Ρομά σε Ευρώπη και Ελλάδα: Και παραβατικότητα και στοχοποίηση… αναντίρρητα
Η πολιτεία επιχειρεί να προσεγγίσει ξανά το ζήτημα της αστυνόμευσης των κοινοτήτων των Ρομά ανά τη χώρα εξαγγέλλοντας “πύκνωση” των περιπολιών αστυνομικών ακόμα και εντός των οικισμών αλλά και πρόσληψη 50 ένστολοι αστυνομικών άοπλων ειδικών καθηκόντων, που θα είναι κοντά στα Αστυνομικά Τμήματα των ευάλωτων περιοχών και θα παίζουν το ρόλο του κοινωνικού διαμεσολαβητή.
- Θα αποδώσει καρπούς η νέα αυτή προσπάθεια;
- Και γιατί η κυβέρνηση και ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοϊδης την θεωρούν απαραίτητη;
Ως προς το δεύτερο ερώτημα, η απάντηση, από την πλευρά της κυβέρνησης, φαντάζει εύκολη. Πολύ μεγάλο ποσοστό της εγχώριας εγκληματικότητας προέρχεται, όπως αναφέρουν, από τις Ρομά κοινότητες. Ο Υπουργός στο Action24 τόνισε χαρακτηριστικά ότι “δυστυχώς, υπάρχει πρόβλημα”.
Χωρίς να υπάρχουν λεπτομέρειες σχετικές με τα στοιχεία που επικαλείται το Υπουργείο, μπορούμε να πούμε ότι η απάντηση στο πρώτο ερώτημα (αν θα αποδώσει καρπούς η προσπάθεια) μοιάζει αβέβαιη.
Πρώτα απ’ όλα υπάρχουν ήδη καταγεγραμμένες αντιδράσεις.
Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Συνομοσπονδίας Ελλάδος Ρομά, Κωνσταντίνος Σταντίκογλου τόνισε (thesspost.gr) ότι “αυτή η κίνηση πραγματοποιείται μετά την απόφαση της Πολιτείας για αυστηροποίηση και εντατικοποίηση των ελέγχων εντός των καταυλισμών. Αυτό είναι ρατσισμός προς το πρόσωπό μας και γι’ αυτόν τον λόγο όλοι όσοι διαβιούν σε καταυλισμούς ξεσηκώνονται και είμαστε έτοιμοι να μπούμε σε λεωφορεία με προορισμό την Αθήνα”.
Πριν βιαστούμε να καταδικάσουμε τη δήλωση, ας δούμε μερικά στοχεία από την European Union Minorities and Discrimination Survey, έρευνα που “σάρωσε” τις κοινότητες των Ρομά ανά την Ευρώπη τα τελευταία 15 χρόνια.
Το 56% των Ρομά στην Ελλάδα ανέφερε ότι σταμάτησε από την αστυνομία μέσα σ’ ένα χρόνο, το οποίο είναι ιδιαίτερα υψηλό ενώ το 69% πιστεύει ότι η στάση αυτή οφείλεται στην εθνοτική τους προέλευση. Τα ευρήματα είναι σοκαριστικά ως προς τον αριθμό.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν υφίσταται εγκληματικότητα στις κοινότητες των Ρομά στη Ελλάδα. Παράλληλα, όμως υπάρχει και στοχοποίηση. Αναντίρρητα.
Έτσι και αλλιώς στην Ευρώπη το 18% των Ρομά δηλώνει ότι ήταν θύμα ρατσιστικής βίας ή παρενόχλησης το προηγούμενο έτος και το 81% αυτών πιστεύει ότι η βία ήταν φυλετικά υποκινούμενη. Πρόκειται για παγιωμένη αντίληψη που βασίζεται σε πραγματικά περιστατικά.
Γενικότερα, η υπό-αναφορά και η δυσκολία πρόσβασης σε νομική δικαιοσύνη αποτελούν σημαντικά εμπόδια για την προστασία των δικαιωμάτων των Ρομά παντού στην Ευρώπη και φυσικά στην Ελλάδα.
Και δεν έχει να κάνει μόνο με τη δικαιοσύνη. Μετά από καταγραφή εμπειριών Ρομά σε 7 κράτη μέλη με δείγμα 3.500 ατόμων, αποκαλύπτοντας ότι σχεδόν το 50% των Ρομά αντιμετώπισαν διακρίσεις το τελευταίο έτος σε τομείς καθημερινής ζωής (εργασία, στέγαση, υγεία, υπηρεσίες).
Χρειάζεται, άρα, μια δουλειά πιο συστημική που δεν θα στοχεύει μόνο στην καταστολή αλλά θα επεκτείνει την πολιτική της σε ζητήματα όπως η ενσωμάτωση και η βελτίωση των υποδομών. Υψηλό ποσοστό Ρομά δεν γνωρίζει οργανώσεις και θεσμούς στους οποίους μπορεί να καταγγείλει διακρίσεις ή κακομεταχείριση∙ δείγμα της ανάγκης για ενημέρωση και ενδυνάμωση των κοινοτήτων.
Γι’ αυτό και μέρος των καλών πρακτικών περιλαμβάνουν την εκπαίδευση της αστυνομίας σε θέματα πολιτισμικής ευαισθησίας, σύσταση ομάδων αστυνομικών Ρομά και θεσμοθέτηση μηχανισμών ελέγχου και λογοδοσίας της αστυνομίας.