Ανάλυση: Το πολιτικό “ναρκοπέδιο” του Μπενιαμίν Νετανιάχου

Καθώς η Κνεσέτ εισέρχεται σε τρίμηνη διακοπή εργασιών μέχρι τις 19 Οκτωβρίου, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου αντιμετωπίζει μια σπάνια πολιτική συγκυρία: ένα θεσμικό κενό που του προσφέρει περιθώρια ελιγμών, αλλά και σημαντικούς κινδύνους. Το ενδεχόμενο συμφωνίας με τη Χαμάς για την απελευθέρωση αιχμαλώτων, η εκκρεμότητα του νόμου περί στρατιωτικής θητείας των υπερορθόδοξων και το σενάριο πρόωρων εκλογών διαμορφώνουν ένα πεδίο χειρισμών που ορισμένοι αναλυτές χαρακτηρίζουν ως “πολιτικό ναρκοπέδιο”.

Σπύρος Σιδέρης

Η απουσία κοινοβουλευτικής επίβλεψης προσφέρει ευκαιρίες κινήσεων κάτω από το ραντάρ, αλλά και τη δοκιμασία της κοινωνικής νομιμοποίησης σε ένα κατακερματισμένο πολιτικό τοπίο.

Η διακοπή της Κνεσέτ και το παράθυρο της διαπραγμάτευσης

Η θερινή διακοπή της Κνεσέτ δεν αποτελεί, όπως υπογραμμίζει η πολιτική αναλύτρια Άνα Μπράσκι στη Maariv, απλώς ένα διάλειμμα. Αντιθέτως, για τον Μπενιαμίν Νετανιάχου είναι ίσως «η πιο πολύτιμη περίοδος», καθώς του δίνεται η δυνατότητα να χειριστεί ευαίσθητα ζητήματα χωρίς κοινοβουλευτικό έλεγχο και χωρίς δημόσια λογοδοσία.

Στο επίκεντρο βρίσκεται το ενδεχόμενο συμφωνίας με τη Χαμάς για την απελευθέρωση Ισραηλινών αιχμαλώτων στη Γάζα. Η συζήτηση έχει αναθερμανθεί μετά τη σχετική ύφεση στο μέτωπο του Ιράν και την ολοένα εντονότερη φθορά του ισραηλινού στρατού, η οποία –σύμφωνα με διαρροές από το υπουργικό συμβούλιο ασφαλείας καθιστά «αδύνατη» την επανέναρξη εκτεταμένων επιχειρήσεων.

Η Μπράσκι υποστηρίζει πως ο Νετανιάχου επιδιώκει μια μερική συμφωνία ανταλλαγής, που δεν θα σημάνει το τέλος του πολέμου, αλλά θα του επιτρέψει να παρουσιάσει μια “νίκη” μέσω της επιστροφής έστω και των μισών αιχμαλώτων. Το στοίχημα είναι να το πετύχει χωρίς να διαλύσει τον κυβερνητικό συνασπισμό, χωρίς να έρθει σε ρήξη με τον Ντόναλντ Τραμπ και χωρίς να απολέσει την εξουσία.

Η κριτική από το ακροδεξιό μπλοκ είναι έντονη. Οι υπουργοί Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ και Μπεζαλέλ Σμοτρίτς διαμηνύουν ότι οποιαδήποτε συμφωνία με τη Χαμάς ισοδυναμεί με ήττα, ενώ η υπουργός Ορίτ Στρούκ ζητά «ολοκληρωτική εκκαθάριση της Γάζας», ακόμη κι αν αυτό σημαίνει την εγκατάλειψη των αιχμαλώτων.

Νομοθετικό κενό και τακτική υπεκφυγή

Ο ειδικός σε θέματα Ισραήλ Ουλίντ Χαμπάς υπογραμμίζει ότι το διάστημα χωρίς συνεδριάσεις της Κνεσέτ δημιουργεί θεσμικό κενό, το οποίο ο Νετανιάχου μπορεί να εκμεταλλευτεί. Δεν υπάρχει κοινοβουλευτικός έλεγχος, ούτε επίκαιρες ερωτήσεις, και αυτό του δίνει περιθώριο παρασκηνιακών χειρισμών.

Εάν η συμφωνία με τη Χαμάς επιτευχθεί εντός του θέρους, μπορεί να ανακοινωθεί τετελεσμένα, παρακάμπτοντας τις αντιδράσεις του ακροδεξιού συνασπισμού, ο οποίος δύσκολα θα ρίξει την κυβέρνηση εν μέσω θερινής περιόδου.

Ο αρθρογράφος Αμπντάλα Ακράμπαουι επισημαίνει ότι στόχος του Νετανιάχου δεν είναι το τέλος του πολέμου, αλλά η απελευθέρωση όσων περισσότερων αιχμαλώτων γίνεται, χωρίς σαφή δέσμευση για εφαρμογή όρων ή τήρηση συμφωνιών.

Η βόμβα του νόμου περί στρατολογίας

Στο εσωτερικό μέτωπο, η κρίση με τους υπερορθόδοξους Εβραίους (χαραδίμ) επανήλθε με οξύτητα. Τα κόμματα Shas και Yahadut HaTorah αποχώρησαν από τον κυβερνητικό συνασπισμό, διαφωνώντας με το νομοσχέδιο περί υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας για όλους.

Παρά την αποπομπή του Γιούλι Εντελστάιν από την προεδρία της Επιτροπής Άμυνας και την αντικατάστασή του από τον Βοάζ Μπασμότ, οι υπερορθόδοξοι απορρίπτουν οποιαδήποτε “μεσοβέζικη” λύση.

Η νομική σύμβουλος της κυβέρνησης, Γκαλί Μπαράβ Μιγιάρα, εκτιμά ότι κανένα νέο σχέδιο δεν μπορεί να γίνει δεκτό, καθώς παραβιάζει τη συνταγματική αρχή της ισότητας στη στράτευση.

Σύμφωνα με διαρροές που δημοσίευσε η Haaretz, στόχος του Νετανιάχου είναι να καθυστερήσει, προσφέροντας στους χαραδίμ την ψευδαίσθηση ότι κινείται υπέρ τους, ώστε να τους επαναφέρει στον συνασπισμό ενόψει της χειμερινής συνόδου.

Σενάριο πρόωρων εκλογών: απειλή ή εργαλείο;

Οι φήμες περί πρόωρων εκλογών φουντώνουν. Ορισμένοι τις ερμηνεύουν ως μέσο πίεσης προς τους συμμάχους, άλλοι ως σχέδιο διαφυγής από ένα επιδεινούμενο περιβάλλον.

Δημοσκόπηση του καναλιού 12 δείχνει ότι 54% των πολιτών θεωρούν πως οι εκλογές θα διεξαχθούν εντός του 2025, ενώ 61% εκτιμούν ότι ο πόλεμος στη Γάζα δεν έχει πετύχει τους στόχους του.

Η Σίμα Κίντμον (Yedioth Ahronoth) θεωρεί ότι ο Νετανιάχου θα καθυστερήσει σκόπιμα την ανακοίνωση της συμφωνίας με τη Χαμάς, ή θα τη σερβίρει ως “προσωρινή νίκη”, ώστε να προλάβει την πολιτική πίεση. Αν αποτύχει, θα επιλέξει εκλογές, προτού του τις επιβάλει η συγκυρία.

Ο Αμίτ Σέγκαλ (κανάλι 12) εκτιμά ότι ο Νετανιάχου δεν θέλει εκλογές άμεσα, αλλά τις σχεδιάζει για δύο μήνες πριν από τον Νοέμβριο του 2026, ώστε να περιορίσει την προεκλογική περίοδο και να αποφύγει την επέτειο της 7ης Οκτωβρίου.

Πολιτική πίεση και ενδοσυνασπισμική κρίση

Ο Χαμπάς προειδοποιεί ότι η ψήφιση του νόμου περί στράτευσης ενδέχεται να είναι ο πυροκροτητής της κατάρρευσης του συνασπισμού. Η τριβή μεταξύ θρησκευτικών κομμάτων και ακροδεξιών εθνικιστών, σε συνδυασμό με τη μειωμένη εμπιστοσύνη, καθιστούν το σκηνικό εύθραυστο.

Ορισμένοι σύμμαχοι του Νετανιάχου εξετάζουν να τον προλάβουν, προκαλώντας οι ίδιοι εκλογές, αν αντιληφθούν πως ο Νετανιάχου εκμεταλλεύεται τον πόλεμο στη Γάζα για προσωπικά πολιτικά οφέλη.

Η Γάζα έχει μετατραπεί σε διπλό εργαλείο: δικαιολογεί αποτυχίες διαπραγμάτευσης και λειτουργεί ως εκλογικό αφήγημα.

Ο Τραμπ, η διεθνής πίεση και το όνειρο της “μεγάλης συμφωνίας”

Η εξίσωση περιπλέκεται με την ενεργή ανάμειξη του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος επιδιώκει διπλωματικό επίτευγμα μεγάλης κλίμακας. Για τον Τραμπ, η Γάζα δεν είναι παρά το πρώτο βήμα προς μια περιφερειακή συμφωνία τύπου “Αβραάμ”, που ενδεχομένως να του ανοίξει τον δρόμο για το Νόμπελ Ειρήνης.

Αυτό περιορίζει το περιθώριο ελιγμών για τον Νετανιάχου, που δεν θέλει να βρεθεί εκτός του γεωπολιτικού παιχνιδιού. Παράλληλα, η Χαμάς, με βάση προηγούμενες εμπειρίες, δεν δέχεται επιλεκτικές συμφωνίες, τις οποίες θεωρεί μονομερείς κατοχυρώσεις του Ισραήλ εις βάρος των Παλαιστινίων.

Αναμονή, ρίσκο και προεκλογική σκιά

Το προσεχές διάστημα αναμένεται να κυλήσει σε παρασκηνιακή ένταση. Ο Νετανιάχου επιδιώκει να αγοράσει χρόνο: είτε για να προχωρήσει σε συμφωνία με χαμηλό πολιτικό κόστος, είτε για να επανενώσει τον κυβερνητικό του συνασπισμό, είτε για να προετοιμάσει ελεγχόμενα το έδαφος για εκλογές.

Το ερώτημα δεν είναι αν θα υπάρξει πολιτική εξέλιξη, αλλά ποια και πότε. Η Κνεσέτ μπορεί να σιωπά — αλλά το παρασκήνιο βουίζει, και η Γάζα παραμένει ο καθρέφτης των αντιφάσεων της ισραηλινής πολιτικής.