ΟΟΣΑ: Η Ελλάδα στην τελευταία θέση στην χρηματοδότηση της Παιδείας- Ποιές σπουδές συνδέονται καλύτερα με την αγορά εργασίας (πίνακες)

Τελευταία στην Ευρώπη και στις τελευταίες θέσεις μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ είναι η Ελλάδα στη χρηματοδότηση της Παιδείας, σύμφωνα με την Έκθεση του ΟΟΣΑ για την εκπαίδευση. Η Ελλάδα επενδύει στην εκπαίδευση το 3,9% του ΑΕΠ, ποσοστό χαμηλότερο από το μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 4,7%.

Ειδικά για τους μαθητές της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δαπανά 6.420 δολ./μαθητή και βρίσκεται στην τελευταία θέση της ΕΕ, με προτελευταία την Ουγγαρία που δαπανά 10.000 δολ. Οι δημόσιες δαπάνες για την Παιδεία ανέρχονται σε 4.497 δολ. /φοιτητή, έναντι μέσου όρου του ΟΟΣΑ 15.102 δολ. Τέλος, στις άλλες χώρες του ΟΟΣΑ οι μισθοί των δασκάλων έχουν αυξηθεί από το 2015 κατά μέσο όρο 14,6% ενώ καθ’ ημάς μόλις 1,4%.

Τι αναφέρει η έκθεση του ΟΟΣΑ

• Το ποσοστό των νέων ενηλίκων (25-34 ετών) χωρίς αποφοίτηση από την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση συνεχίζει να μειώνεται σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ, φτάνοντας κατά μέσο όρο το 13%. Αυτή η τάση συνεχίζεται και στην Ελλάδα, όπου το ποσοστό μειώθηκε από 13% σε 7% μεταξύ 2019 και 2024.
• Τα άτομα με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο αντιμετωπίζουν γενικά χαμηλότερο κίνδυνο ανεργίας και κερδίζουν υψηλότερους μισθούς. Η ολοκλήρωση της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη μείωση του κινδύνου ανεργίας. Κατά μέσο όρο σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ, το 12,9% των οικονομικά ενεργών νέων ενηλίκων (25-34 ετών) χωρίς απολυτήριο ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι άνεργοι, σε σύγκριση με το 6,9% εκείνων με απολυτήριο ανώτερης δευτεροβάθμιας ή μεταδευτεροβάθμιας μη τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Όσοι συνεχίζουν για να αποκτήσουν τριτοβάθμιο προσόν βλέπουν μια σχετικά μικρότερη περαιτέρω μείωση της ανεργίας, με το 4,9% των νέων ενηλίκων με τριτοβάθμια εκπαίδευση να είναι άνεργοι κατά μέσο όρο σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ. Αυτό το μοτίβο είναι παρόμοιο στην Ελλάδα (αν και σε υψηλότερο επίπεδο): το 24,2% των νέων ενηλίκων χωρίς απολυτήριο ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι άνεργοι, σε σύγκριση με το 16,2% εκείνων με απολυτήριο ανώτερης δευτεροβάθμιας ή μεταδευτεροβάθμιας μη τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και το 12,3% εκείνων με απολυτήριο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (Σχήμα 1).

Κατά μέσο όρο, τα άτομα με μεταπτυχιακό ή ισότιμο πτυχίο έχουν σημαντικά υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης και εισοδήματος από εκείνα με πτυχίο πανεπιστημίου ή ισότιμο πτυχίο. Ωστόσο, το ποσοστό των νέων ενηλίκων (25-34 ετών) που αποκτούν μεταπτυχιακό ή ισότιμο προσόν ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, κυμαινόμενο από 1% έως 39% το 2024. Στην Ελλάδα, το 13% των ατόμων ηλικίας 25-34 ετών κατέχουν μεταπτυχιακό ή ισότιμο πτυχίο, ποσοστό που είναι κάτω από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 16%. Αυτό αντιπροσωπεύει αύξηση από το 2019, όταν το ποσοστό ήταν 9%.

Οι κρατικές δαπάνες στην Ελλάδα ανέρχονται σε 4.497 δολάρια ΗΠΑ ανά φοιτητή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε σύγκριση με τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 15.102 δολάρια ΗΠΑ.

Πρόσβαση στην εκπαίδευση, συμμετοχή και πρόοδο

• Τα εκπαιδευτικά συστήματα πρέπει να προσαρμοστούν στις αλλαγές στον αριθμό των παιδιών, επεκτείνοντας ή μειώνοντας ανάλογα την παροχή. Σε πολλές χώρες, ο πληθυσμός των παιδιών ηλικίας 0-4 ετών άλλαξε σημαντικά μεταξύ 2013 και 2023 και προβλέπεται να αλλάξει περαιτέρω έως το 2033. Η Ελλάδα παρουσίασε μείωση 25% στον αριθμό των παιδιών ηλικίας 0-4 ετών και προβλέπεται να δει μείωση 11% μεταξύ 2023 και 2033.
• Το ποσοστό των μαθητών στην κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση που είναι τουλάχιστον δύο χρόνια μεγαλύτεροι από την αναμενόμενη ηλικία για την τάξη τους ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, κυμαινόμενο από σχεδόν καθόλου σε ορισμένες χώρες έως πάνω από 10% σε άλλες. Στην Ελλάδα, το ποσοστό βρίσκεται στο μέσο της κατανομής του ΟΟΣΑ το 2023, στο 4,6%.
• Τα προγράμματα σπουδών Bachelor ή ισότιμα ​​αποτελούν το κύριο σημείο εισόδου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση στις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ, με κατά μέσο όρο το 78% όσων ξεκινούν τριτοβάθμια εκπαίδευση για πρώτη φορά να εγγράφονται σε τέτοια προγράμματα. Στην Ελλάδα, το ποσοστό είναι ακόμη υψηλότερο, στο 100%.
• Οι γυναίκες αποτελούν την πλειονότητα των νέων εισακτέων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση στις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ. Στην Ελλάδα, αντιπροσώπευαν το 55% των νέων εισακτέων το 2023, από 54% το 2013. Σε ολόκληρο τον ΟΟΣΑ, οι γυναίκες αποτελούν κατά μέσο όρο το 54% των νέων εισακτέων, το ίδιο ποσοστό όπως και το 2013.
• Σε ολόκληρο τον ΟΟΣΑ, οι δύο πιο δημοφιλείς ευρείς τομείς σπουδών είναι οι θετικές επιστήμες, η τεχνολογία, η μηχανική και τα μαθηματικά (STEM) και οι επιχειρήσεις, η διοίκηση και το δίκαιο, με το καθένα να αντιπροσωπεύει το 23% των αποφοίτων από προγράμματα πτυχίου ή ισοδύναμα. Ακολουθούν σε κοντινή απόσταση από τον ευρύ τομέα των τεχνών και των ανθρωπιστικών επιστημών, των κοινωνικών επιστημών, της δημοσιογραφίας και της πληροφορικής, με ποσοστό 22% των αποφοίτων. Στην Ελλάδα, το 30% των φοιτητών πτυχίου πτυχίου αποφοιτούν από έναν τομέα STEM, το 19% από τις επιχειρήσεις, τη διοίκηση και το δίκαιο και το 24% από τις τέχνες και τις ανθρωπιστικές επιστήμες, τις κοινωνικές επιστήμες, τη δημοσιογραφία και την πληροφορική.
• Η διεθνής κινητικότητα των φοιτητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση συνεχίζει να αυξάνεται σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ, με ορισμένες χώρες να παρουσιάζουν σημαντική αύξηση στο μερίδιο των διεθνών φοιτητών μεταξύ 2018 και 2023. Κατά μέσο όρο, το 7,4% όλων των φοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ ήταν διεθνείς ή αλλοδαποί φοιτητές, σε σύγκριση με 6% το 2018. Η Ελλάδα ήταν μία από τις λίγες χώρες χωρίς αύξηση, με το μερίδιο να μειώνεται από 3,4% σε 3% (Σχήμα 2).

Οι δαπάνες για την εκπαίδευση

Υπάρχουν σημαντικές διαφορές στο πόσα χρήματα δαπανούν οι κυβερνήσεις κάθε χρόνο στην εκπαίδευση μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, των χωρών εταίρων και των χωρών υπό ένταξη. Η Ελλάδα δαπανά 6.420 δολάρια ΗΠΑ ανά μαθητή από την πρωτοβάθμια έως την μεταδευτεροβάθμια μη τριτοβάθμια εκπαίδευση, κατατάσσοντάς την στο χαμηλότερο άκρο του εύρους τιμών για τη χώρα, το οποίο κυμαίνεται από λιγότερο από 2.000 δολάρια ΗΠΑ έως περισσότερα από 27.000 δολάρια ΗΠΑ (Σχήμα 3).

• Σε αντίθεση με τις περισσότερες άλλες χώρες, οι κρατικές δαπάνες στην Ελλάδα είναι χαμηλότερες σε τριτοβάθμιο επίπεδο, συμπεριλαμβανομένης της έρευνας και ανάπτυξης (Ε&Α), από ό,τι σε πρωτοβάθμιο έως μεταδευτεροβάθμιο μη τριτοβάθμιο επίπεδο. Οι κρατικές δαπάνες στην Ελλάδα ανέρχονται σε 4.497 δολάρια ΗΠΑ ανά φοιτητή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε σύγκριση με τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 15.102 δολάρια ΗΠΑ.
• Ένα μεγάλο μέρος της διαφοράς στις δαπάνες ανά μαθητή μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, των χωρών εταίρων και των χωρών υπό ένταξη αντικατοπτρίζει τις διαφορές στα επίπεδα εθνικού εισοδήματος. Όταν οι δαπάνες μετρώνται ως ποσοστό του ΑΕΠ, οι διαφορές μεταξύ των χωρών τείνουν να είναι μικρότερες, κυμαινόμενες από 2,5% του ΑΕΠ έως 6,9%. Στην Ελλάδα, οι επενδύσεις στην εκπαίδευση στην πρωτοβάθμια έως την τριτοβάθμια εκπαίδευση ανέρχονται στο 3,9% του ΑΕΠ, ποσοστό που είναι κάτω από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 4,7% με βάση αυτό το μέτρο.
• Οι κυβερνήσεις αποτελούν την κύρια πηγή χρηματοδότησης της εκπαίδευσης σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ, ιδίως για τα επίπεδα που καλύπτονται από την υποχρεωτική εκπαίδευση. Στην Ελλάδα, οι κυβερνήσεις παρέχουν το 78,3% της συνολικής χρηματοδότησης για την πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και μεταδευτεροβάθμια μη τριτοβάθμια εκπαίδευση (πριν από τις μεταφορές στον ιδιωτικό τομέα), ποσοστό χαμηλότερο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ που είναι 90,1%. Στο προδημοτικό και τριτοβάθμιο επίπεδο, η ιδιωτική χρηματοδότηση συχνά παίζει μεγαλύτερο ρόλο. Στην Ελλάδα, το 80,2% της χρηματοδότησης της προδημοτικής εκπαίδευσης (μετά τις μεταφορές) και το 78,3% της χρηματοδότησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (πριν από τις μεταφορές) προέρχονται από δημόσιες πηγές, σε σύγκριση με τους μέσους όρους του ΟΟΣΑ που είναι 85,6% και 71,9% αντίστοιχα.
• Παρόλο που οι δαπάνες ανά μαθητή από το πρωτοβάθμιο έως το τριτοβάθμιο επίπεδο αυξήθηκαν κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ μεταξύ 2015 και 2022 σε πραγματικούς όρους (από 11.955 δολάρια ΗΠΑ σε 13.210 δολάρια ΗΠΑ), οι κρατικές δαπάνες για την εκπαίδευση μειώθηκαν σε σχετικούς όρους από 10,9% των δημόσιων προϋπολογισμών σε 10,1%. Αυτό υποδηλώνει ότι η σχετική προτεραιότητα που δίνεται στην εκπαίδευση στις συνολικές δημόσιες δαπάνες έχει μειωθεί σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ. Στην Ελλάδα, οι δαπάνες ανά μαθητή αυξήθηκαν από 6.256 δολάρια ΗΠΑ σε 6.370 δολάρια ΗΠΑ, ενώ το μερίδιο που αφιερώνεται στην εκπαίδευση μειώθηκε από 6,2% των δημόσιων προϋπολογισμών σε 5,9% κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
• Σε προσχολικό επίπεδο, οι κρατικές δαπάνες στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 16,6% μεταξύ 2015 και 2022. Αυτό οφείλεται εν μέρει σε αύξηση 11,7% στον αριθμό των εγγεγραμμένων παιδιών. Ως αποτέλεσμα, οι κρατικές δαπάνες ανά παιδί έχουν αυξηθεί κατά 4,4%, σε σύγκριση με μια μέση αύξηση 24% σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ από το 2015.