Κώστας Τριανταφυλλίδης στο libre: Η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει σαν εργαλείο σκέψης, προβληματισμού και αντίστασης

Ο Κώστας Τριανταφυλλίδης μιλά για τις ρίζες του, την πορεία του στο ελληνικό τραγούδι, τη δύναμη της τέχνης απέναντι στις κρίσεις και την ανάγκη να παραμένει αυθεντικός και ουσιαστικός μέσα από τη μουσική. «Ονειρεύομαι ένα μέλλον ειρηνικό και δίκαιο, χωρίς πολέμους και βία», λέει χαρακτηριστικά, λίγο πριν ανέβει στη σκηνή στο εμβληματικό έργο «Το Μεγάλο μας Τσίρκο» του Ιάκωβου Καμπανέλλη, σε μουσική του Σταύρου Ξαρχάκου και σκηνοθεσία του Πέτρου Ζούλια, που κάνει πρεμιέρα την Παρασκευή 5 Δεκεμβρίου 2025 στο «Θέατρον» του Κέντρου Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος».

Συνέντευξη

Χρόνης Διαμαντόπουλος

–Γεννηθήκατε στην Τασκένδη, σε μια πόλη με ξεχωριστή ιστορία για τον ελληνισμό. Πώς νιώθετε ότι αυτή η καταγωγή σφράγισε την ταυτότητά σας και την πορεία σας στο τραγούδι;

Γεννήθηκα στην Τασκένδη, πρωτεύουσα του Ουζμπεκιστάν, πρώην δημοκρατία της Σοβιετικής Ένωσης. Οι γονείς μου ήταν παιδιά πολιτικών προσφύγων. Επαναπατριστήκαμε το 1980. Είμαι, λοιπόν, απόγονος πολιτικών προσφύγων, μαχητών του ΔΣΕ. Η καταγωγή μας είναι από τη Δυτική Μακεδονία. Ο πατέρας μου από τη Φλώρινα και η μάνα μου από την Κοζάνη. Υπάρχει και μια ρίζα από την πλευρά του πατέρα μου, η οποία προέρχεται από τον Πόντο.

Όλα, πιστεύω, είναι καθοριστικά και σημαντικά στη ζωή μου, όπως και σε κάθε άνθρωπο. Σίγουρα με καθόρισε και με διαμόρφωσε σαν άνθρωπο και σαν καλλιτέχνη.

– Το ελληνικό τραγούδι είναι η μεγάλη σας αγάπη. Τι σημαίνει για εσάς «ελληνικό τραγούδι» σήμερα και πώς πιστεύετε ότι αντέχει στον χρόνο;

Το ελληνικό τραγούδι αντέχει στον χρόνο γιατί είναι δημιούργημα ενός λαού που κουβαλάει αιώνες ιστορικής μνήμης. Από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα υπάρχει μια διαρκής ζύμωση μουσικής και λόγου. Έχει επίσης διαμορφωθεί από την παράδοση, το δημοτικό τραγούδι, τη βυζαντινή μουσική, αλλά και τη δυτική μουσική.

Ο λαός μας, αιώνες τώρα, τραγουδάει τον πόνο και τη χαρά του σε όλες του τις στιγμές. Το τραγούδι είναι μια ιερή στιγμή, έχει τα χαρακτηριστικά ιεροτελεστίας και πρέπει, εκτός της μορφολογίας, να φέρει και περιεχόμενο.

Νομίζω πως τα λόγια του Μάνου Χατζιδάκι μας δείχνουν τον δρόμο για τον ρόλο του τραγουδιού σήμερα

Ο Μάνος Χατζιδάκις έχει πει: Πιστεύω πως η τέχνη του τραγουδιού αποτελεί κοινωνικό λειτούργημα, γιατί το τραγούδι μας ενώνει μέσα σ’ έναν μύθο κοινό. Κι όπως στον χορό ενώνουμε τα χέρια μεταξύ μας για ν’ ακολουθήσουμε ίδιες ρυθμικές κινήσεις, έτσι και στο τραγούδι ενώνουμε τις ψυχές μας για ν’ ακολουθήσουμε μαζί τις ίδιες εσωτερικές δονήσεις. Κι όσο για τον κοινό μύθο που δεν υπάρχει στις μέρες μας, τον σχηματίζουμε καινούργιο κι απ’ την αρχή κάθε φορά. Κάθε φορά που νιώθουμε βαθιά την ανάγκη να τραγουδήσουμε.

Το τραγούδι δεν είναι σύνθημα ή πράξη εκτονώσεως. Ούτε μαστίχα για το στόμα αθλητικών εφήβων ή συντροφιά νυχτερινή για οδηγούς ταξί και φορτηγών. Είναι μια σχέση υπεύθυνη, μια πράξη ερωτική ανάμεσά μας που μας αποκαλύπτει. Τελετουργία που απαιτεί, τόσο από σας όσο και από μένα, μια προετοιμασία θρησκευτική, επίμονη άσκηση γνώσης και αθωότητας, αποκαλύψεως και ανιχνεύσεως, μνήμης και προφητείας.

Νομίζω πως τα παραπάνω λόγια του Μάνου Χατζιδάκι μας δείχνουν τον δρόμο για τον ρόλο του τραγουδιού σήμερα.

– Έχετε συνεργαστεί με σπουδαίους καλλιτέχνες. Ποια συνεργασία σας θεωρείτε πιο καθοριστική και γιατί;

Στάθηκα πολύ τυχερός μέχρι στιγμής, γιατί έχω συνεργαστεί και βρεθεί στη σκηνή με όλους σχεδόν τους τραγουδιστές και δημιουργούς που θαύμαζα από μικρός. Δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποια ιδιαίτερα. Μπορώ να σταθώ όμως σε κάποιες που ήταν καθοριστικές για την πορεία μου: Πρώτη ήταν η Μαρινέλλα, μετά η Βίκυ Μοσχολιού, έπειτα ο Δημήτρης Μητροπάνος και ο Γιώργος Νταλάρας.

Όμως, νιώθω μεγάλη ευγνωμοσύνη στους δημιουργούς που με εμπιστεύτηκαν, όπως ήταν ο Γιάννης Σπανός, ο Χρήστος Λεοντής, ο Νίκος Ζούδιαρης και φυσικά ο Μίνως Μάτσας.

Με όλους είχα και έχω μια αληθινή και όμορφη σχέση, μαθαίνω και ανακαλύπτω συνεχώς καινούργια μονοπάτια, καθώς και γνώση και εμπειρία. Επίσης, θέλω να τονίσω πως όλοι οι καλλιτέχνες που αναφέρω έχουν βαθιά αγάπη για το τραγούδι και το αντιμετωπίζουν με μεγάλο σεβασμό.

– Φέτος τιμήσατε με τη φωνή σας τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μίκη Θεοδωράκη. Τι σημαίνει για εσάς ο Μίκης και ποια είναι η θέση του στη δική σας μουσική διαδρομή;

Ο Μίκης για μένα είναι ο άνθρωπος που μας κράτησε όρθιους στις πιο δύσκολες στιγμές μας. Όχι μόνο σαν καλλιτέχνης, αλλά σαν ολοκληρωμένη προσωπικότητα.

Με το έργο του και τη μουσική του, βρήκε τον τρόπο να μας δίνει κουράγιο, θάρρος, χαρά, λύτρωση, συγκίνηση κι ανάταση! Έβαλε τους ποιητές στα λαϊκά σπίτια. Αγωνίστηκε για την ελευθερία, αγάπησε την Ελλάδα βαθιά! Βασανίστηκε και συγχώρεσε ακόμα και τους βασανιστές του!

Νιώθω μεγάλη ευγνωμοσύνη στους δημιουργούς που με εμπιστεύτηκαν, όπως ήταν ο Γιάννης Σπανός, ο Χρήστος Λεοντής, ο Νίκος Ζούδιαρης και φυσικά ο Μίνως Μάτσας

Φέτος έγινε μια μεγαλειώδης συναυλία στο Καλλιμάρμαρο, αντάξια του μεγέθους του Μίκη. Εγώ προσωπικά θεώρησα χρέος, ευθύνη και μεγάλη τιμή το κάλεσμα του ΚΚΕ και της οικογένειάς του σ’ αυτή την ιστορική εκδήλωση.

– Στη σημερινή εποχή των αλλαγών και της ταχύτητας, ποια είναι η θέση του έντεχνου και λαϊκού τραγουδιού; Μπορεί ακόμα να συγκινήσει τις νεότερες γενιές;

Οφείλει να συγκινήσει και να αφυπνίσει τις νεότερες γενιές, να αναδείξει την ομορφιά της ζωής που χάνεται. Να αντισταθεί σε κάθε μορφή βίας και βαρβαρότητας, με το περιεχόμενο και την αλήθεια που θα εκφράσει και που είναι χρήσιμη για τη διαμόρφωση μιας υγιούς κοινωνίας.

– Ζούμε σε μια περίοδο γεμάτη κρίσεις – οικονομικές, κοινωνικές, γεωπολιτικές. Πιστεύετε ότι η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει ως καταφύγιο αλλά και ως εργαλείο αντίστασης;

Ζούμε σε μια μακρά περίοδο κρίσεων, με όλες τις μορφές που αναφέρατε. Η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει σαν εργαλείο σκέψης, προβληματισμού και αντίστασης – και το έχει αποδείξει στο παρελθόν πολλές φορές.

Το ζητούμενο είναι, όμως, να αναλογιστούμε ποιο είναι στην πραγματικότητα αυτό που δημιουργεί τις κρίσεις και τους πολέμους.

Και δεν είναι άλλο από το καπιταλιστικό σύστημα, που μπροστά στο κέρδος δεν λογαριάζει τίποτα – ούτε τη φύση, ούτε την ανθρώπινη ζωή, πόσο μάλλον όλα τα υπόλοιπα.

-Ο πόλεμος και η βία επιστρέφουν ξανά στην καθημερινότητά μας, όχι μακριά αλλά δίπλα μας. Πώς μπορεί η μουσική να μιλήσει για την ειρήνη, χωρίς να μένει απλώς σε ευχές;

Δυστυχώς, ζούμε σε μια περίοδο που δίπλα μας, γύρω μας, κοντά και μακριά μας συντελούνται δεκάδες πόλεμοι – δίπλα μας ακριβώς, οι δύο μεγαλύτεροι, με την προσπάθεια αφανισμού ενός ολόκληρου λαού!

Η μουσική και το τραγούδι έχουν τη δύναμη να δίνουν φωνή σ’ αυτούς που δεν έχουν. Με τη μορφή διαμαρτυρίας, για παράδειγμα αλλά και συμπαράστασης, μέσα από μια σειρά πράξεων και θέσεων.

Η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει σαν εργαλείο σκέψης, προβληματισμού και αντίστασης

Έχουμε επίσης πάρα πολλά παραδείγματα στο παρελθόν, όπου καλλιτέχνες από όλα τα είδη τέχνης έχουν εκφράσει τη θέση τους απέναντι στους πολέμους κι αυτούς που τους δημιουργούν. Κι αυτή πρέπει να είναι η στάση μας, τώρα που τα γεγονότα γύρω μας είναι πολύ κρίσιμα και συνεχίζουν να μεγεθύνονται κάθε μέρα.

– Εσείς προσωπικά, πού βρίσκετε δύναμη και έμπνευση για να συνεχίζετε να τραγουδάτε με την ίδια αφοσίωση;

Στα βιώματά μου, τις αναμνήσεις μου, την οικογένειά μου, τους φίλους μου, τους συνανθρώπους μου που με έχουν ανάγκη και στους οποίους προσφέρω – όσο μπορώ – την τέχνη μου. Βέβαια, και στην αγάπη μου για τη μουσική και το τραγούδι.

– Αν σας ζητούσαν να ξεχωρίσετε τρία τραγούδια που εκφράζουν καλύτερα την Ελλάδα του σήμερα, ποια θα διαλέγατε;

Δύσκολη ερώτηση. “Πολυκατοικίες” (Lex), “Πώς να σωπάσω” (Κινδύνης – Ξαρχάκος), “Γυάλινος κόσμος” (Παπαγιαννοπούλου – Καλδάρας). Χωρίς πολλή σκέψη.

– Ποιο είναι το όνειρό σας για το μέλλον του ελληνικού τραγουδιού και ποια είναι η δική σας προσωπική ευχή για το αύριο;

Ονειρεύομαι ένα μέλλον ειρηνικό και δίκαιο, χωρίς πολέμους και βία. Αυτό είναι το ζητούμενο για όλους, πιστεύω – γι’ αυτό πρέπει να προσπαθήσουμε και να αγωνιστούμε! Το ελληνικό τραγούδι μπορεί να βοηθήσει σε αυτή την κατεύθυνση. Το έχει κάνει άλλωστε στο παρελθόν και πιστεύω ότι θα το επαναλάβει.

Σας ευχαριστώ πολύ!