώσεις του— και τα πεδία ενέργειας και αερίου. Ένας ακόμη χειμώνας με πλήγματα των υποδομών πλησιάζει. Η αμερικανική εμπλοκή δεν είναι μόνο κονδύλια αποκατάστασης δικτύων, αλλά και ανταλλακτικά, κινητές μονάδες παραγωγής, αντι-drone και αντιπυραυλικά. Το πολιτικό στοίχημα για τον Τραμπ: να δείξει ότι η αμερικανική βοήθεια γίνεται πιο στοχευμένη και αποδοτική, κρατώντας ταυτόχρονα ψηλά την ενεργειακή πίεση προς τη Ρωσία μέσω της ευρωπαϊκής αγοράς.

Η εσωτερική αρχιτεκτονική ισχύος στις ΗΠΑ

Η επαναφορά του 2019 αναδιατάσσει συμμαχίες σκοπιμότητας στο Κογκρέσο. Για πολλούς Ρεπουμπλικάνους, το ουκρανικό είναι κυρίως λογαριασμός δολαρίων και διαφάνειας. Για πολλούς Δημοκρατικούς, είναι ζήτημα αρχών έναντι της ρωσικής επιθετικότητας. Ο Τραμπ επιχειρεί να «ράψει» πακέτο που πουλιέται πολιτικά: περισσότερη αεράμυνα, ενδεχομένως επιλεκτική εμβέλεια, αυστηρότεροι όροι λογοδοσίας· λιγότερη αμερικανική άμεση έκθεση, περισσότερη αποτροπή μέσω ικανότητας.

Αν επιμείνει στο «αποτελέσματα έναντι βοήθειας», η Ουκρανία θα χρειαστεί να επιταχύνει μεταρρυθμίσεις, να προσφέρει χειροπιαστά οφέλη στο πεδίο και να μειώσει τριβές με ευρωπαίους εταίρους σε ενέργεια και εξοπλισμό. Η ρητορική του 2019 λειτουργεί ως μοχλός πίεσης: η στήριξη στην Ουάσιγκτον δεν είναι πολιτικά δωρεάν.

Τι σημαίνει για την Ουκρανία

Βραχυπρόθεσμα, τα δυο τηλεφωνήματα και η ατζέντα Patriot/εμβέλεια ανεβάζουν το ηθικό και στέλνουν σήμα στρατηγικής υπομονής στο εσωτερικό. Μεσοπρόθεσμα, απαιτείται σταθερότητα ροών σε βλήματα, ανταλλακτικά και χρηματοδότηση· αλλιώς οι γραμμές άμυνας λεπταίνουν. Αν προκύψει ποιοτική αναβάθμιση σε όπλα μακράς ακτίνας, το Κίεβο κερδίζει ευχέρεια σχεδίασης, αλλά αναλαμβάνει και ρίσκο κλιμάκωσης.

Τι σημαίνει για τις ΗΠΑ

Για την Ουάσιγκτον, το ουκρανικό είναι ταυτόχρονα τεστ αξιοπιστίας και τεστ κόστους. Η επαναφορά του 2019 προϊδεάζει για σκληρό έλεγχο: βοήθεια με όρους, με μετρήσιμα κριτήρια, με βλέμμα στην εσωτερική νομιμοποίηση. Αν το Κογκρέσο συγκεράσει τις γραμμές, οι ΗΠΑ μένουν αρχιτέκτονας ασφάλειας στην Ευρώπη με μικρότερη φθορά· αλλιώς, το βάρος μεταφέρεται σε ευρωπαϊκή ανάληψη ευθύνης, με την Ουκρανία να αναζητά συνδυασμό λύσεων.