Από την πανδημία μέχρι τα φάρμακα: Οι αμφιλεγόμενες θέσεις και πολιτικές του Ντόναλντ Τραμπ στον τομέα της Υγείας

Ενώ συνεχίζεται ο θόρυβος και οι αντιδράσεις μετά τις δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ για τη σύνδεση ανάμεσα στη χρήση παρακεταμόλης κατά την εγκυμοσύνη και στα αυξημένα περιστατικά αυτισμού, αλλά και για την αποδεδειγμένα ψευδή άποψη ότι τα παιδικά εμβόλια σχετίζονται με τη διαταραχή, πρέπει να παραδεχτούμε ότι τόσο κατά τη διάρκεια της πρώτης προεδρίας του όσο και από τη στιγμή που επανεκλέχτηκε, η υγεία έχει γίνει πολλές φορές πεδίο πολιτικής ρητορικής.

Ρούλα Σκουρογιάννη

Οι παρεμβάσεις του Αμερικανού Προέδρου έχουν χαρακτηριστεί από πολλούς ως αμφισβητούμενες, ψευδείς, ή ακόμα και επικίνδυνες, ενώ οι αποφάσεις του έχουν επηρεάσει την υγειονομική περίθαλψη τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και παγκοσμίως.
Παρακάτω, αναφέρονται τα πιο σημαντικά παραδείγματα ασυλλόγιστων παραινέσεών, δηλώσεων αλλά και πολιτικών του σχετικά με θέματα υγείας.

Αμφισβητούμενες δηλώσεις, προτροπές και πολιτικές

Αντιστροφή του “Obamacare” (2017-2020)

Μία από τις βασικές προεκλογικές υποσχέσεις του Τραμπ ήταν η κατάργηση και αντικατάσταση του νόμου για την Προσιτή Περίθαλψη (Affordable Care Act), γνωστού ως “Obamacare”. Παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες, η κυβέρνηση Τραμπ δεν κατάφερε να το καταργήσει πλήρως, αλλά προέβη σε αλλαγές που αποδυνάμωσαν το νόμο, όπως η κατάργηση της ατομικής εντολής (individual mandate) που απαιτούσε από τους πολίτες να έχουν ασφάλιση υγείας.

Ενέσεις με χλωρίνη (Απρίλιος 2020)

Κατά τη διάρκεια μιας ενημέρωσης του Λευκού Οίκου για την πανδημία COVID-19, ο Τραμπ πρότεινε την πιθανότητα οι ασθενείς να λάβουν ενέσεις με … απολυμαντικά για να καταπολεμήσουν τον ιό! Η δήλωση αυτή προκάλεσε άμεση κατακραυγή από την ιατρική κοινότητα και τους ειδικούς δημόσιας υγείας, οι οποίοι προειδοποίησαν ότι κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά επικίνδυνο και θα μπορούσε να αποβεί μοιραίο. Ο Τραμπ αργότερα υποστήριξε ότι η δήλωσή του ήταν ειρωνική.

Υδροξυχλωροκίνη (Μάρτιος – Μάιος 2020)

Ο Τραμπ προώθησε επανειλημμένα την υδροξυχλωροκίνη, ένα ανθελονοσιακό φάρμακο, ως θεραπεία για την COVID-19, παρά τις προειδοποιήσεις από τον FDA (Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων) και τους επιστήμονες ότι δεν υπήρχαν επαρκή στοιχεία για την αποτελεσματικότητά του και ότι θα μπορούσε να έχει σοβαρές παρενέργειες. Μάλιστα, ο ίδιος δήλωσε ότι την έπαιρνε προληπτικά.

Περικοπές στη χρηματοδότηση της Υγείας

Κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο Τραμπ επέβαλε περικοπές σε προγράμματα και οργανισμούς υγείας, τόσο στις ΗΠΑ όσο και διεθνώς.

• Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ): Τον Απρίλιο του 2025, ο Τραμπ ανακοίνωσε την αναστολή της χρηματοδότησης των ΗΠΑ προς τον ΠΟΥ, κατηγορώντας τον για κακή διαχείριση της πανδημίας και για ευνοϊκή στάση έναντι της Κίνας. Η απόφαση αυτή θεωρήθηκε ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη, καθώς συνέβη εν μέσω μιας παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης.
• Προγράμματα Έρευνας: Η κυβέρνηση Τραμπ πρότεινε επανειλημμένα περικοπές στον προϋπολογισμό των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας (NIH), αν και οι περικοπές αυτές συχνά δεν εγκρίθηκαν πλήρως από το Κογκρέσο. Οι προτάσεις αυτές προκάλεσαν ανησυχία στην επιστημονική κοινότητα, καθώς η μείωση της χρηματοδότησης θα μπορούσε να επιβραδύνει την έρευνα για ασθένειες όπως ο καρκίνος και το Αλτσχάιμερ.

Πολιτικές για την τιμολόγηση φαρμάκων

Η κυβέρνηση Τραμπ, σε μια προσπάθεια να μειώσει το κόστος των φαρμάκων για τους Αμερικανούς, υπέγραψε εκτελεστικά διατάγματα με επίκεντρο την “τιμολόγηση του πιο ευνοούμενου έθνους” (most-favored nation). Η ιδέα ήταν ότι οι ΗΠΑ θα έπρεπε να πληρώνουν για τα φάρμακα τιμές όχι υψηλότερες από αυτές που πληρώνουν άλλες ανεπτυγμένες χώρες.

• Αντιδράσεις: Η φαρμακοβιομηχανία, καθώς και πολλοί αναλυτές, αντέδρασαν, υποστηρίζοντας ότι μια τέτοια πολιτική θα μπορούσε να μειώσει τα κίνητρα για έρευνα και ανάπτυξη νέων φαρμάκων. . Η λογική πίσω από αυτήν την αντίδραση ήταν ότι τα υψηλά κέρδη στις ΗΠΑ χρηματοδοτούν την καινοτομία, και η μείωση των τιμών θα μπορούσε να παρεμποδίσει την ανακάλυψη θεραπειών για μελλοντικές ασθένειες.

Αντι-εμβολιαστικές δηλώσεις

Ο Τραμπ έχει εκφράσει κατά καιρούς αμφιβολίες για το πρόγραμμα παιδικών εμβολιασμών, χωρίς να παρέχει ωστόσο ιατρικές αποδείξεις. Έχει αναφερθεί στη θεωρία (η οποία έχει απορριφθεί από την επιστημονική κοινότητα) ότι η χορήγηση πολλαπλών εμβολίων σε μικρή ηλικία μπορεί να συνδέεται με τον αυτισμό.

• Χρονικό Ορόσημο: Ενώ έχει επαινέσει την ανάπτυξη των εμβολίων για την COVID-19, έχει κατά καιρούς επιστρέψει σε παλαιότερες δηλώσεις που αμφισβητούν τα εμβόλια, επισημαίνοντας τον κίνδυνο της επαναφοράς παιδικών ασθενειών που είχαν σχεδόν εξαλειφθεί.

Περικοπές και παρεμβάσεις στην ιατρική έρευνα

• Πολιτικοποίηση της Χρηματοδότησης: Η διοίκηση Τραμπ έχει χρησιμοποιήσει τη χρηματοδότηση της ιατρικής έρευνας ως μοχλό πίεσης. Πρόσφατα, η κυβέρνηση Τραμπ πάγωσε ομοσπονδιακές επιχορηγήσεις ύψους 500 εκατομμυρίων δολαρίων προς το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια (UCLA) λόγω κατηγοριών για αντισημιτισμό. Ομοσπονδιακός δικαστής διέταξε την αποκατάσταση της χρηματοδότησης, κρίνοντας ότι η κυβέρνηση ενήργησε παράνομα. Οι επικριτές υποστήριξαν ότι η κίνηση αυτή πολιτικοποιεί την επιστημονική έρευνα και θέτει σε κίνδυνο σημαντικά έργα για ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ και ο καρκίνος.
• “Most-favored-nation” (MFN) Executive Order (2020): Αυτό το διάταγμα, αν και στόχευε στη μείωση των τιμών των φαρμάκων, προκάλεσε την αντίδραση της επιστημονικής κοινότητας, καθώς θεωρήθηκε ότι θα μπορούσε να περιορίσει την καινοτομία.

Διεθνής Υγεία και άλλα προγράμματα

• Περικοπές στον ΟΗΕ: Η κυβέρνηση Τραμπ έχει επιβάλει εκτεταμένες περικοπές στη χρηματοδότηση των ΗΠΑ προς τα Ηνωμένα Έθνη, συμπεριλαμβανομένων οργανισμών όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το AIDS (UNAIDS). Αυτές οι περικοπές έχουν επικριθεί από διεθνείς οργανισμούς ως κίνηση που υπονομεύει την παγκόσμια συνεργασία στον τομέα της υγείας και θέτει σε κίνδυνο προγράμματα για την καταπολέμηση του HIV/AIDS και άλλων ασθενειών σε αναπτυσσόμενες χώρες.
• Πολιτική “Mexico City Policy”: Γνωστή και ως “Global Gag Rule”, αυτή η πολιτική, που αποκαταστάθηκε από τον Τραμπ, απαγορεύει τη χρηματοδότηση μη κυβερνητικών οργανισμών που παρέχουν υπηρεσίες ή συμβουλές σχετικά με την άμβλωση στο εξωτερικό, ακόμα και αν χρησιμοποιούν δικά τους κεφάλαια. Η πολιτική αυτή έχει επικριθεί ως οπισθοδρόμηση για την παγκόσμια υγεία των γυναικών.

Σύνδεση Παρακεταμόλης με τον Αυτισμό (Ιούλιος 2025)

Και φτάνουμε στην πρόσφατη δήλωση του Τραμπ ότι η λήψη παρακεταμόλης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης συνδέεται με τον αυτισμό. Αυτή η δήλωση απορρίπτεται από την πλειονότητα της επιστημονικής κοινότητας. Ενώ ορισμένες μελέτες έχουν εξετάσει μια πιθανή συσχέτιση, η αιτιολογική σχέση δεν έχει αποδειχθεί και η γενική συναίνεση είναι ότι η παρακεταμόλη παραμένει ένα ασφαλές φάρμακο για την ανακούφιση από τον πόνο και τον πυρετό κατά την εγκυμοσύνη, όταν χρησιμοποιείται με μέτρο.

Συνοψίζοντας, οι παρεμβάσεις του Ντόναλντ Τραμπ σε θέματα υγείας έχουν προκαλέσει βαθιές διχαστικές αντιδράσεις. Από τις προκλητικές δηλώσεις του για τη θεραπεία του COVID-19 μέχρι τις πολιτικές του για την υγειονομική περίθαλψη, οι ενέργειές του έχουν επηρεάσει όχι μόνο την πολιτική σκηνή αλλά και την εμπιστοσύνη του κοινού στην επιστήμη και στους επίσημους φορείς υγείας. Οι κριτικές του κινήθηκαν γύρω από την αποξένωση από τους ειδικούς, την προώθηση ψευδών πληροφοριών και την αποδυνάμωση των θεσμών που είναι υπεύθυνοι για τη δημόσια υγεία. Οι υποστηρικτές του, από την άλλη πλευρά, βλέπουν τις ενέργειές του ως μια αναγκαία αμφισβήτηση του «κατεστημένου» και ως μια προσπάθεια να μειωθεί η γραφειοκρατία και η εξάρτηση από τους διεθνείς οργανισμούς. Ωστόσο, τα περιστατικά που αναφέρθηκαν παραπάνω υπογραμμίζουν τον κίνδυνο της πολιτικοποίησης της επιστήμης και της υγείας.