Γιατί καθυστερεί η συμφωνία στη Γάζα; Παιχνίδι νεύρων με παγκόσμιες διαστάσεις

Μέσα σε ένα σκηνικό γεμάτο αιματοχυσία, διπλωματικές εντάσεις και εκατομμύρια μάτια στραμμένα στη Μέση Ανατολή, οι συνομιλίες για μια νέα εκεχειρία στη Λωρίδα της Γάζας μπαίνουν στη δεύτερη εβδομάδα τους. Αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες εκφράζουν δημόσια αισιοδοξία, στο παρασκήνιο κυριαρχεί η ανησυχία ότι οι εξελίξεις μπορεί να εκτροχιαστούν. Η Αίγυπτος και το Κατάρ διαδραματίζουν βασικό ρόλο ως μεσολαβητές, ενώ το Ισραήλ και η Χαμάς εμφανίζονται μπλοκαρισμένοι σε κρίσιμα σημεία. Γιατί, όμως, η συμφωνία καθυστερεί;

Σπύρος Σιδέρης

Τα τρία αγκάθια στη συμφωνία

Σύμφωνα με αναλυτές, τρεις είναι οι βασικοί λόγοι για την καθυστέρηση. Ο πρώτος, η απουσία πραγματικής πίεσης από τις ΗΠΑ, παρά τον θόρυβο που προκαλεί ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ με δηλώσεις του. Ο δεύτερος, η απροθυμία του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου να υπογράψει συμφωνία που ενδέχεται να διαλύσει τον κυβερνητικό του συνασπισμό. Ο τρίτος, η άρνηση της Χαμάς να αποδεχθεί τις ισραηλινές προτάσεις για απόσυρση στρατευμάτων, θεωρώντας ότι δεν σέβονται τους όρους της προηγούμενης εκεχειρίας.

Η συμφωνία προσκρούει, κυρίως, στο μέγεθος της ισραηλινής αποχώρησης από τη Γάζα. Το Ισραήλ είχε επιμείνει στη διατήρηση ευρείας ουδέτερης ζώνης στη Ράφα και στο «διάδρομο Μοράγκ» που χωρίζει τη Ράφα από τη Χαν Γιούνις. Από την άλλη, η Χαμάς ζητά επιστροφή στις θέσεις πριν από την κατάρρευση της εκεχειρίας του Μαρτίου, χωρίς τις νέες ουδέτερες ζώνες, που καλύπτουν το 40% της Γάζας, φοβούμενη ότι έτσι θα μονιμοποιηθεί η γεωγραφική αποκοπή από την Αίγυπτο και θα επιταχυνθεί ο εκτοπισμός πληθυσμού.

Ο ρόλος της Ουάσινγκτον και οι ισορροπίες στο Ισραήλ

Παρά τις αμερικανικές δηλώσεις αισιοδοξίας, πολλοί παρατηρητές επισημαίνουν ότι ο Τραμπ δεν έχει ασκήσει την αναγκαία πίεση στον Νετανιάχου. Ο ίδιος ο Νετανιάχου φαίνεται να περιμένει την έναρξη της καλοκαιρινής διακοπής της Κνεσέτ, σε λιγότερο από δύο εβδομάδες, ώστε να μειωθούν οι εσωτερικές πιέσεις για ανατροπή της κυβέρνησης. Παράλληλα, το πολιτικό του κεφάλαιο έχει φθαρεί περαιτέρω μετά την αποχώρηση του υπερ-ορθόδοξου κόμματος Γεχουντίτ Χατορά από την κυβερνητική συμμαχία λόγω διαφωνιών για τη στρατιωτική θητεία.

Οι συνομιλίες συνεχίζονται στη Ντόχα, όπως ανακοίνωσε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών του Κατάρ, Μάτζεντ Αλ Ανσάρι, ενώ στο Κάιρο πραγματοποιούνται συναντήσεις Αιγυπτίων, Καταριανών και Ισραηλινών αξιωματούχων για να συζητηθούν οι όροι για ανθρωπιστική βοήθεια, έξοδο ασθενών και επιστροφή εγκλωβισμένων.

Μέσα στο παρασκήνιο των διαπραγματεύσεων

Σύμφωνα με την Times of Israel, το Ισραήλ εμφανίζεται πλέον έτοιμο να αποσύρει περισσότερες δυνάμεις σε σύγκριση με τις προηγούμενες προτάσεις. Παράλληλα, η Χαμάς, αν και επιμένει, βρίσκεται σε στενό διπλωματικό κλοιό, καθώς η Αίγυπτος φοβάται για την εσωτερική της ασφάλεια αν διευρυνθούν οι ισραηλινές ζώνες στη Γάζα.

Ο αναλυτής Αχμέτ Φουάντ Άνουαρ από το Αιγυπτιακό Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων εκτιμά ότι το Ισραήλ προσπαθεί να κερδίσει χρόνο ως την έναρξη του κλεισίματος της Κνεσέτ, ώστε να αποφύγει εσωτερικούς τριγμούς, ενώ η Χαμάς επιμένει στη διατήρηση όσων απέσπασε στην προηγούμενη συμφωνία. Παράλληλα, ο Τραμπ φέρεται να επιθυμεί προσωπικά να αποδώσει στον εαυτό του την επιτυχία μιας συμφωνίας, ενόψει εκλογικών σκοπιμοτήτων.

Ο Παλαιστίνιος αναλυτής Αμπντούλ Μάχντι Μουταουά εκτιμά ότι, αν υπάρξει συμφωνία, αυτή θα υπογραφεί κοντά στην έναρξη των διακοπών της Κνεσέτ, ενώ θεωρεί ότι η Χαμάς θα αναγκαστεί να την αποδεχτεί υπό πίεση, προκειμένου να μην χρεωθεί το αδιέξοδο. Ο ίδιος υπογραμμίζει ότι το Ισραήλ, ακόμα και αν συμφωνήσει σε αποσύρσεις, δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να επανακαταλάβει περιοχές αργότερα, ανάλογα με τις εξελίξεις.

Το μήνυμα της Αιγύπτου και το διεθνές διακύβευμα

Ο πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι δήλωσε χαρακτηριστικά ότι έχει εμπιστοσύνη στις ικανότητες του προέδρου Τραμπ να επιλύσει σύνθετα διεθνή ζητήματα, από την Ουκρανία μέχρι τη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Αυτό το μήνυμα ερμηνεύεται ως προσπάθεια του Καΐρου να ενισχύσει τον ρόλο του ως εγγυητή, αλλά και ως άσκηση έμμεσης πίεσης στις ΗΠΑ να αναλάβουν ενεργότερο ρόλο.

Στο παρασκήνιο, η Αίγυπτος προσπαθεί να προστατεύσει τις ευαίσθητες ισορροπίες στα σύνορά της, με τον φόβο μαζικών εκτοπίσεων από τη Γάζα προς το Σινά να παραμένει ζωντανός. Παράλληλα, το Κατάρ συνεχίζει να διαδραματίζει ρόλο-κλειδί, διατηρώντας διαύλους επικοινωνίας τόσο με τη Χαμάς όσο και με την Ουάσινγκτον.

Τρία πιθανά σενάρια

Όπως εξηγούν οι ειδικοί, υπάρχουν τρία βασικά σενάρια για τις επόμενες μέρες:

1. Αποτυχία των διαπραγματεύσεων, κάτι που η Ουάσινγκτον θεωρεί απίθανο και προσπαθεί να αποτρέψει.
2. Άμεση πίεση από τις ΗΠΑ προς τον Νετανιάχου για να κλείσει η συμφωνία χωρίς καθυστέρηση.
3. Αναμονή μέχρι την έναρξη των διακοπών της Κνεσέτ, ώστε το Ισραήλ να προχωρήσει σε συμφωνία χωρίς φόβο για πολιτική κατάρρευση.

Το πιο πιθανό, κατά τον Μουταουά, είναι η υπογραφή μιας συμφωνίας τις τελευταίες μέρες πριν το κλείσιμο της Κνεσέτ, με τη Χαμάς να αποδέχεται τους όρους υπό πίεση και τις ΗΠΑ να εμφανίζονται ως εγγυητής επιτυχίας.

Ένα παιχνίδι νεύρων με παγκόσμιες προεκτάσεις

Η καθυστέρηση στην επίτευξη συμφωνίας για εκεχειρία στη Γάζα δεν αφορά μόνο την περιοχή. Είναι ένα παιχνίδι νεύρων με παγκόσμιες γεωπολιτικές συνέπειες: από το μέλλον του Νετανιάχου και την τύχη της Χαμάς, μέχρι την εικόνα του Τραμπ ως παγκόσμιου διαμεσολαβητή και τον ρόλο της Αιγύπτου ως σταθεροποιητικού παράγοντα στη Μέση Ανατολή.

Μέσα σε αυτό το περίπλοκο σκηνικό, ένα είναι βέβαιο: οι επόμενες εβδομάδες θα καθορίσουν όχι μόνο το μέλλον της Γάζας, αλλά και την ισορροπία δυνάμεων στην ευρύτερη περιοχή – και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποιος θα καταφέρει να βγει πραγματικός νικητής.