Η σκοτεινή μάχη της κατασκοπείας: Από τις “έξυπνες πέτρες” του Λιβάνου στην αιματηρή νύχτα της Κισούα

Η νύχτα της 27ης Αυγούστου βάφτηκε με φωτιά και καπνό στα προάστια της Δαμασκού, όταν ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές έπληξαν την περιοχή της Κισούα, προκαλώντας –σύμφωνα με το πρακτορείο SANA– τον θάνατο έξι Σύρων στρατιωτών και την καταστροφή στρατιωτικών οχημάτων. Όμως πίσω από τον αιματηρό αυτό απολογισμό κρύβεται μια πολύ πιο περίπλοκη ιστορία. Μόλις λίγα λεπτά πριν το πρώτο κύμα βομβαρδισμών, συριακή περίπολος φέρεται να είχε εντοπίσει συσκευές κατασκοπείας επιμελώς καμουφλαρισμένες στους πρόποδες του Όρους Μανάα. Το εύρημα αυτό φαίνεται πως ενεργοποίησε μια καταιγίδα γεγονότων: από τους βομβαρδισμούς μέχρι μια φημολογούμενη ισραηλινή επιχείρηση αερομεταφοράς με ελικόπτερα, όλα δείχνουν ότι το ζητούμενο δεν ήταν απλώς η πρόληψη μιας στρατιωτικής απειλής, αλλά η προστασία ενός τεχνολογικού μυστικού που το Τελ Αβίβ δεν ήθελε να πέσει σε ξένα χέρια.

Σπύρος Σιδέρης

Η επίσημη γραμμή του Ισραήλ παρέμεινε η κλασική: «καμία επιβεβαίωση για ξένες αναφορές». Όμως τα διεθνή πρακτορεία κατέγραψαν την αμηχανία, ενώ ο Υπουργός Άμυνας Ίζραελ Κατζ έσπευσε να τονίσει ότι «η παρουσία μας στη νότια Συρία στοχεύει αποκλειστικά στην προστασία της Γαλιλαίας και του Γκολάν».

Ωστόσο, το μήνυμα πίσω από τις βόμβες της Κισούα φαίνεται πιο σύνθετο: μια υπόγεια μάχη κατασκοπείας που εξελίσσεται εδώ και χρόνια, με «έξυπνες πέτρες», κρυφές κάμερες και εκρηκτικούς μηχανισμούς που ανατινάζονται εξ αποστάσεως όταν ανακαλυφθούν.

Ο κύκλος των μυστικών επιχειρήσεων

Η υπόθεση της Κισούα δεν είναι μεμονωμένη. Από το 2013 η Συρία έχει παρουσιάσει φωτογραφίες συσκευών παρακολούθησης καμουφλαρισμένων ως βράχοι στην παραλιακή ζώνη της, ενώ το 2016 και το 2017 καταγράφηκαν νέα περιστατικά σε βουνά γύρω από τη Δαμασκό. Όμως ο πραγματικός «πρωταθλητής» αυτών των αποκαλύψεων ήταν πάντα ο Λίβανος.

Από το 2009 και το πολύκροτο περιστατικό με την ανατίναξη τριών ισραηλινών μηχανισμών στο νότιο Λίβανο, μέχρι το 2025 όπου ο λιβανικός στρατός παρουσίασε φωτογραφίες συσκευών μέσα σε κομμένους κορμούς δέντρων και πέτρες με ενσωματωμένες κάμερες, η χώρα βρέθηκε ξανά και ξανά στο επίκεντρο της ίδιας ιστορίας. Σε κάθε περίπτωση, το μοτίβο ήταν πανομοιότυπο:

• είτε οι συσκευές ανατινάζονταν από απόσταση μόλις εντοπίζονταν,
• είτε δέχονταν αεροπορική επίθεση ώστε να μη βρεθούν στα χέρια του λιβανικού στρατού ή της Χεζμπολάχ.

Από τον Σνινίν και το Μπαρούκ μέχρι τον Άντλον και την Μπένι Χαγιάν, τα επεισόδια συγκροτούν ένα αρχείο που δύσκολα μπορεί να αγνοηθεί: το Ισραήλ έχει αναπτύξει μια συστηματική τακτική παρακολούθησης με φυσικό καμουφλάζ, η οποία όταν αποκαλύπτεται καλύπτεται από εκρήξεις και βομβαρδισμούς.

Η Κισούα ως νέο «Κασπέρ» της τεχνολογίας

Η τοποθεσία δεν είναι τυχαία. Το Όρος Μανάα δεσπόζει πάνω από τη Δαμασκό, με οπτική πρόσβαση στη Νότια Συρία και σε διαδρόμους που χρησιμοποιούν ιρανικές και φιλοϊρανικές δυνάμεις. Για τους στρατηγικούς σχεδιαστές του Τελ Αβίβ, η τοποθέτηση εξοπλισμού παρακολούθησης σε ένα τέτοιο σημείο είναι αυτονόητη.

Αν το εύρημα ήταν όντως ισραηλινό, τότε εξηγείται η αστραπιαία αντίδραση: οι βομβαρδισμοί δεν στόχευαν μόνο στρατιωτικά οχήματα, αλλά κυρίως το να μη βρεθεί η τεχνολογία και τα δεδομένα των συσκευών σε εχθρικά χέρια.

Όπως εξηγεί δυτικός στρατιωτικός αναλυτής, «αν τα συστήματα αυτά περιλαμβάνουν μνήμες με καταγραφές ή δορυφορικούς συνδέσμους, τότε η απώλειά τους θα ήταν ανεκτίμητο δώρο για τη Δαμασκό και την Τεχεράνη».

Από τον Λίβανο στη Συρία: το ίδιο σενάριο σε δύο γλώσσες

Η ιστορία έχει αποδείξει ότι το σενάριο της Κισούα δεν είναι πρωτότυπο. Το 2010, ο ισραηλινός στρατός ανατίναξε δύο συσκευές στον νότιο Λίβανο, τραυματίζοντας πολίτες που βρίσκονταν κοντά. Το 2014, ένα παρόμοιο επεισόδιο προκάλεσε τον θάνατο μαχητή της Χεζμπολάχ. Το 2017, νέα «έξυπνη πέτρα» εξερράγη σε βουνό του Λιβάνου, ενώ μόλις τον περασμένο Φεβρουάριο, το 2025, αποκαλύφθηκαν καμουφλαρισμένα συστήματα που οι λιβανικές αρχές απέδωσαν ευθέως στο Ισραήλ.

Αν κάτι διαφοροποιεί τη συριακή υπόθεση, είναι η ένταση της αντίδρασης: στη Συρία, το Ισραήλ φαίνεται να χρησιμοποίησε όχι μόνο αεροπορικά πλήγματα, αλλά και στοχευμένη αερομεταφορά με ελικόπτερα, κάτι που παραπέμπει σε αποστολή ανάκτησης ή καταστροφής κρίσιμου υλικού.

Οι σιωπηλοί πόλεμοι των «έξυπνων αντικειμένων»

Η υπόθεση αναδεικνύει μια νέα διάσταση των πολεμικών συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή. Οι «έξυπνες πέτρες» και τα καμουφλαρισμένα αντικείμενα δεν είναι απλά τεχνικά γκάτζετ, αλλά εργαλεία μιας υπόγειας μάχης πληροφορίας. Δεν είναι τυχαίο ότι συχνά συνδέονται με δορυφορικά δίκτυα, ενώ περιλαμβάνουν συστήματα κάμερας, αισθητήρων και ενίοτε εκρηκτικών μηχανισμών.

Η χρήση τους προσφέρει στο Ισραήλ ένα κρίσιμο πλεονέκτημα: άμεση εικόνα για τις κινήσεις του συριακού στρατού, της Χεζμπολάχ ή των ιρανικών δυνάμεων χωρίς να απαιτείται φυσική παρουσία. Όμως το ρίσκο είναι τεράστιο: αν εντοπιστούν, μπορούν να μετατραπούν σε πολιτικό σκάνδαλο και να εκθέσουν τεχνολογίες αιχμής.

Η στρατηγική σιωπή του Τελ Αβίβ

Η ισραηλινή σιωπή δεν είναι αδυναμία, αλλά τακτική. Από το 1973 και έπειτα, το Ισραήλ έχει υιοθετήσει μια πολιτική «ασάφειας» σε ζητήματα στρατιωτικών επιχειρήσεων, ιδιαίτερα όταν αγγίζουν τον τομέα των πληροφοριών. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγει τη διπλωματική πίεση, ενώ αφήνει το μυστήριο να λειτουργεί ως μέσο αποτροπής.

Στην περίπτωση της Κισούα, η ίδια τακτική ίσχυσε: ούτε διάψευση ούτε επιβεβαίωση, μόνο αόριστες αναφορές στην «προστασία του βόρειου μετώπου».

Όμως η κλίμακα της επιχείρησης δείχνει ότι η πραγματική αγωνία του Τελ Αβίβ ήταν η απόκρυψη της ταυτότητας των συσκευών.

Πέρα από τις βόμβες: ένα παιχνίδι εντυπώσεων

Η υπόθεση έχει ήδη μετατραπεί σε διπλωματικό όπλο. Η Συρία παρουσιάζει το περιστατικό ως απόδειξη «επιθετικής κατασκοπείας» του Ισραήλ, ενώ φιλοϊρανικά μέσα το εντάσσουν στο αφήγημα περί «διαρκούς επιθέσεων» κατά της Δαμασκού. Από την άλλη, ο ισραηλινός Τύπος μιλά για «αναγκαίες κινήσεις» και υπενθυμίζει ότι «οι δυνάμεις του Άσαντ συνεργάζονται με την Τεχεράνη».

Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση: η Κισούα αποτελεί άλλο ένα κεφάλαιο της αόρατης σύγκρουσης που δεν κρίνεται με μάχες τεθωρακισμένων, αλλά με μικρές συσκευές κρυμμένες σε δέντρα και πέτρες.

Η Κισούα είναι η νέα λέξη σε ένα λεξιλόγιο που περιλαμβάνει το Σνινίν, το Μπαρούκ, το Άντλον και το Γκολάν. Κάθε τέτοιο επεισόδιο αποκαλύπτει τον σκιώδη κόσμο όπου η τεχνολογία, η γεωγραφία και η κατασκοπεία συνυφαίνονται σε ένα εκρηκτικό μείγμα.

Η Μέση Ανατολή ζει πλέον σε ένα πεδίο διαρκούς επιτήρησης, όπου ακόμα και μια πέτρα μπορεί να κρύβει κάμερα, μικρόφωνο ή εκρηκτικό μηχανισμό. Κι αν το Ισραήλ θεωρεί ότι έτσι εξασφαλίζει στρατηγικό πλεονέκτημα, η νύχτα της Κισούα υπενθυμίζει ότι το κόστος είναι πάντα βαρύ: ανθρώπινες ζωές, διπλωματικές κρίσεις και μια αίσθηση ότι ο πόλεμος πλέον διεξάγεται παντού, ακόμη και μέσα στις σιωπηλές πλαγιές ενός βουνού.