Γιατί δεν προχωράνε τα έργα για τις αποθήκες πράσινης ενέργειας-Τεχνικά εμπόδια ή σκόπιμη καθυστέρηση;

Η ενεργειακή μετάβαση στην Ελλάδα περνάει αναγκαστικά από τα αποθηκευτικά συστήματα. Οι μπαταρίες και τα άλλα τεχνολογικά μέσα που μπορούν να αποθηκεύουν ενέργεια είναι κρίσιμοι μηχανισμοί για να ενισχυθούν οι ΑΠΕ, να μειωθεί η εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα και να σταθεροποιηθούν οι τιμές της αγοράς επόμενης ημέρας (DAM). Παρ’ όλα αυτά, οι διαγωνισμοί για standalone αποθήκευση κινούνται με αργούς ρυθμούς, γεμάτους αναβολές και ακυρώσεις. Είναι άραγε μόνο τεχνικά τα εμπόδια ή πρόκειται για σκόπιμη καθυστέρηση που ευνοεί συγκεκριμένα συμφέροντα;

Toυ Μιχάλη Χριστοδουλίδη*

Η ΡΑΑΕΥ έχει προκηρύξει τρεις διαγωνισμούς για αυτόνομα αποθηκευτικά συστήματα. Ο τρίτος ακυρώθηκε, με επίσημη αιτιολογία ότι οι συμμετέχοντες δεν κατάλαβαν ομοιόμορφα τον περιορισμό ισχύος ανά εταιρεία. Παράλληλα, έργα των δύο πρώτων γύρων δεν έχουν ακόμη εξασφαλίσει όρους σύνδεσης, ενώ πολλοί επενδυτές ζητούν παρατάσεις λόγω γραφειοκρατίας, καθυστερήσεων στον ΑΔΜΗΕ/ΔΕΔΔΗΕ και ελλείψεων εξοπλισμού. Η εικόνα που αναδύεται είναι μια αλληλουχία αναβολών και αναθεωρήσεων που καθιστούν το επενδυτικό τοπίο ασταθές.

Αναφορές σχετικές επισημαίνουν ως βασικά εμπόδια, την αργή έκδοση αδειών, την ασάφεια του ρυθμιστικού πλαισίου για τον τρόπο λειτουργίας των αποθηκεύσεων στην αγορά, αλλά και τις παγκόσμιες ελλείψεις σε μπαταρίες και μετασχηματιστές. Σίγουρα, όλα αυτά αποτελούν υπαρκτές προκλήσεις. Ωστόσο, όταν επαναλαμβάνονται διαρκώς και χωρίς ορατό σχέδιο επίλυσης, γεννούν εύλογες υποψίες.

Η αποθήκευση ενέργειας μπορεί να αλλάξει ριζικά τον μηχανισμό της DAM. Σήμερα, οι θερμικές μονάδες επωφελούνται από τις διακυμάνσεις των τιμών, ειδικά σε ώρες αιχμής. Με την αποθήκευση, η ενέργεια των ΑΠΕ μπορεί να «κρατηθεί» και να διοχετευθεί ακριβώς σε αυτές τις ώρες, μειώνοντας τις τιμές και περιορίζοντας τα υπερκέρδη των μονάδων φυσικού αερίου ή πετρελαίου.

Επιπλέον, οι συνεχείς καθυστερήσεις λειτουργούν σαν «χρονική ασπίδα» για τους μεγάλους παίκτες των ορυκτών καυσίμων. Όσο η αποθήκευση μένει στάσιμη, αυτοί διατηρούν την κυριαρχία τους στην αγορά και έχουν χρόνο να επηρεάζουν το θεσμικό πλαίσιο προς όφελός τους. Η αβεβαιότητα επίσης αποθαρρύνει μικρούς και μεσαίους επενδυτές, αφήνοντας χώρο μόνο σε μεγάλες εταιρείες με οικονομική αντοχή, διαιωνίζοντας τη συγκέντρωση ισχύος.

Δεν είναι απαραίτητο να φανταστούμε μια συνωμοσία πίσω από κάθε αναβολή. Αλλά η σύμπτωση των καθυστερήσεων με τα συμφέροντα της λεγόμενης «ενεργειακής ελίτ» — όσων ελέγχουν μονάδες ορυκτών καυσίμων και αποκομίζουν κέρδη από την αστάθεια της αγοράς — είναι δύσκολο να αγνοηθεί. Όταν το ρυθμιστικό πλαίσιο μένει ασαφές, οι διαγωνισμοί ακυρώνονται και οι όροι αλλάζουν συνεχώς, το αποτέλεσμα είναι πάντα το ίδιο: παράταση του status quo.

Για να προχωρήσει η αποθήκευση, απαιτείται άμεση δράση σε τέσσερα επίπεδα:

1. Διαφάνεια και σταθερότητα: Καμία αλλαγή όρων χωρίς δημόσια αιτιολόγηση και κοινοποίηση. Δημιουργία ανοικτού μητρώου για όλες τις καθυστερήσεις.

2. One-stop-shop αδειοδοτήσεων: Συγκέντρωση όλων των διαδικασιών σε ένα πλαίσιο με ανώτατους χρόνους απόκρισης.

3. Σαφές ρυθμιστικό πλαίσιο: Καθορισμός του ρόλου των αποθηκευτικών συστημάτων στην αγορά και των μηχανισμών αποζημίωσής τους.

4. Ευρωπαϊκή πίεση και χρηματοδότηση: Δέσμευση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης σε ρητούς χρόνους ολοκλήρωσης έργων, ώστε να αποφευχθούν νέες παρατάσεις.

Μήπως τελικά οι αδικαιολόγητες καθυστερήσεις στους διαγωνισμούς standalone αποθηκευτικών συστημάτων δεν είναι απλές συμπτώσεις;  Αντικειμενικά προβλήματα υπάρχουν, όμως η συχνότητα και η ένταση των εμποδίων καταδεικνύουν μια κατάσταση που ευνοεί όσους θέλουν να παρατείνουν την κυριαρχία των ορυκτών καυσίμων. Η αποθήκευση ενέργειας είναι το κλειδί για μια σταθερή, καθαρή και δίκαιη αγορά. Η κοινωνία και η πολιτεία οφείλουν να απαιτήσουν την άμεση εφαρμογή της — γιατί κάθε καθυστέρηση δεν κοστίζει μόνο σε επενδυτές, αλλά και σε όλους μας.

*Διπλ Μηχανολόγος Μηχανικός ΑΠΘ – Ενεργειακός Αναλυτής