Μεσανατολικό: Πιέσεις στον Στάρμερ να μην αναγνωρίσει την Παλαιστίνη-Νέα δεδομένα στη λύση των “δύο κρατών”

Μέσα σε ένα παγκόσμιο κλίμα διπλωματικής ασάφειας και στρατηγικών ανακατατάξεων στη Μέση Ανατολή, το Λονδίνο άναψε τη σπίθα ενός νέου κύματος αντιπαραθέσεων, δηλώνοντας πως σκοπεύει να προχωρήσει σε αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, εφόσον δεν υπάρξει αλλαγή στην πολιτική του Ισραήλ στη Γάζα. Η δήλωση του Βρετανού πρωθυπουργού Κιρ Στάρμερ χαρακτηρίστηκε από την κυβέρνηση του Ισραήλ ως «δώρο στην τρομοκρατία», ενώ οι αντιδράσεις ήταν άμεσες τόσο από τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου όσο και από τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος τόνισε ότι «δεν πρέπει να δοθούν ανταμοιβές στη Χαμάς». Παράλληλα, ο αραβικός κόσμος χαιρέτισε τις κινήσεις της Βρετανίας και της Γαλλίας, δημιουργώντας ένα πολύπλοκο πλέγμα ισορροπιών, πιέσεων και ερμηνειών γύρω από τη λύση των δύο κρατών.

Σπύρος Σιδέρης

Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ φέρεται να είχε ενημερώσει εκ των προτέρων τον Νετανιάχου για την πρόθεσή του να υποστηρίξει την αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους, εάν δεν υπάρξουν συγκεκριμένα βήματα από την πλευρά του Ισραήλ: κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, δέσμευση για αποφυγή προσάρτησης περιοχών στη Δυτική Όχθη, και έναρξη μακροπρόθεσμου ειρηνευτικού διαλόγου.

Η απόφαση του Στάρμερ συνδέεται τόσο με τις διεθνείς εξελίξεις όσο και με την εσωτερική πίεση από μέλη του Εργατικού Κόμματος, σε συνδυασμό με τη λαϊκή συγκίνηση από τις εικόνες καταστροφής στη Γάζα. Αν και ισχυρίστηκε ότι η θέση του δεν υπαγορεύεται από κομματικές πιέσεις, το ένα τρίτο των Εργατικών βουλευτών είχε ήδη υπογράψει επιστολή υπέρ της άμεσης αναγνώρισης. Ο πρώην ηγέτης του κόμματος, Τζέρεμι Κόρμπιν, κατηγόρησε τον Στάρμερ ότι μετατρέπει τη δικαίωση των Παλαιστινίων σε εργαλείο πολιτικής διαπραγμάτευσης.

Αντίδραση Ισραήλ: «Ανταμοιβή στην τρομοκρατία»

Η απάντηση από την Ιερουσαλήμ ήταν άμεση και αιχμηρή. Ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου χαρακτήρισε την πρωτοβουλία ως «τιμωρία των θυμάτων», υποστηρίζοντας ότι η δημιουργία μιας τζιχαντιστικής κρατικής οντότητας δίπλα στο Ισραήλ αποτελεί άμεση απειλή όχι μόνο για τη χώρα του, αλλά και για τη Βρετανία. Τόνισε ότι κάθε απόπειρα συμφιλίωσης με τη Χαμάς είναι ιστορικά αποτυχημένη και «θα αποτύχει και τώρα».

Το ισραηλινό Υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε ανακοίνωση, απορρίπτοντας τη βρετανική στάση ως «ενίσχυση των ακραίων στοιχείων στη Γάζα» και υπονόμευση των προσπαθειών για εκεχειρία και απελευθέρωση ομήρων. Ανώτερος διπλωμάτης δήλωσε στο Ynet ότι η Ιερουσαλήμ δεν εξεπλάγη, ερμηνεύοντας την κίνηση ως συνέχεια της γραμμής Μακρόν, ο οποίος είχε προηγηθεί με παρόμοια πρόθεση.

Τραμπ: «Μην ανταμείβετε τη Χαμάς»

Ο Ντόναλντ Τραμπ, ερωτηθείς κατά την επιστροφή του από ευρωπαϊκή περιοδεία όπου συνάντησε τον Στάρμερ, δήλωσε πως δεν είχε ενημερωθεί για την πρόθεση του Λονδίνου, αλλά πρόσθεσε με σαφήνεια: «Αν συμβεί κάτι τέτοιο, είναι καθαρή ανταμοιβή στη Χαμάς. Δεν πρέπει να το επιτρέψουμε».

Η τοποθέτησή του εντάσσεται στη γενικότερη πολιτική αναδίπλωσης των ΗΠΑ υπό τη νέα του προεδρία, που δίνει έμφαση στην ευρωπαϊκή ανάληψη ευθύνης και στον περιορισμό της αμερικανικής ανάμειξης σε πολέμους όπου το άμεσο στρατηγικό συμφέρον θεωρείται περιορισμένο.

Αραβική υποστήριξη και διπλωματικές μετατοπίσεις

Το υπουργείο Εξωτερικών της Ιορδανίας χαιρέτισε τη βρετανική ανακοίνωση, χαρακτηρίζοντάς την «θετικό βήμα για την επίλυση του παλαιστινιακού ζητήματος». Αντίστοιχη υποστήριξη εξέφρασε και η Σαουδική Αραβία. Ο Μαχμούντ Αμπάς είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Στάρμερ, εκφράζοντας ευγνωμοσύνη και καλώντας και άλλα κράτη να ακολουθήσουν το παράδειγμα.

Σύμφωνα με παλαιστινιακές πηγές, ο Αμπάς έχει προσκληθεί στο Λονδίνο, ενώ η Μάλτα ανακοίνωσε επίσημα την πρόθεσή της να αναγνωρίσει παλαιστινιακό κράτος στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο. Προηγήθηκαν ήδη η Ιρλανδία, η Νορβηγία, η Ισπανία, η Σλοβενία και προσφάτως η Αρμενία.

Διπλωματική κατάρρευση ή επανευθυγράμμιση;

Στο Ισραήλ, 18 πρώην πρέσβεις και ανώτεροι διπλωμάτες υπέγραψαν κοινή δήλωση προειδοποιώντας για «άνευ προηγουμένου διπλωματική κατάρρευση».

Οι Γερεμί Γιασαχαρόφ, Ντάνι Καρμόν, Κολέτ Αβιτάλ, Μπαρούχ Μπίνα και άλλοι ζητούν τερματισμό του πολέμου, επιστροφή των ομήρων και ένα νέο περιφερειακό πολιτικό σχέδιο για την αποδυνάμωση της Χαμάς και την ενίσχυση της διεθνούς θέσης του Ισραήλ. Τονίζουν ότι οι κινήσεις προσάρτησης θα βαθύνουν την απομόνωση και θα πλήξουν κρίσιμους τομείς όπως η επιστήμη και η τεχνολογία.

Η «Διακήρυξη της Νέας Υόρκης»: Πρώτη διεθνής καταδίκη της Χαμάς

Στη Νέα Υόρκη, η γαλλοσαουδαραβική πρωτοβουλία στον ΟΗΕ κατέληξε στη «Διακήρυξη της Νέας Υόρκης», την οποία υπέγραψαν 17 χώρες, ανάμεσά τους η Αίγυπτος, το Κατάρ, η Τουρκία, ο Καναδάς, η Βραζιλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η δήλωση καλεί σε άμεση παύση της πολεμικής σύγκρουσης, εφαρμογή λύσης δύο κρατών, αφοπλισμό της Χαμάς και αποκλεισμό της από κάθε συμμετοχή στην παλαιστινιακή διακυβέρνηση.

Η ρητή αναφορά στην καταδίκη των επιθέσεων της 7ης Οκτωβρίου θεωρείται άνευ προηγουμένου από αραβικά κράτη. Ο Γάλλος ΥΠΕΞ Ζαν-Νουέλ Μπαρό χαρακτήρισε την απόφαση «ιστορική» και «ξεκάθαρη ένδειξη αλλαγής στάσης» του Αραβικού Κόσμου απέναντι στη Χαμάς. Επισήμανε επίσης ότι οι υπογραφές αντικατοπτρίζουν πρόθεση ομαλοποίησης των σχέσεων με το Ισραήλ υπό προϋποθέσεις.

Διπλωματικό σταυροδρόμι υπό πίεση

Η προοπτική αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους εισέρχεται σε νέα φάση. Η παγκόσμια κόπωση από τη σύγκρουση, η αυξανόμενη κοινωνική πίεση στις Δυτικές κυβερνήσεις και η πολιτική ανασφάλεια δημιουργούν ένα περιβάλλον όπου η αναγνώριση παύει να είναι συμβολική και αποκτά στρατηγικό βάρος.

Το κατά πόσο η Βρετανία, η Γαλλία και άλλες χώρες θα προχωρήσουν, εξαρτάται από την εξέλιξη του πολέμου, τη στάση της Χαμάς, αλλά και τις εσωτερικές ισορροπίες στις κυβερνήσεις τους. Το βέβαιο είναι ότι η διπλωματική πίεση προς το Ισραήλ αυξάνεται – και το ερώτημα δεν είναι αν, αλλά πότε και υπό ποιες συνθήκες θα αναγνωριστεί πλήρως το παλαιστινιακό κράτος.

Το αν αυτή η αναγνώριση θα επιφέρει ειρήνη ή νέα ένταση, θα κριθεί όχι μόνο από τις αποφάσεις της Χαμάς και του Ισραήλ, αλλά από την ικανότητα της διεθνούς κοινότητας να διατηρήσει αρχές, συνοχή και αξιοπιστία σε μια από τις πιο μακροχρόνιες συγκρούσεις του σύγχρονου κόσμου.