Σχέδιο Τραμπ: Το μεγάλο δίλημμα της Χαμάς για τη Γάζα-Εσωτερικές αντιφάσεις και διεθνής πίεση

Η ανακοίνωση του Ντόναλντ Τραμπ για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα —ένα πολυδιάστατο σχέδιο που έλαβε αμέσως τη στήριξη του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου— έφερε τη Χαμάς αντιμέτωπη με μια στιγμή ιστορικής ευθύνης. Για πρώτη φορά έπειτα από σχεδόν δύο χρόνια αιματηρών συγκρούσεων, η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί εάν η παλαιστινιακή οργάνωση θα επιλέξει τη γραμμή της απόρριψης ή αν θα κινηθεί σε μια τροχιά «θετικής ανταπόκρισης» προς την αμερικανική πρωτοβουλία. Παρά τις εσωτερικές αντιρρήσεις και την αίσθηση ότι το σχέδιο είναι «άδικο» και «προσαρμοσμένο στα μέτρα του Ισραήλ», η Χαμάς αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο αποδοχής με στοχευμένες τροποποιήσεις.

Σπύρος Σιδέρης

Το διακύβευμα δεν αφορά μόνο την έκβαση του πολέμου, αλλά και τη μελλοντική θέση της Γάζας στον πολιτικό χάρτη της Μέσης Ανατολής.

Η αμερικανική πρόταση και η ισραηλινή συναίνεση

Η πρόταση Τραμπ περιλαμβάνει τρεις κεντρικούς άξονες: (α) σταδιακή αποχώρηση του ισραηλινού στρατού από τη Γάζα· (β) αφοπλισμό της Χαμάς και αποσυναρμολόγηση των στρατιωτικών της δυνατοτήτων· (γ) μηχανισμούς για την ανασυγκρότηση του θύλακα και την έναρξη μιας πολιτικής διαδικασίας που θα μπορούσε, μακροπρόθεσμα, να οδηγήσει στη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους. Ο Νετανιάχου στήριξε δημοσίως το σχέδιο, κάνοντάς το λόγο για «ιστορική στιγμή», ενώ ο Τραμπ το συνέδεσε με την επέκταση των Συμφωνιών του Αβραάμ, προβάλλοντας ως εγγύηση την εμπλοκή Κατάρ, Αιγύπτου και Σαουδικής Αραβίας.

Η στάση της Χαμάς: θετική με επιφυλάξεις

Παρά την αρχική αποτίμηση ότι η πρόταση είναι «άδικη και μεροληπτική», πηγές της Χαμάς μετέφεραν στην εφημερίδα Asharq Al-Awsat πως η οργάνωση προσανατολίζεται σε «απόλυτα θετική» αντιμετώπιση, υπό την πίεση της πολεμικής κόπωσης, των βαριών απωλειών και της κοινωνικής δυσαρέσκειας στη Γάζα.

Ωστόσο, παραμένουν κρίσιμες επιφυλάξεις: η απαίτηση για πλήρη αφοπλισμό θεωρείται κόκκινη γραμμή, με ανώτερο στέλεχος να τονίζει ότι «κανένα θέμα που αφορά τα όπλα δεν θα αποφασιστεί χωρίς τη συναίνεση όλων των αντιστασιακών οργανώσεων».

Επίσης, η προθεσμία των 72 ωρών για απελευθέρωση ομήρων και ανεύρεση σορών κρίθηκε ανεφάρμοστη· ζητείται μεγαλύτερο χρονικό περιθώριο λόγω επιχειρησιακών δυσκολιών στο πεδίο. Η ανταλλαγή 250 Παλαιστινίων ισοβιτών αντιμετωπίζεται ως «λογική βάση», αλλά όχι επαρκής χειρονομία.

Οι διεθνείς μεσολαβήσεις

Από την πρώτη στιγμή το Κατάρ ανέλαβε ρόλο-γέφυρα. Ο εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ, Μάτζεντ αλ-Ανσάρι, δήλωσε ότι η Ντόχα παρέδωσε επισήμως τη συμφωνία στη Χαμάς και ζήτησε «υπεύθυνη μελέτη». Στον κύκλο των συνομιλιών συμμετέχουν Αίγυπτος και Τουρκία, ώστε να συγκροτηθεί ένα περιφερειακό πλαίσιο που θα νομιμοποιεί και θα εγγυάται την εφαρμογή. Το αίτημα των μεσολαβητών είναι σαφές: ταχεία απάντηση. Παρότι η Χαμάς επισημαίνει ότι χρειάζεται χρόνο για εσωτερική διαβούλευση με όλες τις φράξιες, η πίεση είναι να υπάρξει επίσημη τοποθέτηση εντός δύο ημερών.

Διχασμοί στο εσωτερικό της Χαμάς

Η εικόνα στο εσωτερικό της οργάνωσης είναι αντιφατική. Στελέχη εντός Γάζας πιέζουν για μια ρεαλιστική προσέγγιση, με προτεραιότητα τον τερματισμό της αιματοχυσίας και την ανοικοδόμηση. Η στρατιωτική πτέρυγα, οι Ταξιαρχίες Εζεντίν αλ-Κασάμ, δεν αποκλείουν τη διαπραγμάτευση υπό την προϋπόθεση ότι θα διασφαλιστεί ένα αποτρεπτικό υπόλοιπο ικανότητας απέναντι στο Ισραήλ.

Αντιθέτως, μερίδα της ηγεσίας στο εξωτερικό θεωρεί την πρόταση παγίδα: διπλωματικό κέρδος για τον Τραμπ, επιστροφή ομήρων για το Ισραήλ και, κατόπιν, συνέχιση των επιχειρήσεων με άλλους όρους.

Ενδεικτική είναι η αναφορά στον Μοχάμεντ αλ-Σινουάρ, πρώην ηγέτη της αλ-Κασάμ που δολοφονήθηκε τον Ιούνιο· σύμφωνα με πηγές, είχε υποστηρίξει την ανάγκη σοβαρής εξέτασης κάθε διεθνούς πρότασης που υπόσχεται άρση της πολιορκίας.

Η φωνή της κοινωνίας της Γάζας

Η πίεση δεν είναι μόνο εξωτερική. Πρώην αξιωματούχοι που υπηρέτησαν στην τοπική διοίκηση της Γάζας καλούν τη Χαμάς να «πιει το πικρό ποτήρι» και να αποδεχθεί την πρωτοβουλία.

Ο δήμαρχος της Χαν Γιούνις, Αλάα αλ-Μπάτα, με δημόσια ανάρτηση πρότεινε κοινή παλαιστινιακή αντιπροσωπεία, υπό την Παλαιστινιακή Αρχή και με στήριξη Σαουδικής Αραβίας, Αιγύπτου, Κατάρ και Τουρκίας, ώστε να κλείσουν οι εκκρεμότητες, να βελτιωθούν κρίσιμα σημεία και να εξασφαλιστούν εγγυήσεις για χώρους και χρονοδιάγραμμα αποχώρησης.

Όπως υποστηρίζουν αρκετές τοπικές φωνές, ακόμη κι αν δεν καλύπτονται όλες οι εθνικές διεκδικήσεις, πρόκειται για τη μοναδική ορατή διέξοδο για τον άμαχο πληθυσμό.

Τα διλήμματα μπροστά

Η Χαμάς βρίσκεται σε διπλό δίλημμα: αν απορρίψει τη συμφωνία, κινδυνεύει να κατηγορηθεί ότι προτιμά τη σύγκρουση εις βάρος της κοινωνίας· αν την αποδεχθεί, θα κληθεί να απαντήσει για την τύχη του οπλοστασίου της και για το αν υπονομεύεται ο ρόλος της ως «αντιστασιακής δύναμης».

Το διεθνές περιβάλλον επιτείνει την πίεση: η Ουάσιγκτον επιδιώκει να παρουσιάσει μια διπλωματική επιτυχία, ενώ οι αραβικές πρωτεύουσες θέλουν να αποτρέψουν νέα ανθρωπιστική καταστροφή που θα αποσταθεροποιήσει την περιοχή.