Αιγύπτος/Γάζα: Συνομιλίες με μεταβλητή τη Χαμάς-Δεν αποκλείει αλλαγές ο Τραμπ, ρίχνει τις προσδοκίες ο Νετανιάχου

Η νέα φάση των διαπραγματεύσεων για τη Γάζα ξεκινά με προειδοποιήσεις και συγκρατημένη αισιοδοξία. Μετά το πρώτο «κύμα ενθουσιασμού» που προκάλεσε ο Ντόναλντ Τραμπ με την παρουσίαση του σχεδίου του για κατάπαυση του πυρός και απελευθέρωση των ομήρων, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου επιλέγει να «ρίξει τους τόνους». Σε μια κρίσιμη χρονική στιγμή, κατά την οποία ο ισραηλινός στρατός (IDF) παραμένει ενεργός εντός της Λωρίδας της Γάζας, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ αναγνωρίζει ότι η επιτυχία της συμφωνίας εξαρτάται αποκλειστικά από τη βούληση της Χαμάς — και ότι η πορεία των συνομιλιών μπορεί να αλλάξει δραματικά «μέσα σε λίγες ώρες».

Σπύρος Σιδέρης

Μόλις ένα εικοσιτετράωρο μετά τη δήλωσή του περί «επικείμενου μεγάλου επιτεύγματος», με την οποία άφηνε να εννοηθεί ότι η απελευθέρωση των ομήρων ίσως συμπέσει με τις εορταστικές ημέρες του φθινοπώρου, ο Νετανιάχου εμφανίστηκε πολύ πιο προσεκτικός.

Σε συνέντευξή του στο Euronews, δήλωσε χαρακτηριστικά:

«Συμφωνήσαμε στη συμφωνία — όπως και ολόκληρος ο κόσμος. Ήταν το σχέδιο του Τραμπ. Η Χαμάς είπε ότι συμφωνεί, και τώρα η ευθύνη βρίσκεται αποκλειστικά πάνω της. Το σχέδιο έχει δύο στάδια: το πρώτο αφορά την απελευθέρωση όλων των ομήρων, με το Ισραήλ να προβαίνει σε τακτική αποχώρηση αλλά να παραμένει στη Γάζα· το δεύτερο προβλέπει τη μετατροπή της Γάζας σε αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη και τη διάλυση των δομών της Χαμάς, για την οποία θα υπάρξει ξεχωριστός γύρος διαπραγματεύσεων».

Ωστόσο, πρόσθεσε με σαφή ρεαλισμό:

«Δεν μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι η Χαμάς θα συμφωνήσει. Πιστεύω ότι είναι δυνατόν και ελπίζω να γίνει, αλλά δεν μπορώ να το εγγυηθώ. Αν δεν συμβεί, ο πρόεδρος Τραμπ ήταν ξεκάθαρος: οι Ηνωμένες Πολιτείες θα στηρίξουν πλήρως το Ισραήλ, αν χρειαστεί να δράσει με στρατιωτική ισχύ εναντίον της Χαμάς».

Η αναφορά αυτή δεν είναι τυχαία· αποσκοπεί στο να ενισχύσει την αποτρεπτική ισχύ του Ισραήλ, ενώ ταυτόχρονα στέλνει μήνυμα προς την Ουάσιγκτον ότι η ισραηλινή κυβέρνηση παραμένει πιστή στη στρατηγική συμμαχία με τις ΗΠΑ.

To «90% των συμφωνημένων λεπτομερειών» και το 10% που μπορεί να ανατρέψει τα πάντα

Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, ο οποίος έχει αναλάβει κρίσιμο ρόλο στη διαχείριση του σχεδίου Τραμπ, δήλωσε ότι «το 90% των παραμέτρων έχει συμφωνηθεί». Παρ’ όλα αυτά, τόνισε ότι δεν μπορεί να υπάρξει απόλυτη βεβαιότητα για την επιτυχή κατάληξη των συνομιλιών.

Ερωτηθείς για το ενδεχόμενο ευελιξίας από την αμερικανική πλευρά, ο Τραμπ απάντησε:
«Δεν χρειάζεται ευελιξία. Αλλά θα υπάρξουν αλλαγές».

Η φράση αυτή, απλή αλλά αποκαλυπτική, καταδεικνύει ότι το σχέδιο δεν είναι στατικό. Το ενδεχόμενο τροποποιήσεων —είτε για λόγους ασφάλειας είτε για να καμφθούν αντιστάσεις της Χαμάς— παραμένει ανοιχτό, αν και η Ουάσιγκτον επιδιώκει να το παρουσιάσει ως ενιαίο, «τελικό πλαίσιο».

Παράλληλα, πηγές που συμμετέχουν στις επαφές αναφέρουν ότι υπάρχουν ακόμη ουσιώδεις διαφορές. «Θα χρειαστούν λίγες ημέρες για να φανεί αν η Χαμάς είναι πραγματικά έτοιμη να δεσμευθεί», σημειώνουν. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η οργάνωση επιμένει να συμπεριληφθεί στη συμφωνία η απελευθέρωση εμβληματικών κρατουμένων, όπως ο Μαρουάν Μπαργούτι, κάτι στο οποίο το Ισραήλ αντιτίθεται κατηγορηματικά.

Ο νέος γύρος συνομιλιών στο Σαρμ ελ Σέιχ

Οι επίσημες διαπραγματεύσεις ξεκινούν τη Δευτέρα στην Αίγυπτο, στην παραθαλάσσια πόλη το Σαρμ ελ Σέιχ. Το γραφείο του Νετανιάχου ανακοίνωσε ότι επικεφαλής της ισραηλινής αποστολής θα είναι ο υπουργός Ρον Ντέρμερ.

Ωστόσο, λίγο αργότερα, διευκρινίστηκε ότι ο Ντέρμερ δεν θα αναχωρήσει άμεσα μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της αποστολής, αλλά «θα μεταβεί στην Αίγυπτο ανάλογα με τις εξελίξεις».

Η καθυστέρηση αυτή προκάλεσε νέα σενάρια, με διπλωματικές πηγές να υποστηρίζουν ότι ο Ντέρμερ θα φθάσει πιθανότατα την Τρίτη, συνοδευόμενος από τον Αμερικανό απεσταλμένο Στιβ Γουίτκοφ και τον Τζάρεντ Κούσνερ, γαμπρό και σύμβουλο του Τραμπ.

Λίγο αργότερα, ωστόσο, κυκλοφόρησαν νέες πληροφορίες που ανέφεραν ότι ο Ντέρμερ ενδέχεται να μεταβεί μόνον την Τετάρτη, μετά την ολοκλήρωση του πρώτου γύρου συζητήσεων — γεγονός που υποδηλώνει εύθραυστη ισορροπία στο εσωτερικό της ισραηλινής διαπραγματευτικής ομάδας.

Η θέση της Χαμάς και οι διαψεύσεις

Την ίδια ώρα, η Χαμάς προσπαθεί να ανακτήσει τον επικοινωνιακό έλεγχο. Ο εκπρόσωπος της οργάνωσης διέψευσε κατηγορηματικά δημοσίευμα του δικτύου Al-Arabiya, σύμφωνα με το οποίο η Χαμάς είχε αρχίσει να «συγκεντρώνει τα σώματα νεκρών ομήρων» και είχε ενημερώσει τις Ηνωμένες Πολιτείες για πρόθεση παράδοσης των όπλων.

«Οι πληροφορίες αυτές είναι ψευδείς, αβάσιμες και παραπλανητικές», δήλωσε αξιωματούχος της οργάνωσης στο κανάλι Al-Araby Al-Jadeed με έδρα το Κατάρ.

Η σκληρή γλώσσα της διάψευσης δείχνει ότι η Χαμάς επιδιώκει να αποφύγει οποιαδήποτε εικόνα αδυναμίας απέναντι τόσο στο εσωτερικό της όσο και στην κοινή γνώμη της περιοχής, όπου εξακολουθεί να διαθέτει σημαντικά ερείσματα.

Στο βάθος, μια «τελική» φάση χωρίς τελικό τέλος

Η εβδομάδα θα είναι καθοριστική για τη σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής. Η έκβαση των διαπραγματεύσεων στο Σαρμ ελ Σέιχ θα δείξει αν το σχέδιο Τραμπ μπορεί να λειτουργήσει ως γέφυρα προς την αποκλιμάκωση ή αν θα αποτελέσει ακόμη μία αποτυχημένη προσπάθεια στην πολύχρονη ισραηλινοπαλαιστινιακή εξίσωση.

Στο Τελ Αβίβ, οι πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι ο Νετανιάχου, πιεσμένος εσωτερικά και πολιτικά, προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε δύο κόσμους: αφενός στη διεθνή πίεση για λύση και αφετέρου στην ανάγκη να μη φανεί ότι υποχωρεί απέναντι σε μια τρομοκρατική οργάνωση.

Το αποτέλεσμα, όπως τονίζουν, θα εξαρτηθεί από τη στάση της Χαμάς — και από το αν η αμερικανική πλευρά θα επιλέξει διπλωματική προσαρμοστικότητα ή ανυποχώρητη γραμμή.

Η φράση του Τραμπ «θα υπάρξουν αλλαγές» ίσως αποδειχθεί προφητική. Όχι μόνο για το περιεχόμενο της συμφωνίας, αλλά και για την πολιτική αρχιτεκτονική που διαμορφώνεται γύρω από αυτήν.

Αν η Χαμάς τελικά συναινέσει, θα πρόκειται για το πρώτο βήμα προς μια μακροπρόθεσμη αναδιάταξη στη Μέση Ανατολή· αν όχι, το ενδεχόμενο επανέναρξης των συγκρούσεων και περαιτέρω εμπλοκής των ΗΠΑ θα επιστρέψει δυναμικά στο τραπέζι.