Γιάιρ Νετανιάχου: Τι σηματοδοτεί η επίθεση στον Εμίρη του Κατάρ και τη μητέρα του

Σε μια περίοδο όπου η διπλωματία στη Μέση Ανατολή κρέμεται από μια λεπτή κλωστή, με τις διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση ομήρων από τη Γάζα να έχουν επανεκκινήσει υπό την αιγίδα του Κατάρ, ο γιος του Ισραηλινού Πρωθυπουργού, Γιάιρ Νετανιάχου, επέλεξε να πυροδοτήσει δημόσια σύγκρουση. Σε μια ασυνήθιστη, σκληρή και προσωπική επίθεση μέσω των κοινωνικών δικτύων, ο Γιάιρ χαρακτήρισε τον Εμίρη του Κατάρ, Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι, και τη μητέρα του, σεϊχά Μόζα μπιντ Νάσερ Αλ Μισνέντ, ως «τον Χίτλερ και τον Γκέμπελς της εποχής μας».

Σπύρος Σιδέρης

Η επιλογή της χρονικής στιγμής, ο πολιτικός συμβολισμός και οι πιθανές επιπτώσεις αυτής της παρέμβασης προκαλούν ανησυχία όχι μόνο στην ισραηλινή πολιτική σκηνή, αλλά και σε διεθνές επίπεδο.

Ποιος είναι πραγματικά ο Γιάιρ Νετανιάχου και τι σηματοδοτεί αυτή η προσωπική παρέμβαση για τις εξελίξεις στη διαμεσολάβηση Κατάρ–Ισραήλ;

Η κλιμάκωση του Γιάιρ Νετανιάχου και το μήνυμα προς το Κατάρ

Ο Γιάιρ Νετανιάχου, γνωστός για τις συχνές και συχνά αμφιλεγόμενες παρεμβάσεις του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, επιτέθηκε ευθέως στη σεϊχά Μόζα, μητέρα του νυν Εμίρη και σύζυγο του πρώην Εμίρη του Κατάρ.

Η Μόζα, η οποία έχει καταξιωθεί ως παγκόσμια φιλάνθρωπος και πολιτιστική πρέσβειρα του Κατάρ, συμμετέχει εδώ και χρόνια σε ανθρωπιστικές πρωτοβουλίες και είχε μάλιστα δεχτεί επιστολή από τη Σάρα Νετανιάχου το 2023, με αίτημα παρέμβασης για την απελευθέρωση Ισραηλινών ομήρων. Τώρα, έναν χρόνο αργότερα, ο γιος της οικογένειας Νετανιάχου επιλέγει να τη στοχοποιήσει δημοσίως.

Στην ανάρτησή του, ο Γιάιρ χαρακτήρισε το Κατάρ «τον βασικό υποκινητή της παγκόσμιας αντισημιτικής έξαρσης» και έκανε λόγο για «δεκαετίες χρηματοδότησης της προπαγάνδας κατά του Ισραήλ και των Εβραίων». Παρομοίασε δε την κατάσταση με αυτή της ναζιστικής Γερμανίας, μια ρητορική που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, ακόμη και εντός του Ισραήλ.

Η πολιτική σκηνή αντιδρά – Οι συνέπειες για τις διαπραγματεύσεις

Η χρονική στιγμή της επίθεσης μόνο τυχαία δεν μπορεί να θεωρηθεί. Οι συνομιλίες μεταξύ Ισραήλ, Χαμάς, ΗΠΑ και Κατάρ βρίσκονται σε κρίσιμη καμπή, με τις προσδοκίες για συμφωνία να αυξάνονται. Το Κατάρ, το οποίο φιλοξενεί πολιτικά στελέχη της Χαμάς στη Ντόχα, έχει διαδραματίσει κομβικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις για την ανταλλαγή ομήρων και την επίτευξη κατάπαυσης του πυρός.

Η επίθεση του Γιάιρ, γόνου της πλέον κεντρικής πολιτικής οικογένειας στο Ισραήλ, υπονομεύει την ευαίσθητη ισορροπία αυτών των συνομιλιών και προκαλεί ερωτήματα για την επίσημη γραμμή του ισραηλινού πρωθυπουργικού γραφείου.

Αν και ο Μπενιαμίν Νετανιάχου απέφυγε να σχολιάσει τις δηλώσεις του γιου του, διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι η παρέμβαση αυτή περιπλέκει τη διαμεσολάβηση και ενισχύει την καχυποψία του Κατάρ έναντι της ισραηλινής κυβέρνησης.

Η Μόζα, σύμβολο της ανθρωπιστικής διπλωματίας της χώρας της, είχε αποτελέσει στο παρελθόν δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ του Ισραήλ και της ηγεσίας του Κατάρ. Η στοχοποίησή της αποτελεί πλήγμα για την αξιοπιστία αυτής της δευτερεύουσας, αλλά κρίσιμης, γραμμής επαφής.

Η σκιά του «Καταργκέιτ» και οι πολιτικές ερμηνείες

Η χρονική σύμπτωση της επίθεσης του Γιάιρ με την αποκάλυψη μιας ευαίσθητης έρευνας περί πιθανών παράνομων δεσμών μεταξύ ισραηλινών κυβερνητικών κύκλων και του Κατάρ (γνωστής ως Καταργκέιτ) πυροδοτεί υποψίες. Το όνομα του πρώην συμβούλου του Νετανιάχου, Γιονάταν Ουρίχ, και άλλων στελεχών της πρωθυπουργικής ομάδας ενεπλάκη σε έρευνες για υποτιθέμενες δωροδοκίες, χρηματοδοτήσεις και ανταλλαγές πληροφοριών με το Κατάρ.

Η επίθεση του Γιάιρ, με αυτό το φόντο, μπορεί να εκληφθεί ως προσπάθεια αποστασιοποίησης ή μετατόπισης του δημόσιου διαλόγου προς «πατριωτικές» και αντι-Καταριανές κατευθύνσεις.

Ποια είναι η Μόζα; Η ισχυρή γυναίκα πίσω από τον Εμίρη

Η σεϊχά Μόζα δεν είναι απλώς η μητέρα του Εμίρη του Κατάρ. Είναι ίσως η μεγαλύτερη σε επιρροή γυναίκα του αραβικού κόσμου, με έντονη δραστηριότητα στην εκπαίδευση, την πολιτιστική διπλωματία και την παγκόσμια φιλανθρωπία. Ως ιδρύτρια του οργανισμού Education Above All, έχει συνεργαστεί με πανεπιστήμια και διεθνείς οργανισμούς, επιδιώκοντας την προσβασιμότητα στην εκπαίδευση για τα παιδιά των φτωχότερων περιοχών του κόσμου.

Η ίδια αποτέλεσε το κεντρικό πρόσωπο στις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες του Κατάρ, αναπτύσσοντας διεθνή προγράμματα, ενισχύοντας τη γυναικεία εκπαίδευση και συμμετέχοντας σε συζητήσεις για το μέλλον της Μέσης Ανατολής. Ο Δρ. Αριέλ Αντμόνι, αναλυτής του Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών της Ιερουσαλήμ, υπογραμμίζει πως η Μόζα δεν ήταν η πρώτη σύζυγος του Χαμάντ μπιν Χαλίφα Αλ Θάνι, αλλά ήταν «η πλέον κυρίαρχη», διαμορφώνοντας την εικόνα του σημερινού Κατάρ και επηρεάζοντας τη μετάβαση της εξουσίας στον γιο της, Ταμίμ.

Γιάιρ Νετανιάχου: Διάδοχος ή αποσταθεροποιητής;

Ο Γιάιρ Νετανιάχου αποτελεί αμφιλεγόμενη φιγούρα εντός και εκτός Ισραήλ. Χωρίς επίσημο αξίωμα, λειτουργεί ως ανεπίσημος εκπρόσωπος των πιο σκληρών πτερύγων του Λικούντ και των εθνικιστικών ρευμάτων που στηρίζουν τον πατέρα του.

Οι παρεμβάσεις του στα κοινωνικά δίκτυα έχουν στο παρελθόν προκαλέσει διπλωματικές τριβές με την Ιορδανία, τις ΗΠΑ και οργανώσεις υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η τρέχουσα επίθεσή του ερμηνεύεται ως ακόμα μία προσπάθεια να ενισχύσει τον ρόλο του ως ιδεολογικού “φύλακα” της εθνικής γραμμής του Ισραήλ.

Ωστόσο, παρατηρητές επισημαίνουν ότι τέτοιες δηλώσεις εκθέτουν τη χώρα, ιδίως όταν προέρχονται από το στενό περιβάλλον του Πρωθυπουργού. Σε μια περίοδο όπου η εσωτερική πολιτική σκηνή του Ισραήλ είναι βαθιά διχασμένη και η διεθνής εικόνα του αμφισβητείται, τέτοιες προσωπικές παρεμβάσεις μπορούν να λειτουργήσουν ως διπλωματικά σαμποτάζ.

Όταν η ιδιωτική ρητορική γίνεται δημόσιο πρόβλημα

Η επίθεση του Γιάιρ Νετανιάχου κατά της σεϊχά Μόζα δεν είναι μια απλή προσωπική δήλωση. Σηματοδοτεί την είσοδο ενός νέου τύπου πολιτικού λόγου στη διπλωματία της Μέσης Ανατολής: προκλητικός, απρόβλεπτος και με έντονο ιδεολογικό φορτίο. Καθώς η περιοχή αναζητά διεξόδους από τη βία και το αδιέξοδο, τέτοιες τοποθετήσεις ρίχνουν βαριά σκιά πάνω από κάθε προσπάθεια διαλόγου.

Εάν η πολιτική δυναστεία Νετανιάχου δεν βάλει φραγμό σε τέτοιου είδους παρεμβάσεις, υπάρχει κίνδυνος όχι μόνο να διαρραγούν οι σχέσεις με τους μεσολαβητές, αλλά και να χαθεί η ελάχιστη εμπιστοσύνη που απαιτείται για να επανεκκινήσει μια ουσιαστική ειρηνευτική διαδικασία.