Παρασκήνιο: Το μυστικό της Αλάσκας- Τι αποκαλύπτει η τηλεδιάσκεψη Τραμπ – Ζελένσκι – Ευρωπαίων

Η Αλάσκα, απομονωμένη γεωγραφικά αλλά φορτισμένη πολιτικά, πρόκειται να γίνει το σκηνικό μιας από τις πιο αμφιλεγόμενες συναντήσεις της χρονιάς: Ντόναλντ Τραμπ και Βλαντίμιρ Πούτιν πρόσωπο με πρόσωπο, σε μια στιγμή που ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται σε εύθραυστη ισορροπία. Λίγες ημέρες πριν, μια «ιδιότυπη» βιντεοκλήση μεταξύ Τραμπ, Βολοντίμιρ Ζελένσκι και κορυφαίων Ευρωπαίων ηγετών προσπάθησε να χαράξει γραμμές και «κόκκινες ζώνες» για ένα ενδεχόμενο ειρηνευτικό σχέδιο. Στην πραγματικότητα, όμως, η συζήτηση αποκάλυψε ρωγμές, κρυφές επιδιώξεις και τον υπόγειο ανταγωνισμό για το ποιος θα κρατά το τιμόνι στις διαπραγματεύσεις.

Σπύρος Σιδέρης

Οι διαρροές λένε ότι η ατμόσφαιρα ήταν φορτισμένη, με διακοπές, διαφωνίες και στιγμές αμηχανίας. Κάποιοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι μιλούν για «πρόβα» πριν την Αλάσκα — άλλοι, πιο κυνικά, για μια επίδειξη δύναμης του Τραμπ απέναντι σε συμμάχους και αντιπάλους. Το κεντρικό ερώτημα πλανάται: είναι αυτή η βιντεοκλήση το πρώτο βήμα μιας έντιμης ειρήνης ή το προοίμιο μιας συμφωνίας στα μέτρα Μόσχας και Ουάσινγκτον, με το Κίεβο σε ρόλο θεατή;

Η θέση του Ζελένσκι: Αμετακίνητος στα λόγια, ευέλικτος στις σκιές

Από το Βερολίνο, ο Ζελένσκι εμφανίστηκε σκληρός: η Ουκρανία δεν αποσύρει δυνάμεις από το Ντονμπάς, τελεία. Το Σύνταγμα δεν επιτρέπει υποχώρηση χωρίς την έγκριση του λαού. Ωστόσο, οι λέξεις που επέλεξε —και κυρίως εκείνες που δεν είπε— αφήνουν χώρο για ερμηνείες. Μίλησε για «εδαφικά ζητήματα» που μπορούν να ενταχθούν σε «ευρύτερες συνομιλίες», αφήνοντας ανοιχτό ένα παράθυρο που οι διπλωμάτες γνωρίζουν καλά πως μπορεί να μετατραπεί σε πύλη.

Η ευρωπαϊκή στάση: Υποστήριξη με αστερίσκους και εσωτερικές ρωγμές

Ο Μακρόν μίλησε σαν να έχει ήδη δει το σχέδιο Τραμπ: κατάπαυση πυρός, μετά διαπραγμάτευση. Ο Μερτς, πιο επιφυλακτικός, επέμεινε ότι οι συζητήσεις πρέπει να ξεκινήσουν από την τρέχουσα γραμμή μετώπου, αποκλείοντας αναγνώριση των περιοχών που ελέγχει η Ρωσία.

Σύμφωνα με διαρροές που επικαλείται το Politico, Ε.Ε. και Ουκρανία έχουν ήδη χαράξει πέντε αρχές:

• Μακροχρόνια παύση πυρός πριν από οποιαδήποτε αλλαγή εδαφών.
• Αποζημιώσεις από τη Ρωσία που φτάνουν ως και το 1 τρισ. δολάρια.
• Εγγυήσεις ασφάλειας με ΝΑΤΟ και Ε.Ε. στο τραπέζι.
• Επιστροφή αιχμαλώτων και απαχθέντων παιδιών.
• Κυρώσεις μέχρι να υποκύψει πλήρως η Μόσχα.

Όμως, πίσω από τις δηλώσεις αλληλεγγύης, οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες δεν συμφωνούν σε όλα. Κάποιοι φέρονται να βλέπουν στην Αλάσκα την ευκαιρία για «γρήγορη ειρήνη» — ακόμη κι αν αυτή δεν είναι «δίκαιη» ειρήνη.

Η αμερικανική ατζέντα: Ανταλλαγές εδαφών και γεωπολιτικό παζάρι

Το Axios αποκαλύπτει ότι ο Τραμπ συζητά το σενάριο παγώματος της γραμμής μετώπου και ανταλλαγής εδαφών χωρίς διεθνή αναγνώριση — ένα πλαίσιο που θα δώσει σε όλους χρόνο, αλλά ίσως και στον Πούτιν το περιθώριο να «κλειδώσει» κέρδη. Οι συνομιλίες στην Αλάσκα δεν θα περιοριστούν στην ασφάλεια. Οι κυρώσεις μπαίνουν στο ίδιο τραπέζι, έτοιμες να γίνουν αντάλλαγμα ή απειλή, ανάλογα με το πώς θα κινηθεί η Μόσχα.

Διπλωμάτες που γνωρίζουν το ύφος Τραμπ λένε ότι «θα πάει για το μεγάλο deal» — αλλά κανείς δεν είναι βέβαιος ποιον θεωρεί πραγματικό συνομιλητή του: τον Ζελένσκι ή τον Πούτιν.

Οι φόβοι των συμμάχων: Μονομέρειες και παγίδες

Στις Βρυξέλλες, η λέξη–κλειδί είναι «μονομέρεια». Ο φόβος είναι ότι ο Τραμπ θα κλείσει κάτι στην Αλάσκα χωρίς να ζητήσει την έγκριση ή ακόμη και τη γνώμη των Ευρωπαίων. Έμπειρος αξιωματούχος της Ε.Ε. προειδοποιεί ότι η λογική «γη για ειρήνη» μπορεί να γίνει γη για… τον επόμενο πόλεμο.

Από την άλλη, κυκλοφορεί μια ιδέα για «δοκιμαστική» εκεχειρία 15 ημερών. Αν πετύχει, θα επεκταθεί.

Αν αποτύχει, οι κυρώσεις επανέρχονται πλήρως. Σχέδιο που μοιάζει συνετό, αλλά κρύβει τον κίνδυνο να εδραιώσει de facto καταστάσεις.

Η επικοινωνιακή μάχη: Τραμπ εναντίον “fake news”

Ο Τραμπ, προβλέψιμα, γύρισε το παιχνίδι στην επικοινωνία. Επιτέθηκε στα ΜΜΕ για «fake news», έβαλε στο στόχαστρο πρώην συνεργάτες όπως ο Μπόλτον και παρουσίασε τον εαυτό του ως τον μοναδικό που μπορεί να μιλήσει με όλους — και να φέρει αποτέλεσμα. Για πολλούς, αυτό είναι προειδοποίηση: ο Τραμπ ετοιμάζεται να κινηθεί εκτός σεναρίου.

Αν στην Αλάσκα βγει συμφωνία, η βιντεοκλήση αυτή θα θυμίζει το πρώτο κεφάλαιο μιας νέας αρχιτεκτονικής ασφαλείας. Αν όχι, θα περάσει στην ιστορία ως το σημείο όπου φάνηκε ότι η Δύση μιλά πολλές γλώσσες — και όχι πάντα με την ίδια προφορά.

Η αίσθηση είναι ότι όλοι πηγαίνουν στην Αλάσκα με κάτι κρυμμένο στο μανίκι. Το ερώτημα είναι ποιος θα αποκαλύψει πρώτος τα χαρτιά του — και αν όταν σηκωθεί το τραπέζι, η Ουκρανία θα έχει ακόμη όλα τα κομμάτια της στον χάρτη.