Πλήρης κατοχή Γάζας: Μπλόφα Νετανιάχου με την επαναφορά ενός παλιού σχεδίου;

Σε μια στιγμή που οι διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός στη Γάζα παραμένουν παγωμένες επί σχεδόν δύο εβδομάδες, η ισραηλινή κυβέρνηση φέρεται να εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο ολοκληρωτικής στρατιωτικής κατοχής του παλαιστινιακού θύλακα — ένα σενάριο που, αν και δεν είναι νέο ιστορικά, επιστρέφει τώρα στο τραπέζι υπό εντελώς διαφορετικές γεωπολιτικές και ανθρωπιστικές συνθήκες. Σύμφωνα με ισραηλινά μέσα ενημέρωσης, η συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας υπό τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου, αναμένεται να εγκρίνει σχετικό σχέδιο τις επόμενες ώρες. Την ίδια στιγμή, ηχηρές δηλώσεις από την αιγυπτιακή ηγεσία, περιλαμβανομένου του Προέδρου Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι και του Υπουργού Εξωτερικών Μπάντρ Αμπντελάτι, καταγγέλλουν «συνειδητή γενοκτονία» από πλευράς Ισραήλ.

Σπύρος Σιδέρης

Οι ενδιάμεσοι δρώντες — κυρίως η Αίγυπτος, το Κατάρ και οι Ηνωμένες Πολιτείες — καλούνται πλέον να επιλέξουν ανάμεσα στην κλιμάκωση της πίεσης προς το Τελ Αβίβ ή στη διατήρηση μιας στάσης αναμονής μέχρις ότου το Ισραήλ αντιληφθεί το κόστος των δικών του επιλογών. Η έκβαση των συζητήσεων αυτών ίσως διαμορφώσει όχι μόνο τη συνέχεια του πολέμου στη Γάζα, αλλά και το μελλοντικό status quo της περιοχής.

Απόσυρση της διαπραγμάτευσης – επανεμφάνιση του σεναρίου κατοχής

Η αποτυχία της τελευταίας προσπάθειας για επίτευξη τρίτης εκεχειρίας, μετά από εκείνες του Δεκεμβρίου 2023 και του Ιανουαρίου 2025, συνοδεύτηκε από απόσυρση ΗΠΑ και Ισραήλ από τις διαβουλεύσεις για λόγους εσωτερικής επανεξέτασης, γεγονός που άφησε το Κατάρ και την Αίγυπτο χωρίς επαρκή πολιτική υποστήριξη. Στο πλαίσιο αυτό, η Χαμάς έθεσε ως προϋπόθεση για επιστροφή στις συνομιλίες την άρση της ανθρωπιστικής κρίσης στον αποκλεισμένο θύλακα.

Ωστόσο, το Ισραήλ φέρεται πλέον να προσανατολίζεται στη σταδιακή ή πλήρη στρατιωτική κατάληψη του εναπομείναντος 25% της Γάζας. Σύμφωνα με το Reuters, ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Εϊάλ Ζαμίρ φέρεται να αντιτάχθηκε στην πρόταση του Νετανιάχου για ολική κατοχή, κατά τη διάρκεια έντονης τριώρης συνεδρίασης του «Συμβουλίου Ασφαλείας» την Τρίτη. Τρεις αξιωματούχοι επιβεβαίωσαν ότι ο στρατός θεωρεί το σχέδιο υψηλού ρίσκου και χαμηλής απόδοσης.

Τακτική πίεσης ή ουσιαστική πρόθεση;

Αναλυτές θεωρούν ότι η δημόσια επαναφορά του σχεδίου κατοχής αποτελεί πιθανότατα τακτικό εργαλείο πίεσης, τόσο προς την Χαμάς όσο και προς τους διεθνείς μεσολαβητές. Όπως αναφέρει η Haaretz, ο Νετανιάχου «συμπεριφέρεται σαν παίκτης που πάει κόντρα στο ρεύμα, ρισκάροντας όχι μόνο τις ζωές των ομήρων αλλά και των Ισραηλινών στρατιωτών». Κυβερνητική πηγή δηλώνει ότι το πιθανότερο είναι να επιλεγεί περιορισμένη στρατιωτική επιχείρηση, ως ένδειξη αποφασιστικότητας — ένα συμβολικό πλήγμα περισσότερο παρά αλλαγή στρατηγικής.

Την ίδια ώρα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, σε δηλώσεις του προς τον Τύπο, υποστήριξε ότι δεν είναι ενήμερος για τα σχέδια του Ισραήλ, αλλά πρόσθεσε ότι «μια τέτοια απόφαση ανήκει στο Ισραήλ». Η εφημερίδα Yedioth Ahronoth, ωστόσο, επικαλείται αμερικανικές πηγές που φέρεται να κάνουν λόγο για σιωπηρή αποδοχή από την Ουάσινγκτον, κάτι που επιτείνει τις ανησυχίες για απουσία ουσιαστικής εξισορροπητικής πίεσης.

Η στάση των μεσαζόντων: σιωπή ή στρατηγική ανοχή;

Μέχρι στιγμής, κανένας από τους κύριους μεσολαβητές — ούτε το Κατάρ, ούτε η Αίγυπτος, ούτε οι ΗΠΑ — δεν έχει προχωρήσει σε δημόσια καταδίκη του ισραηλινού σχεδίου. Αυτό έχει ερμηνευθεί από αρκετούς αναλυτές ως στρατηγική υπομονής, με στόχο είτε να οδηγηθεί η ισραηλινή ηγεσία στην αυτοσυγκράτηση από το ίδιο της το κόστος, είτε να επιτραπεί μια ελεγχόμενη κλιμάκωση, που θα δημιουργήσει νέα διαπραγματευτικά δεδομένα.

Ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου και σημερινός Πρόεδρος του Αιγυπτιακού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, Μοχάμεντ αλ-Οράμπι, χαρακτηρίζει την πιθανή έγκριση του σχεδίου από τον Νετανιάχου ως «πολιτική αυτοχειρία», προειδοποιώντας ότι η συνέχιση των επιχειρήσεων θα προκαλέσει βαριές απώλειες και έντονες εσωτερικές πιέσεις.

Η κλιμάκωση της αιγυπτιακής ρητορικής

Για δεύτερη συνεχόμενη ημέρα, η επίσημη ρητορική της Αιγύπτου απέναντι στο Ισραήλ γίνεται ασυνήθιστα σκληρή, με τον Πρόεδρο αλ-Σίσι να κάνει λόγο για «συστηματική γενοκτονία, πείνα και εξαφάνιση της παλαιστινιακής υπόθεσης». Σε δηλώσεις της Τρίτης και επαναλαμβανόμενες την Τετάρτη, ο Αιγύπτιος πρόεδρος μίλησε για πρωτοφανή καταστροφή στη Γάζα και τόνισε ότι ο ρόλος της Αιγύπτου ως μεσολαβητή παραμένει ενεργός, παρά τις «εκστρατείες δυσφήμισης και παραπληροφόρησης».

Ο Υπουργός Εξωτερικών Μπάντρ Αμπντελάτι, από την Αθήνα, υπογράμμισε την ανάγκη άμεσης διεθνούς παρέμβασης, καλώντας τη διεθνή κοινότητα να σταματήσει τον λιμό και τις συστηματικές επιθέσεις κατά του άμαχου πληθυσμού. Η αιγυπτιακή διπλωματία φαίνεται να περνά σε φάση διπλής πίεσης: αφενός με έντονη καταγγελτική ρητορική, αφετέρου με παρασκηνιακή διατήρηση της πρόσβασης στις ισραηλινές και παλαιστινιακές πλευρές.

Απομονωμένος Νετανιάχου, παγιδευμένοι οι ενδιάμεσοι

Η κριτική εντός του Ισραήλ για τους χειρισμούς του Νετανιάχου εντείνεται. Αναλυτές θεωρούν ότι η απόπειρα εσωτερικής πολιτικής επιβίωσης μέσα από κλιμάκωση στη Γάζα ενδέχεται να επιταχύνει τη διεθνή απομόνωσή του. Την ίδια στιγμή, οι μεσολαβητές κινδυνεύουν να εγκλωβιστούν, εάν το Ισραήλ προχωρήσει σε νέα στρατιωτική επιχείρηση που θα εξουδετερώσει τις όποιες βάσεις διαπραγμάτευσης έχουν απομείνει.

Ο Παλαιστίνιος πρώην πρέσβης στην Αίγυπτο, Μπαρακάτ αλ-Φάρα, υποστηρίζει ότι η προοπτική κατάληψης της Γάζας είναι περισσότερο εργαλείο πίεσης παρά στρατηγική πρόθεση, προσθέτοντας ότι η Ισραηλινή παρουσία στο μεγαλύτερο μέρος του θύλακα είναι ήδη καθοριστική. Παρ’ όλα αυτά, εκτιμά ότι «η διπλωματική κινητικότητα δεν θα σταματήσει» και ότι ενδέχεται να υπάρξουν τροποποιημένες προτάσεις εκεχειρίας.

Το στοίχημα της Αιγύπτου και ο ρόλος των ΗΠΑ

Η Αίγυπτος φαίνεται να στέλνει σαφή μηνύματα όχι μόνο στο Ισραήλ αλλά και προς την Ουάσινγκτον. Ο αλ-Φάρα υπογραμμίζει ότι εάν υπάρξει πραγματική αμερικανική πίεση, το Κάιρο μπορεί να επαναφέρει τη διαπραγματευτική διαδικασία, «αρκεί το Ισραήλ να προσφέρει ουσιαστικές παραχωρήσεις και να δώσει τέλος στις επιχειρήσεις».

Παρά ταύτα, η Ουάσινγκτον δείχνει απροθυμία να ασκήσει αποφασιστική πίεση προς το Τελ Αβίβ, αφήνοντας τους ενδιάμεσους να χειριστούν μια κατάσταση που κινείται επικίνδυνα πέρα από τον έλεγχό τους.

Μεταβατική περίοδος με απρόβλεπτο τέλος

Όλα δείχνουν ότι η περιοχή εισέρχεται σε μια μεταβατική περίοδο, όπου οι παραδοσιακοί μεσολαβητές είτε θα χάσουν την πρωτοβουλία των κινήσεων, είτε θα αναγκαστούν να αναθεωρήσουν τακτικές και στόχους.

Ο Νετανιάχου δείχνει διατεθειμένος να ρισκάρει όχι μόνο τη διαπραγμάτευση, αλλά και την περιφερειακή ισορροπία, προκειμένου να επιβιώσει πολιτικά. Σε αυτό το πλαίσιο, η αιγυπτιακή διπλωματία αναβαθμίζει τον ρόλο της, χωρίς όμως να μπορεί από μόνη της να ανατρέψει το ισοζύγιο.

Η έκβαση των επόμενων ημερών δεν θα κριθεί αποκλειστικά στη Γάζα, αλλά και στο αν οι ΗΠΑ θα εγκαταλείψουν τον ρόλο του «παρατηρητή» και θα επιστρέψουν ως παράγοντας εξισορρόπησης. Μέχρι τότε, κάθε βήμα του Ισραήλ προς την πλήρη κατάληψη της Γάζας, θα αποτελεί δοκιμή ανοχής — για τους μεσολαβητές, για την ανθρωπότητα και για το διεθνές δίκαιο.