Δασμοί: Επιπτώσεις και προοπτικές για την Ελλάδα από τη συμφωνία ΗΠΑ-ΕΕ- Αγωνία στις επιχειρήσεις

Η Ευρωπαϊκή Ένωση φαίνεται προς το παρόν να απέφυγε έναν ευρύ εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ, με τις αγορές αρχικά να αντιδρούν θετικά. Ωστόσο, οι λεπτομέρειες της συμφωνίας έριξαν γρήγορα «κρύο νερό» στις ελπίδες για σταθερότητα στις σχέσεις τους, φέρνοντας αβεβαιότητα στους επενδυτές.

Ως αποτέλεσμα, το ευρώ κατέγραψε τη μεγαλύτερη πτώση των τελευταίων δύο μηνών έναντι του δολαρίου τη Δευτέρα, χάνοντας πάνω από 1%, μετά το ράλι της προηγούμενης εβδομάδας που το είχε ανεβάσει σε σχεδόν τριετές υψηλό, λόγω των προσδοκιών για συμφωνία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση συμφώνησε να δεχτεί δασμούς 15% στις περισσότερες δικές της εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, ενώ παράλληλα θα μειώσει τους δικούς της δασμούς για τα αμερικανικά προϊόντα κάτω από το 1% όταν ενεργοποιηθεί η συμφωνία. Επιπλέον, η ΕΕ δεσμεύτηκε να αγοράσει αμερικανικά ενεργειακά προϊόντα αξίας 750 δισ. δολαρίων και να επενδύσει άλλα 600 δισ. δολάρια στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Αν και ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και η επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν συμφώνησαν την Κυριακή σε ένα αρχικό πλαίσιο, τίποτα  δεν έχει ακόμα οριστικοποιηθεί. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι τώρα, οι δύο πλευρές θα επιδιώξουν να καταλήξουν σε μια μη νομικά δεσμευτική κοινή δήλωση έως την 1η Αυγούστου, η οποία θα επεκτείνει ορισμένα από τα στοιχεία που διαπραγματεύτηκαν το Σαββατοκύριακο.

Μόλις οριστικοποιηθεί η δήλωση, οι ΗΠΑ θα αρχίσουν να μειώνουν τους δασμούς τους σε συγκεκριμένους τομείς, ιδίως για τα αυτοκίνητα και τα ανταλλακτικά αυτοκινήτων, τα οποία επί του παρόντος αντιμετωπίζουν δασμό 27,5%.

Το περιεχόμενο και η νομική μορφή αυτού του εγγράφου δεν είναι σαφής, αλλά θα απαιτήσει την υποστήριξη τουλάχιστον μιας ειδικής πλειοψηφίας των χωρών της ΕΕ και ενδεχομένως του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Και βέβαια, δεν αποκλείεται να μπουν στο τραπέζι από πλευράς Βρυξελλών και κάποιες εξαιρέσεις.

Αγωνία στις ελληνικές επιχειρήσεις

Οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις αναμένουν με αγωνία τις λεπτομέρειες της εμπορικής συμφωνίας και κυρίως τον κατάλογο με τα προϊόντα που θα εξαιρεθούν από την επιβολή δασμών κατά την εισαγωγή τους στις ΗΠΑ.

Επιχειρήσεις αλλά και η κυβέρνηση δεν κρύβουν την ανησυχία τους και για τις έμμεσες επιπτώσεις από την επιβολή των δασμών στα ευρωπαϊκά προϊόντα, σε μια περίοδο γεωπολιτικών εντάσεων, οικονομικής και πολιτικής αβεβαιότητας εντός της Ε.Ε. και στην περιφέρεια αυτής, συνθήκες που μπορεί μαζί και με τους δασμούς να οδηγήσουν σε ύφεση.

Η πίεση σε βασικούς εμπορικούς εταίρους της Ελλάδας, όπως η Γερμανία, η Ιταλία, η Γαλλία και άλλοι, σημαίνει λιγότερες εξαγωγές προς αυτές τις χώρες, αλλά και λιγότερους ξένους επισκέπτες από τις χώρες αυτές στην Ελλάδα.

«Το 15% σε σχέση με το 0% είναι πολύ, σε σχέση με το 30% είναι μια νέα κανονικότητα και σηματοδοτεί το τέλος της αβεβαιότητας. Είμαστε σε δύσκολο, πλην χαρτογραφημένο τοπίο πλέον», υποστήριξε μιλώντας στην «Κ» ο κ. Αλκιβιάδης Καλαμπόκης, πρόεδρος του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΠΣΕ), σχολιάζοντας την εμπορική συμφωνία Ε.Ε. – ΗΠΑ.

ΗΠΑ – Ε.Ε.: Οι νικητές και οι χαμένοι της εμπορικής συμφωνίας

Ο ίδιος εκτίμησε ότι οι άμεσες επιπτώσεις θα είναι σχετικά μικρές, τουλάχιστον σε κάποια προϊόντα, εκφράζοντας ταυτόχρονα την ελπίδα για την ύπαρξη εξαιρέσεων, όπως είχε γίνει και κατά την προηγούμενη κυβέρνηση Τραμπ, με το ελαιόλαδο, για παράδειγμα, να μη συμπεριλαμβάνεται τότε στα είδη στα οποία επιβλήθηκαν δασμοί.

Οι δασμοί 15%, αν και χαμηλότεροι από τις αρχικές απειλές, έρχονται σε μια συγκυρία που οι εξαγωγές της Ελλάδας προς τις ΗΠΑ αποκτούσαν όλο και μεγαλύτερη σημασία για τις επιχειρήσεις και την εξωστρέφεια της οικονομίας.

Οι δασμολογικές επιβαρύνσεις, ακόμη και αν είναι χαμηλότερες σε σύγκριση με τις αρχικές απειλές Τραμπ τον περασμένο Απρίλιο, έρχονται σε μια χρονική συγκυρία που οι ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ αποκτούσαν όλο και μεγαλύτερη σημασία για τις επιχειρήσεις και την εν γένει εξωστρέφεια της εθνικής οικονομίας.

ΗΠΑ – Κίνα: Η επανεκκίνηση των συνομιλιών για τους δασμούς και το μήνυμα Τραμπ

Και αυτό διότι η αξία των ελληνικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ την περίοδο 2020-2024 κατέγραψε μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 20,4%, ενώ το μερίδιο των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ στο σύνολο των ελληνικών εξαγωγών από 3,75% το 2020 έφτασε το 4,89% το 2024. Αν και το μερίδιο αυτό είναι συγκριτικά μικρό, η αμερικανική αγορά είχε ιδιαίτερη σημασία για τα ελληνικά προϊόντα, καθώς έχει μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης, λόγω μεγέθους, αλλά και λόγω του χαρακτηριστικού των Αμερικανών καταναλωτών να πληρώνουν αρκετά χρήματα για να αγοράσουν ποιοτικά προϊόντα.

Το κυριότερο ίσως είναι η υψηλή εξάρτηση από την αμερικανική αγορά συγκεκριμένων ελληνικών προϊόντων. Σύμφωνα με μελέτη της Εθνικής Τράπεζας, πρόκειται για 23 προϊόντα τα οποία έχουν σταθερή εξαγωγική παρουσία στις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια, εξαγωγές πάνω από 10 εκατ. ευρώ και απορροφούν άνω του 10% των εξαγωγών της κατηγορίας.

Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν: Πετύχαμε βεβαιότητα και σταθερότητα μέσω της συμφωνίας με τις ΗΠΑ

Πρόκειται φυσικά για τις επιτραπέζιες ελιές, οι εξαγωγές των οποίων την περίοδο 2019-2024 ανήλθαν σε 932 εκατ. ευρώ, με τις ΗΠΑ να απορροφούν το 28% της αξίας των συνολικών εξαγωγών του εν λόγω προϊόντος, το ελαιόλαδο, τα ροδάκινα, τα ακτινίδια, το κρασί – η τύχη του οποίου ακόμη δεν έχει διευκρινισθεί σε σχέση με τους δασμούς.

Στην κατηγορία των μη τροφίμων, η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση προϊόντος με υψηλή εξάρτηση από την αγορά των ΗΠΑ είναι το τσιμέντο, όπου κατευθύνεται το 51% των ελληνικών εξαγωγών τσιμέντου, τα μάρμαρα με το αντίστοιχο ποσοστό στο 10% και άλλα.

«Σίγουρα είναι καλύτερα από το εάν είχαν επιβληθεί τελικά δασμοί 30%, όπως είχε αρχικά ανακοινώσει ο πρόεδρος των ΗΠΑ. Ωστόσο, η νέα συμφωνία σημαίνει ότι θα πρέπει να επαναδιαπραγματευθούμε με κάθε πελάτη για δεύτερη φορά μέσα σε τέσσερις μήνες ετήσια συμβόλαια. Είναι βέβαιο ότι η Ευρώπη θα γράψει ζημίες από αυτή τη συμφωνία», τόνισε από την πλευρά του στην «Κ» ο Νέλος Γεωργούδης, επίτιμος πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Μεταποιητών – Τυποποιητών – Εξαγωγέων Επιτραπέζιων Ελιών) και διευθύνων σύμβουλος της «Γεωργούδης Α.Ε.», της εταιρείας με το πλέον γνωστό σήμα επιτραπέζιων ελιών στις ΗΠΑ, «Parthenon».

Σημείο τριβής τα μέταλλα

Ένα πιθανό σημείο τριβής στις διαπραγματεύσεις θα είναι οι εξαγωγές μετάλλων της ΕΕ, οι οποίες επί του παρόντος έχουν δασμολογικό συντελεστή 50%. Η ΕΕ πιέζει για μια ποσόστωση στα μέταλλα που θα μείωνε τους δασμούς σε έναν ορισμένο όγκο αγαθών, ενώ οτιδήποτε υπερβαίνει αυτόν τον συντελεστή θα πληρώνει τον συντελεστή 50%, σύμφωνα με τον αξιωματούχο της ΕΕ.

«Η αβεβαιότητα παραμένει σχετικά με όλες τις λεπτομέρειες που αφορούν την ευρωπαϊκή χαλυβουργία», δήλωσε ο Άξελ Έγκερτ, γενικός διευθυντής της Ευρωπαϊκής Ένωσης Χάλυβα.

Οι συζητήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη σχετικά με το εάν ορισμένα αγαθά, όπως το κρασί και τα οινοπνευματώδη ποτά, θα εξαιρεθούν από τον δασμολογικό συντελεστή 15%, δήλωσε ο αξιωματούχος της ΕΕ.

Η φιλόδοξη δέσμευση για την ενέργεια

Ένα άλλο πιθανό ζήτημα είναι η υπόσχεση της ΕΕ να αγοράσει αμερικανικές εισαγωγές ενέργειας αξίας 750 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε διάστημα τριών ετών, κάτι που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διασφάλισης της συμφωνίας. Ωστόσο, είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς, όχι μόνο το πώς η ΕΕ θα καταφέρει να επιτύχει τόσο φιλόδοξες ροές σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά και το πώς θα μπορέσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες να καλύψουν αυτή τη ζήτηση.

Οι συνολικές εισαγωγές ενέργειας από τις ΗΠΑ αντιπροσώπευαν λιγότερο από 80 δισεκατομμύρια δολάρια πέρυσι, πολύ χαμηλότερες από την υπόσχεση που έδωσε η φον ντερ Λάιεν στον Τραμπ. Οι συνολικές εξαγωγές ενέργειας των ΗΠΑ ήταν λίγο πάνω από 330 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024.

Η δέσμευση της ΕΕ να επενδύσει επιπλέον 600 δισεκατομμύρια δολάρια στις ΗΠΑ είναι εξίσου προβληματική. Η επένδυση είναι απλώς ένα σύνολο δεσμεύσεων από εταιρείες και όχι ένας δεσμευτικός στόχος, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν μπορεί να δεσμευτεί για έναν τέτοιο στόχο, δήλωσε ο αξιωματούχος της ΕΕ.

Η αβεβαιότητα από τον εμπορικό πόλεμο έχει επηρεάσει τις οικονομικές προβλέψεις της ΕΕ, με την Επιτροπή τον Μάιο να μειώνει τις προσδοκίες της για αύξηση του ΑΕΠ για το έτος στο 1,1%. Προέβλεψε ρυθμό 1,5% τον Νοέμβριο.

Παρά τις επικρίσεις, η επιτροπή, η οποία χειρίζεται εμπορικά θέματα για την ΕΕ, επιμένει ότι αυτή ήταν η μόνη πορεία δράσης.

«Αυτή είναι σαφώς η καλύτερη συμφωνία που θα μπορούσαμε να πετύχουμε υπό πολύ δύσκολες συνθήκες», δήλωσε στους δημοσιογράφους τη Δευτέρα ο Μάρος Σέφκοβιτς, επικεφαλής εμπορίου της ΕΕ. Και σίγουρα τίποτα δεν έχει τελείωσε ακόμα….

Γερμανίδα ΥΠΟΙΚ για δασμούς: Πρόκληση, αλλά παρέχουν ασφάλεια

Η διατήρηση της ανταγωνιστικότητας υπό το βάρος των δασμών σημαίνει για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις απορρόφηση μεγάλου μέρους της αύξησης των τιμών, με επακόλουθο τη μείωση των κερδών τους. «Εάν, μάλιστα, οι δασμοί για αντίστοιχα προϊόντα βασικών ανταγωνιστών της Ελλάδας είναι χαμηλότεροι π.χ. 10% για τα προϊόντα της Αιγύπτου και της Τουρκίας, από τις οποίες προέρχονται οι περισσότερες πιέσεις, τότε οι ελληνικές επιτραπέζιες ελιές έχουν συγκριτικό μειονέκτημα», επισημαίνει ο κ. Γεωργούδης.

Η γενικόλογη ανακοίνωση της Κυριακής για την εμπορική συμφωνία ΗΠΑ – Ε.Ε. αφήνει και ένα ακόμη σημείο «θολό»: ουδείς γνωρίζει εάν θα επιβαρυνθούν με δασμούς φορτία που βρίσκονται ήδη στη θάλασσα με προορισμό τις ΗΠΑ, τα οποία ξεκίνησαν από την Ελλάδα τις προηγούμενες ημέρες και θα φτάσουν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού μετά την 1η Αυγούστου.

Θετικά σημεία και «παράθυρο» διαπραγμάτευσης

Ως θετική εξέλιξη, υπό την έννοια ότι βάζει τέλος στην αβεβαιότητα, χαρακτήρισε τη συμφωνία χθες ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης, προσθέτοντας ωστόσο ότι η κυβέρνηση θα ήθελε χαμηλότερο ποσοστό δασμών, ιδανικά μηδενικό, και ότι θα εξετάσει τις δυνατότητες καλύτερης αντιμετώπισης για προϊόντα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τη χώρα μας.

«Η κυβέρνηση παρακολουθεί με προσοχή τις σχετικές διαβουλεύσεις και, στον βαθμό που θα το επιτρέψει το πλαίσιο της συμφωνίας, θα εξετασθούν δυνατότητες που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην καλύτερη αντιμετώπιση ζητημάτων που αφορούν προϊόντα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τη χώρα μας», είπε ο κ. Πιερρακάκης στη Βουλή. Η αναφορά αυτή εκτιμάται ότι αφορά προϊόντα μοναδικής προέλευσης από την Ελλάδα.

Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης άφησε ανοικτό «παράθυρο» για διαπραγμάτευση σε προϊόντα ειδικού ενδιαφέροντος για την Ελλάδα, προκειμένου να εφαρμοστούν χαμηλότεροι δασμοί. Ο ίδιος, μιλώντας στη Βουλή, σημείωσε με νόημα πως «Η κυβέρνηση παρακολουθεί με προσοχή τις σχετικές διαβουλεύσεις και, στο βαθμό που θα το επιτρέψει το πλαίσιο της συμφωνίας, θα εξεταστούν δυνατότητες που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην καλύτερη αντιμετώπιση ζητημάτων που αφορούν προϊόντα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τη χώρα μας».

Μεταξύ αυτών θα μπορούσε να είναι η φέτα, το ελαιόλαδο, αλλά και το κρασί. 

Ο Έλληνας ΥΠΕΘΟ τόνισε ότι: «μελετούμε σε βάθος τις λεπτομέρειες της συμφωνίας για τις οποίες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σήμερα το πρωί ενημέρωσε τους Μόνιμους Αντιπροσώπους στις Βρυξέλλες».

Μελόνι: «Θετική» η εμπορική συμφωνία Ε.Ε. – ΗΠΑ

Στα θετικά της συμφωνίας ο κ. Πιερρακάκης συμπεριέλαβε τη διασφάλιση της διατλαντικής ενότητας, την αποτροπή ενός εμπορικού πολέμου, με αλυσιδωτές αρνητικές επιπτώσεις στο διεθνές εμπόριο και στις διεθνείς αλυσίδες διανομής και παραγωγής, και τη διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης.

Σημειώνεται ότι η ελληνική κυβέρνηση είχε εξαρχής ταχθεί υπέρ της διαπραγμάτευσης και όχι των αντιποίνων, προσβλέποντας όμως προφανώς σε χαμηλότερο ποσοστό δασμών, όπως π.χ. το 10%.

Ο κ. Πιερρακάκης, εξάλλου, ανέδειξε για άλλη μια φορά τα εσωτερικά εμπόδια που παραμένουν στην Ευρώπη, κανονιστικά ή διοικητικά, τα οποία λειτουργούν στην πράξη σαν ενδοευρωπαϊκοί δασμοί. Χαρακτηριστικά είπε ότι «στη μεταποίηση υπάρχουν ισοδύναμοι εσωτερικοί δασμοί της τάξης του 45% και στις υπηρεσίες το ισοδύναμο φτάνει το 110». Αυτά τα εμπόδια πρέπει να αφαιρεθούν, τόνισε.

Παράλληλα πρόσθεσε ότι η Ελλάδα ως χώρα πρέπει να προσπαθήσει να απευθυνθεί για τις εξαγωγές της συστηματικά σε ολοένα και περισσότερες αγορές, όπως η Ινδία και οι αγορές της Μέσης Ανατολής.