Ανάλυση: Ο Ζαλούζνι, ο Ζελένκσι και οι προεδρικές εκλογές-Τα σενάρια για τον “στρατηγό της νίκης”

Η πολιτική σκηνή της Ουκρανίας βρίσκεται σε ένα ιδιότυπο μεταίχμιο. Ενώ ο πόλεμος με τη Ρωσία συνεχίζεται και η κοινωνία παραμένει σε καθεστώς επιστράτευσης, ταυτόχρονα εντείνονται οι φήμες και οι διεργασίες για την «επόμενη μέρα» – τη στιγμή που η χώρα θα οδηγηθεί σε προεδρικές εκλογές. Στο επίκεντρο όλων βρίσκεται το όνομα του πρώην αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων, και σήμερα πρέσβη στο Ηνωμένο Βασίλειο, Βαλέρι Ζαλούζνι, ο οποίος σύμφωνα με δημοσιεύματα διεθνών και ουκρανικών μέσων φέρεται να έχει ξεκινήσει την οικοδόμηση ενός άτυπου προεκλογικού επιτελείου.

Σπύρος Σιδέρης

• Αν και ο ίδιος και οι στενοί συνεργάτες του το διαψεύδουν, η δημόσια συζήτηση έχει πάρει φωτιά: είναι πράγματι ο «στρατηγός της νίκης» έτοιμος να αμφισβητήσει τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην κάλπη;
• Και αν ναι, ποια θα είναι η στρατηγική του, οι συμμαχίες του, αλλά και οι αντιδράσεις των άλλων υποψηφίων σε ένα τόσο αβέβαιο τοπίο;

Τα σενάρια για «νέο στρατηγείο» του Ζαλούζνι

Η σπίθα που άναψε τη συζήτηση ήρθε από μια σειρά αναρτήσεων στο Χ (πρώην Twitter) της Αμερικανίδας δημοσιογράφου Κέιτι Λίβινγκστον. Σύμφωνα με εκείνη, ο Ζαλούζνι έχει συγκροτήσει ένα «σκιώδες» εκλογικό επιτελείο στο Λονδίνο, με επικεφαλής τον στρατηγό Σεργκέι Ναέφ, στενό του φίλο και κουμπάρο. Στην ομάδα φέρεται να μετέχει η βουλευτής Βικτόρια Σιούμαρ, με εμπειρία σε πολιτικές εκστρατείες, η δημοσιογράφος Οξάνα Τόροπ για το σκέλος της επικοινωνίας, καθώς και η Πολίνα Λισένκο, στέλεχος του ουκρανικού Εθνικού Γραφείου Καταπολέμησης Διαφθοράς, για τις διεθνείς σχέσεις.

Οι πληροφορίες αυτές προκάλεσαν αίσθηση, καθώς η ίδια η Τόροπ έσπευσε να δηλώσει πως «δεν υπάρχει κανένα προεκλογικό στρατηγείο» και πως η συνεργασία της περιορίζεται σε ζητήματα επαφών με τα μέσα ενημέρωσης. Αντίστοιχα, η Σιούμαρ έκανε λόγο για «στημένο αφήγημα», πιθανότατα από το Προεδρικό Γραφείο του Κιέβου, που βλέπει τον Ζαλούζνι ως επικίνδυνο αντίπαλο.

Ωστόσο, ακόμα και αν το υποτιθέμενο «στρατηγείο Λονδίνου» είναι περισσότερο εικασία παρά πραγματικότητα, η ουσία είναι πως ο στρατηγός παραμένει παρών στη δημόσια σφαίρα και το όνομά του συνδέεται όλο και πιο συχνά με την προοπτική των εκλογών.

Η θέση του Ζαλούζνι και η διαχείριση της εικόνας του

Ο ίδιος ο Ζαλούζνι, γνωστός για τη λιγομίλητη και θεσμική του στάση, δεν έχει δηλώσει ποτέ ευθέως πρόθεση να κατέλθει υποψήφιος. Αντιθέτως, επαναλαμβάνει πως «όσο υπάρχει πόλεμος, η υποχρέωση είναι απέναντι στη χώρα και όχι στις κάλπες».

Παρ’ όλα αυτά, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν σταθερά υψηλή δημοφιλία του, πολλές φορές υπεράνω του Ζελένσκι. Αυτό τον καθιστά, είτε το θέλει είτε όχι, φαβορί σε ένα σενάριο πρόωρων εκλογών.

Η εικόνα του «απλού στρατηγού», που δεν συνδέθηκε με σκάνδαλα και θεωρείται σύμβολο της ουκρανικής αντοχής, αποτελεί πολιτικό κεφάλαιο ανεκτίμητο. Η φήμη ότι μπορεί να συμμαχήσει με τον πρώην πρόεδρο Πέτρο Ποροσένκο –ο οποίος αναζητεί τρόπο επιστροφής στο κέντρο της πολιτικής– τροφοδοτεί ερμηνείες ότι ο Ζαλούζνι ίσως επιλέξει να «παίξει» μέσα από ευρύτερα αντιπολιτευτικά σχήματα.

Οι αντιδράσεις της κυβέρνησης Ζελένσκι

Σύμφωνα με πηγές που επικαλούνται ουκρανικά μέσα, το Προεδρικό Γραφείο επιχειρεί να αποτρέψει τον Ζαλούζνι από το να μπει στην εκλογική μάχη –είτε πείθοντάς τον να απόσχει, είτε προτείνοντάς του να ενταχθεί στη λίστα του κυβερνώντος κόμματος «Υπηρέτης του Λαού». Μέχρι στιγμής, ο στρατηγός δεν έχει δώσει καμία σαφή απάντηση, διατηρώντας ένα πέπλο αβεβαιότητας.

Η στάση αυτή προκαλεί εκνευρισμό στο στρατόπεδο Ζελένσκι, όπου ο Ζαλούζνι αντιμετωπίζεται όχι απλώς ως αντίπαλος, αλλά ως ο μοναδικός που μπορεί να αμφισβητήσει ουσιαστικά την επανεκλογή του προέδρου.

Οι επιθέσεις σε φιλικά προς την κυβέρνηση μέσα κοινωνικής δικτύωσης εναντίον του στρατηγού δείχνουν το κλίμα καχυποψίας και ανταγωνισμού.

Οι υπόλοιποι διεκδικητές και η δυναμική του πολιτικού σκηνικού

Παράλληλα, η ουκρανική πολιτική σκηνή γεμίζει από σενάρια και νέες φιλοδοξίες. Ο επικεφαλής της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών Κίριλο Μπουντάνοφ φέρεται να εξετάζει το ενδεχόμενο να ιδρύσει δική του πολιτική δύναμη. Ο ιδρυτής του «Αζόφ» Αντρίι Μπιλέτσκι έχει ήδη ξεκινήσει μια έντονη επικοινωνιακή καμπάνια, με τη στήριξη μάλιστα δυτικών μέσων όπως οι Times του Λονδίνου, γεγονός που πολλοί θεωρούν προσπάθεια του Κιέβου να δημιουργήσει αντίβαρο στον Ζαλούζνι.

Η Γιούλια Τιμοσένκο, έμπειρη και πάντα παρούσα στο πολιτικό παιχνίδι, διατηρεί ενεργό τον μηχανισμό της, προσδοκώντας ότι μπορεί να επωφεληθεί από μια πολυδιάσπαση του εκλογικού σώματος. Ο Ποροσένκο βλέπει στο πρόσωπο του Ζαλούζνι τον πιθανό «υποψήφιο της αντιπολίτευσης» που μπορεί να φέρει ξανά το κόμμα του σε κεντρικό ρόλο.

Σε αυτό το περίπλοκο μωσαϊκό, η ενδεχόμενη κάθοδος του Ζαλούζνι δεν λειτουργεί απλώς ως υποψηφιότητα, αλλά ως καταλύτης που μπορεί να αναδιαμορφώσει πλήρως τις συμμαχίες και τα στρατόπεδα.

Προοπτικές και αβεβαιότητες

Η μεγαλύτερη αβεβαιότητα είναι βέβαια ο ίδιος ο πόλεμος. Αν η Ουκρανία οδηγηθεί σε μια μορφή ειρήνης ή κατάπαυσης του πυρός, οι πιέσεις για εκλογές θα αυξηθούν δραματικά. Σε ένα τέτοιο σενάριο, ο Ζαλούζνι –ως ο στρατηγός που «έσωσε το κράτος»– θα μπει με προβάδισμα. Αν όμως η σύγκρουση παραταθεί ή κλιμακωθεί, κάθε προεκλογική συζήτηση θα παγώσει.

Επιπλέον, οι διεθνείς παράγοντες θα παίξουν ρόλο: η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες θέλουν σταθερότητα, αλλά δεν θα έβλεπαν αρνητικά έναν υποψήφιο με ισχυρό προφίλ άμυνας και ευρωπαϊκού προσανατολισμού. Ο Ζαλούζνι πληροί αυτές τις προϋποθέσεις. Από την άλλη, ο Ζελένσκι διαθέτει ήδη το πλεονέκτημα της διεθνούς αναγνωρισιμότητας.

Μια αμφίρροπη εξίσωση

Η συζήτηση γύρω από τον Βαλέρι Ζαλούζνι δεν είναι τυχαία. Είτε πρόκειται για συντονισμένες διαρροές, είτε για πραγματικές κινήσεις προετοιμασίας, η πολιτική του δυναμική είναι αδιαμφισβήτητη. Η εικόνα του ήρωα-στρατηγού, η απήχηση στην κοινή γνώμη και η στήριξη επιμέρους πολιτικών κέντρων τον καθιστούν το μεγάλο ερωτηματικό των επόμενων εκλογών.

Αν αποφασίσει να κατέβει, θα αναμετρηθεί με τον Ζελένσκι σε μια αναμέτρηση που θα μοιάζει περισσότερο με δημοψήφισμα για την πορεία της χώρας παρά με απλή εκλογική διαδικασία. Αν όχι, η σκιά του θα συνεχίσει να πλανάται πάνω από κάθε πολιτικό σχεδιασμό.

Σε κάθε περίπτωση, η Ουκρανία οδεύει προς μια περίοδο όπου η πολιτική, ο πόλεμος και η διπλωματία μπλέκονται σε έναν γρίφο, του οποίου η λύση θα καθορίσει όχι μόνο τον επόμενο πρόεδρο, αλλά και το μέλλον της ίδιας της χώρας.