Έρευνα libre-Κίνημα παραλιών: Τι κέρδισε τα τελευταία δύο χρόνια και τι διεκδικεί 

Πριν από δύο χρόνια ξεπήδησε, εντελώς αυθόρμητα, από τις Κυκλάδες, το κίνημα για την προστασία των παραλιών, πρωτοβουλία που εξελίχθηκε σε…τσουνάμι ευαισθητοποίησης για τις παραλίες σε όλη τη χώρα και προκάλεσε ακόμα και νομοθετικές παρεμβάσεις της κυβέρνησης. Ακριβώς δύο χρόνια μετά το libre επιχειρεί να ιχνηλατήσει την πορεία του κινήματος σε δύο μεγάλα Κυκλαδονήσια, την Πάρο και τη Νάξο και να καταγράψει τα αποτελέσματα της δράσης του.

Νίκος Γιαννόπουλος

Για το λόγο αυτό διαμορφώσαμε ένα κοινό ερωτηματολόγιο στο οποίo κλήθηκαν να απαντήσουν δύο γυναίκες που έπαιξαν και εξακολουθούν να παίζουν κομβικό ρόλο στην εξέλιξη και παρουσία του κινήματος.

Οι ερωτήσεις είναι οι εξής:

• Ποια είναι σήμερα η κατάσταση στο νησί δύο χρόνια μετά την ανάπτυξη του κινήματος το καλοκαίρι του 2023;
• Ποια βοήθεια είχατε, αν είχατε, από τη δημοτική αρχή και την κεντρική διοίκηση;
• Ποια είναι η αποδοχή της προσπάθειά σας από την τοπική κοινωνία;
• Ποιους άμεσους στόχους έχετε για τα αμέσως επόμενα χρόνια;

Νάξος: Ελένη Ανδριανοπούλου

1. Οι παραλίες του νησιού είναι στην ίδια χείριστη κατάσταση με το 2023. Καθημερινά γίνονται καταγγελίες για παρεμπόδιση της ελεύθερης πρόσβασης, διώχνουν κόσμο από μπροστά από τις ομπρελοξαπλώστρες, και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος συνεχίζεται με ραγδαίους ρυθμούς. Οι τουρίστες όμως πλέον όλο και περισσότεροι δημοσιεύουν ότι δε δέχονται να εκδιώχνονται από την παραλία σε τουριστικά φόρα με εκατοντάδες χιλιάδες αποδέκτες και οι κάτοικοι έχουν καταφέρει σημαντική συσπείρωση και νίκες ενάντια στο καταστροφικό μοντέλο εμπορευματοποίησης και υποβάθμισης των παραλιών.

2. Τον Ιούλιο του 2023 οργανωθήκαμε, μελετήσαμε και δράσαμε για το καλό του τόπου μας και κόντρα σε ένα αποτυχημένο μοντέλο εμπορικής διαχείρισης των παραλιών μας, καταγράφοντας το φιάσκο του κρατικού μηχανισμού για τρίτο καλοκαίρι στη σειρά. Σχολιάσαμε στη δημόσια διαβούλευση ένα νομοσχέδιο του Υπουργείου Οικονομικών που δεν έλυσε κανένα πρόβλημα και καταφέραμε να σταματήσουμε την παράνομη πρακτική του Δήμου χρήσης βαριών μηχανημάτων ισοπέδωσης και διαμόρφωσης των ακτών ενεργοποιώντας τον ΟΦΥΠΕΚΑ και το Συνήγορο του Πολίτη.

3. Το περιεχόμενο της κινητοποίησής μας βρίσκει καθολική αποδοχή. Πολύ λίγες εξαιρέσεις δεν αναγνωρίζουν το πρόβλημα και τη δουλειά των πολιτών. Η μεγάλη δημοσιότητα των δράσεων του κινήματος δεν αρέσει όμως σε μεμονωμένες περιπτώσεις πολιτών, έχουμε την εντύπωση.

4. Τα ενεργά μέλη του Κινήματος Σώστε τις Παραλίες της Νάξου θεωρούμε ότι τα τελευταία δύο χρόνια έχουμε καταφέρει πολλά: α. ευαισθητοποιώντας την κοινή γνώμη και τις αρχές και β. επιβραδύνοντας έτσι αποφασιστικά την ραγδαία υποβάθμιση των ακτών του νησιού μας. Όμως η άμμος χάνεται πολύ πιο γρήγορα από ότι εμείς κινούμαστε και έτσι η συνέχιση του αγώνα μας, του διαλόγου της κοινωνίας των πολιτών, της ενεργοποίησης των Αρχών του τόπου, του Νομοθέτη και της Δικαιοσύνης είναι απαραίτητη. Από την αρχή ως τώρα συνεχίζουν να εντάσσονται καινούρια μέλη και να συμμετέχουν στις δράσεις μας. Αυτό ίσως είναι το πιο σημαντικό που έχουμε καταφέρει ως τώρα και που θα συνεχίσει να είναι προτεραιότητα και τα αμέσως επόμενα χρόνια.

Πάρος: Τώνια Παντελαίου

1. Η κατάσταση σχετικά με το θέμα των ομπρελοκαθισμάτων είναι αρκετά βελτιωμένη, με την έννοια ότι δε φαίνεται να υπάρχουν εξώφθαλμες παρανομίες. Δηλαδή δεν υπάρχουν παραβάσεις των ορίων που καθορίζονται από τις συμβάσεις των επιχειρηματιών. Στο συγκεκριμένο θέμα έχει βοηθήσει και το γεγονός ότι σε μια περίπτωση παράβασης που εμφανίστηκε πέρσι (καλοκαίρι του 2024) ο ίδιος ο Δήμος αντέδρασε άμεσα. Συνεπώς η βασική νομιμότητα σε αυτό το συγκεκριμένο θέμα τηρείται. Ωστόσο πλείστες άλλες επιβαρύνσεις των παραλιών από διάφορους παράγοντες που δεν σχετίζονται άμεσα με τη διαδικασία αδειοδοτήσεων για ομπρελοκαθίσματα, συνεχίζουν να υπάρχουν. Τέτοιοι παράγοντες που μας απασχολούν ιδιαίτερα αυτή τη στιγμή ως Κίνηση Πολιτών Πάρου, είναι:
α. Ηχορύπανση. Και στις παραλίες (από beach bar) αλλά και εντός οικισμών και ακόμα και εκτός οικισμών, αφού πλέον όλο σχεδόν το νησί είναι κτισμένο/κατοικημένο.
β. Πλωτές εξέδρες. Δόθηκαν από το Υπουργείο άδειες για τοποθέτηση πλωτών εξεδρών σε 2 αγαπημένες παραλίες (Μαρτσέλο στην Παροικία και Φάραγγας στην Νότια Πάρο. Οι άδειες αυτές δόθηκαν από ο υπουργείο Ναυτιλίας, παρόλο που το Δημοτικό Συμβούλιο είχε γνωμοδοτήσει αρνητικά και για τις 2. Ως Κίνηση Πολιτών στηρίζουμε ηθικά και οικονομικά 2 προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας που ξεκίνησαν μέλη της Κίνησής μας. Μια δίκη για κάθε παραλία. Πέραν των 2 αυτών εξεδρών, με τον ίδιο νόμο, το ίδιο Υπουργείο έχει αδειοδοτήσει και άλλες περιπτώσεις πλωτών εξεδρών στην ακτογραμμή του νησιού, μπροστά από παραθαλάσσιες βίλες, μερικές από αυτές σε περιοχές Ναtura.

Γενικότερα η κατάσταση στο νησί δεν θεωρούμε ότι είναι καλή και η Κίνηση Πολιτών δεν ασχολείται πλέον μόνο με τις παραλίες, αλλά γενικότερα με την υπερδόμηση και τον υπετουρισμό που αποτελούν τη βασική αιτία όλων των επιμέρους προβλημάτων (κυκλοφοριακό, σκουπίδια, ηχορύπανση, πίεση στα υδατικά αποθέματα του νησιού, πίεση στα παραλιακά οικοσυστήματα, κ.α)

2.  Στις εκλογές του 2024 η προηγουμένη δημοτική παράταξη που υποστηρίζει την άνευ όρων τουριστική μεγέθυνση ηττήθηκε και η νεα δημοτική παράταξη που κέρδισε τις εκλογές, έχει ως θέση την στροφή στην βιωσιμότητα και τον ήπιο τουρισμό με σεβασμό στη νομιμότητα. Ωστόσο δεν φαίνεται να ε΄χει επαρκή τόλμη στην υποστήριξη αυτής της θέσης της στην πράξη. Και βέβαια, κάποια πράγματα είναι ήδη διαμορφωμένα και δεν είναι εύκολο να ανατραπούν προς άλλη κατεύθυνση. Σε κάποιες συγκεκριμένες περιπτώσεις (όπως η παράβαση των όρων της σύμβασης το περσινό καλοκαίρι, ή η εμφάνιση μιας παράνομης τσιμεντένιας κατασκευής στην παραλία του Πίσω Λιβαδίου, πριν λίγους μήνες, η Δημοτική Αρχή αντέδρασε άμεσα.

Σε άλλες περιπτώσεις η αντίδρασή της προς τα αιτήματα μας είναι πιο χλιαρή, ενίοτε και αρνητική. Από την κεντρική διοίκηση δε νομίζω πως είχαμε ποτέ καμμιά βοήθεια. με εξαίρεση την επίσκεψη του Εισαγγελέα από τη Σύρο το καλοκαίρι του 2023.και βέβαια το νόμο για τις εκμισθώσεις των παραλιών, που τον εμφάνισαν ως απάντηση στα δικά μας αιτήματα, αλλά εμείς δεν είμαστε και τόσο ευτυχείς με αυτόν, γιατί στην πραγματικότητα δίνει δυνατότητες νόμιμης έγκρισης χρήσης για ομπρελοκαθίσματα ευκολότερα απ΄ ότι ο προηγουμένως, ενώ ταυτόχρονα υποσκάπτει παλιότερες νομικές προστασίες της ακτογραμμής στο σύνολό της. Το μόνο καλό που έχει προκύψει είναι ότι τουλάχιστον στο δικό μας νησί ο φόβος των προστίμων έφερε κάποια αποτελέσματα.

3. Δύσκολο να πούμε για την τοπική κοινωνία στο σύνολό της. Ήταν διαφορετική η κατάσταση το 2023 που μιλούσαμε μόνο για τις παραλίες. Τότε υπήρχε μια γενικότερη στήριξη των προσπαθειών μας. Όμως όταν αρχίσαμε να μιλάμε για το γενικότερο και πολύ δυσκολότερο θέμα του υπετουρισμού και της υπερδόμησης, η κατάσταση άλλαξε Υπάρχει ένα σημαντικό μέρος της τοπική κοινωνίας που μας στηρίζει θερμά (για παράδειγμα, το περσινό μας ψήφισμα που ζητά άμεση εφαρμογή συγκεκριμένων μέτρων για τον περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης, το έχουν υπογράψει σχεδόν 3000 άνθρωποι, αριθμός μάλλον τεράστιος για ένα νησί σαν την Πάρο.). Αλλά, υπάρχει και ένα μέρος της τοπικής κοινωνίας που δεν συμπαθεί καθόλου αυτά που λέμε. Σε αυτό το τμήμα της κοινωνίας βέβαια περιλαμβάνονται οι δεκάδες μηχανικοί, μεσίτες και άλλα συναφή επαγγέλματα που σε μεγάλο βάθος αποτελούνται από ανθρώπους που ήρθαν στην από για να κερδίσουν από την οργιαστική οικοδομική δραστηριότητα. (πριν από 15 χρόνια υπήρχαν στο νησί 4-5 μηχανικό. Τώρα υπάρχουν 70 ) Αλλά και ένα μεγάλο μέρος των παριανών που έχουν χωράφια στις εξοχές είναι ενάντιά μας γιατί όσα προτείνουμε πράγματι θα μειώσουν την αξία των χωραφιών αυτών ως οικοπέδων.

4. Κεντρικό μας θέμα είναι  η συνολική μεταστροφή της πορείας του νησιού. Όχι με σταμάτημα του τουρισμού αλλά με ανακατεύθυνση του σε μεγέθη και ποιότητες που βασίζονται στην απόλαυση του τόπου και των ιδιαιτεροτήτων του και όχι το μετασχηματισμό της Πάρου σε αστικό προάστιο  (κάτι που ήδη έχει προχωρήσει σε μεγάλο βαθμό, δυστυχώς). Προς την κατεύθυνση αυτή, προσπαθούμε:
α. Να περιορίσουμε τη δόμηση συνολικά και ειδικά την εκτός σχεδίου, ώστε να διασωθεί ότι έχει απομείνει από το παλιό πανέμορφο παριανό τοπίο και την αγροτική Γη
β. Να επιβάλλουμε το σεβασμό στις ανάγκες των μόνιμων κατοίκων βραχυπροθέσμα και μακροπρόθεσμα (όχι ηχορύπανση, όχι εξέδρες στις παραλίες. όχι σκουπίδια παντού, προστασία των φυσικών υδατικών αποθεμάτων του νησιού (όχι πισίνες, όχι γεωτρήσεις), προστασία των οικοσυστημάτων στεριανών και θαλάσσιων, των μικρών νησιωτικών υγροτόπων της Πάρου κ.λ.π.)
γ. Να προστατέψουμε όσο γίνεται περισσότερο τα βασικά στοιχεία του παριανού αγροτικού τοπίου (ξερολιθιές, αναβαθμίδες, παλιά μονοπάτια, κ.λ.π.) που είναι και αναπόσπαστο μέρος της ομορφιάς του τοπίου, και συνεπώς διατηρούν και το ενδιαφέρον μιας μεγάλης μερίδας τουριστών που αγαπούν τα αυθεντικά τοπία, αλλά επίσης είναι αναγκαία για την προστασία του τόπου από μια σειρά κινδύνων όπως αυτοί που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή (φωτιές, πλημμύρες, διάβρωση λειψυδρία, κ.λ.π.
Οργανωτικά, ετοιμαζόμαστε να δημιουργήσουμε ένα Σύλλογο, με αποκλειστικό θέμα του την προστασία του τοπίου και της πολιτισμικής ταυτότητας του νησιού μας. Ο Σύλλογος δεν θα υποκαταστήσει την Κίνηση Πολιτών που θα συνεχίσει να λειτουργεί κινηματικά και ανοιχτά προς όλους. Αλλά θα βοηθήσει σε κάποιες πτυχές της δράσης μας στις οποίες είναι αναγκαία η τυπική κατοχύρωση που η Κίνηση Πολιτών  ως άτυπος φορέας δεν διαθέτει.