Ανάλυση Politico: Γιατί η κατάρρευση Μακρόν αποδυναμώνει την Ευρώπη

Η Ευρώπη ήδη αντιμετώπιζε ένα εκρηκτικό μείγμα λόγω του πολέμου του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία, των εμπορικών επιθέσεων του Ντόναλντ Τραμπ και της ανόδου της ακροδεξιάς σε πολλές χώρες αναφέρει στο κεντρικό του άρθρο του το Politico και προσθέτει: Σε αυτό το σκηνικό ήρθε να προστεθεί η νέα κατάρρευση της γαλλικής κυβέρνησης, η οποία αυτή τη φορά διήρκεσε λιγότερο από μία ημέρα, προκαλώντας αναστάτωση στις αγορές λόγω του ενδεχόμενου πρόωρων εκλογών που θα μπορούσαν να φέρουν την ακροδεξιά πιο κοντά στην εξουσία από ποτέ.

Στις Βρυξέλλες και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, αξιωματούχοι και διπλωμάτες εξέφρασαν ιδιωτικά τους φόβους ότι η ηγεσία του Εμανουέλ Μακρόν σε διεθνή θέματα, όπως η Ουκρανία και η Γάζα, κινδυνεύει να αποδυναμωθεί ανεπανόρθωτα. Μερικοί ανησυχούν ακόμη και για την ευστάθεια ολόκληρης της οικονομίας της ευρωζώνης.

«Η Γαλλία είναι πολύ μεγάλη για να αποτύχει, οπότε αυτή η ατελείωτη πολιτική αστάθεια θέτει σε κίνδυνο όλη την ευρωζώνη», δήλωσε διπλωμάτης κράτους-μέλους της ΕΕ. «Είναι το βασικό θέμα συζήτησης σήμερα».

Η Γαλλία, ως δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ, βασικός παίκτης στη G7, μοναδική πυρηνική δύναμη της Ένωσης και μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, έχει καθοριστικό ρόλο στις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Υπό τον Μακρόν, είχε αναδειχθεί σε κινητήρια δύναμη των ευρωπαϊκών υποθέσεων, ανταγωνιζόμενη μόνο τη Γερμανία.

Ταυτόχρονα, ο Μακρόν προσπαθεί να αντιμετωπίσει την απειλή του ακροδεξιού Εθνικού Συναγερμού, που παραμένει πρώτο στις δημοσκοπήσεις, ενώ ταυτόχρονα παλεύει με το μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας.

Πολιτικό αδιέξοδο και κίνδυνος πρόωρων εκλογών

Οι κυβερνήσεις του Μακρόν αδυνατούν να περάσουν μέτρα περιορισμού των δαπανών από το κοινοβούλιο. Το παρατεταμένο πολιτικό αδιέξοδο αυξάνει τις πιθανότητες για νέες βουλευτικές εκλογές εντός του έτους, γεγονός που συνεπάγεται μήνες επιπλέον αβεβαιότητας.

Ορισμένοι παρατηρητές δεν αποκλείουν πλέον ούτε την πρόωρη παραίτηση του Μακρόν, αν και η θητεία του λήγει το 2027. Κάθε τέτοιο σενάριο θα άνοιγε τον δρόμο στην ακροδεξιά του Μαρίν Λεπέν, με απρόβλεπτες συνέπειες για την ευρωπαϊκή σταθερότητα και κυρίως για την ευρωζώνη.

Την Δευτέρα, οι αγορές στη Γαλλία και διεθνώς αντέδρασαν νευρικά στη δραματική πτώση της κυβέρνησης του Sébastien Lecornu, που άντεξε μόλις 14 ώρες. Οι γαλλικές μετοχές και τα κρατικά ομόλογα υποχώρησαν, ενώ το ευρώ εξασθένησε έναντι του δολαρίου. Ο δείκτης CAC 40 σημείωσε πτώση 1,4%.

«Υπάρχουν ήδη αρκετές ανησυχίες για την οικονομία της ευρωζώνης», σχολίασε κυβερνητικός αξιωματούχος χώρας-μέλους. «Δεν χρειαζόμαστε κι άλλα προβλήματα».

Αβεβαιότητα για επενδύσεις και τον ρόλο της Γαλλίας στην ΕΕ

Στο εσωτερικό, Γάλλοι αξιωματούχοι προσπάθησαν να υποβαθμίσουν τον κίνδυνο. Ένας εξ αυτών υποστήριξε ότι παρά τη «σύνθετη κατάσταση», υπάρχει ακόμα «πιλότος στο πιλοτήριο» του υπουργείου Οικονομίας και οι αγορές δεν πρέπει να υπεραντιδρούν. Ωστόσο, πολλοί παραμένουν δύσπιστοι.

«Οι προσπάθειες του Μακρόν τα τελευταία οκτώ χρόνια στόχευαν στο να καταστήσουν τη Γαλλία τον πιο ελκυστικό επενδυτικό προορισμό στην Ευρώπη», δήλωσε ο Γκρεγκουάρ Ρους, διευθυντής προγραμμάτων για Ευρώπη και Ρωσία στο think tank Chatham House στο Λονδίνο. «Δεν βλέπω κανέναν σοβαρό διεθνή επενδυτή να επιλέγει τη Γαλλία αυτή τη στιγμή, λόγω της απόλυτης έλλειψης πολιτικής και δημοσιονομικής σαφήνειας».

Στις Βρυξέλλες, κάποιοι διπλωμάτες ήδη θεωρούν πολιτικά τελειωμένο τον Μακρόν. Ενώ το 2017 ανέτρεψε το γαλλικό πολιτικό σκηνικό, τώρα εμφανίζεται ως «κουτσό άλογο», με μειούμενη επιρροή στις ευρωπαϊκές εξελίξεις.

Ένας δεύτερος διπλωμάτης υπογράμμισε πως ο Μακρόν αφήνει ως παρακαταθήκη έναν πλούτο ιδεών που διαμόρφωσαν την πορεία της Ευρώπης — χαρακτηριστικά ανέφερε την έννοια της «στρατηγικής αυτονομίας», που γεννήθηκε στο Παρίσι πριν χρόνια και σήμερα θεωρείται κομβική στις Βρυξέλλες.

Το μέλλον των γαλλικών εκλογών και η άνοδος της ακροδεξιάς

Ο Μακρόν δεν έχει αφήσει να εννοηθεί ότι σκοπεύει να παραιτηθεί πριν το 2027. Ωστόσο, η πολιτική αναταραχή στο Παρίσι αναμένεται να αποδυναμώσει τη γαλλική επιρροή στις συζητήσεις και στη χάραξη πολιτικής στην ΕΕ.

Για παράδειγμα, οι διαβουλεύσεις των υπουργών Οικονομικών για τον προϋπολογισμό της ΕΕ θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματικές εάν η Γαλλία μπορούσε να εκπροσωπείται σταθερά από τον ίδιο υπουργό. Οι συνεχείς αλλαγές προσώπων δυσχεραίνουν τη θέση της χώρας.

Από την άλλη πλευρά, μια πρόωρη εκλογική αναμέτρηση μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ. Οι κυβερνήσεις είχαν θέσει άτυπα ως προθεσμία για συμφωνία πριν τις γαλλικές εκλογές του 2027, φοβούμενες ότι ενδεχόμενη νίκη της Λεπέν θα μπορούσε να εκτροχιάσει τις διαπραγματεύσεις.

Ο Μακρόν, με κεντρικό ρόλο στην ευρωπαϊκή στήριξη προς την Ουκρανία απέναντι στη Ρωσία — τόσο στον εξοπλισμό όσο και στον συντονισμό με συμμάχους — έχει συνδιαμορφώσει σημαντικές πρωτοβουλίες όπως αυτή με τον Βρετανό πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ, δημιουργώντας μια «συμμαχία των προθύμων» υπέρ μιας μελλοντικής ειρηνευτικής συμφωνίας στην Ουκρανία.

«Δεν είναι καλό για την ΕΕ όταν ένα από τα μεγαλύτερα κράτη-μέλη βρίσκεται σε κρίση — ειδικά στην παρούσα συγκυρία ασφαλείας», τόνισε ο ίδιος αξιωματούχος της ευρωζώνης.

Η “γαλλογερμανική μηχανή” υπό αμφισβήτηση

Η ισχυρή «γαλλογερμανική μηχανή» θεωρείται παραδοσιακά απαραίτητη για μια δυναμική ΕΕ. Τα προβλήματα του Μακρόν δυσχεραίνουν αυτή τη συνεργασία ακόμη κι αν στο Βερολίνο υπάρχει πλέον ένας πιο δραστήριος ηγέτης όπως ο Φρίντριχ Μερτς.

Γάλλος αξιωματούχος από το γραφείο απερχόμενου υπουργού παραδέχθηκε: «Αυτό αφήνει τη Γαλλία απούσα σε μια περίοδο που η Ρωσία κάνει εισβολές στην Ευρώπη, η Κίνα έχει τεράστιες βιομηχανικές δυνατότητες και οι ΗΠΑ του Τραμπ συνεχίζουν να ενεργούν απρόβλεπτα. Η ηγεσία μας θα λείψει — είναι αδύνατο να προσφέρουμε όσα μπορούμε υπό αυτές τις συνθήκες».

Ποιος θα ακολουθήσει;

Eάν τελικά ο Μακρόν οδηγήσει τη χώρα σε νέες εκλογές, η γαλλική ακροδεξιά φαίνεται έτοιμη να κερδίσει έδαφος — παρότι τα ποσοστά του Εθνικού Συναγερμού (RN) παραμένουν σταθερά γύρω στο 30-32% μετά τις βουλευτικές εκλογές του 2024.

Η ευρωπαϊκή ακροδεξιά έχει ενισχυθεί από τις δυσκολίες του Μακρόν ήδη πριν την τελευταία κυβερνητική κατάρρευση. Η Λεπέν πανηγύρισε πρόσφατα τη νίκη του δεξιού λαϊκιστή Aντρέι Μπάμπις στις εκλογές της Τσεχίας και αξιοποίησε την κρίση στη Γαλλία για να επαναλάβει τα αιτήματά της περί νέων εκλογών.

Γκεέρτ Βίλντερς, γνωστός ακροδεξιός πολιτικός της Ολλανδίας που επικράτησε στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές εκεί, είχε προειδοποιήσει τους «παλιούς ηγέτες» φέτος: «Η εποχή σας τελείωσε» — μήνυμα που φαίνεται ολοένα πιο επίκαιρο στο γαλλικό πολιτικό σκηνικό.