Ρεπορτάζ libre: Ηράκλειο-Σαντορίνη εκπέμπουν SOS για έλλειψη νερού εν μέσω τουριστικής περιόδου

Αναζητώντας απαντήσεις στο βασικό ερώτημα γιατί δύο από τα πιο τουριστικά μέρη της χώρας, το Ηράκλειο της Κρήτης και η Σαντορίνη αντιμετωπίζουν οξύ πρόβλημα υδροδότησης, σίγουρα δεν θα μπορούσαμε να μην εστιάσουμε το ενδιαφέρον μας στην εκρηκτική άνοδο της επίσκεψης τουριστών  σε αμφότερα τα μέρη. Ομως η απάντηση δεν εξαντλείται εκεί.

Νίκος Γιαννόπουλος

Προβλήματα που “ακολουθούν” τα δίκτυα υδροδότησης εδώ και δεκαετίες αλλά και η κλιματική αλλαγή (συνέπειας της οποίας είναι η μείωση των βροχών) παίζουν το δικό τους ξεχωριστούν ρόλο και επιδεινώνουν μία έτσι και αλλιώς δύσκολη η κατάσταση.

Ηράκλειο: Παλιό το φράγμα, ακόμα πιο παλιοί οι αγωγοί

Το παράδειγμα του Ηρακλείου είναι εξόχως χαρακτηριστικό. Εδώ και αρκετά χρόνια οι βροχές λιγοστεύουν και η ποσότητα του νερού στο φράγμα Αποσελέμη το οποίο υδροδοτεί όχι μόνο την πρωτεύουσα του νομού αλλά και τη Χερσόνησο, τον Αγιο Νικόλαο και άλλες περιοχές μειώνεται.

Συγκεκριμένα το κοντέρ έγραψε εφέτος μόλις 4,5 εκ. κυβικά νερό ενω πριν λίγα χρόνια μιλούσαμε για ποσότητες μεγαλύτερες των 8 εκ.

Το πρόβλημα όμως δεν εντοπίζεται μόνο σ’ αυτόν τον τομέα. Το φράγμα καθώς είναι παλιό “κουβαλά” δυσλειτουργίες οι οποίες έχουν άμεσο αντίκτυπο στην υδροδότηση. Δεν έχει συντηρηθεί, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες του Libre, αρκούντως αποτελεσματικά και το γεγονός αυτό αφήνει το αποτύπωμά του. Μόνο έφετος, όπως μάς τόνισαν αξιόπιστες πηγές, η ομαλή υδροδότηση λόγω δυσλειτουργιών στο φράγματα διακόπηκε τρεις με τέσσερις φορές.

Εκτός αυτού, οι αγωγοί που φέρνουν το νερό από το Ηράκλειο είναι εξίσου πάρα πολύ παλιοί. Συχνά-πυκνά σπάνε, η εταιρία υδροδότηση της περιοχής τους επισκευάζει αλλά λόγω παλαιότητας το πρόβλημα επαναλαμβάνεται σαν λούπα. Σε κάθε περίπτωση ακόμα και η αποστολή της επίσκευης μόνο εύκολα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί καθώς πάνω από τους παμπάλαιους αγωγούς υπάρχουν πλέον σπίτια, επιχειρήσεις κτλ. Ηταν τελείως διαφορετική η κατάσταση στο έδαφος όταν κατασκευάστηκε ο αγωγός μερικές δεκαετίες πιο πριν.

Κάπως έτσι το Ηράκλειο οδηγήθηκε στην αναγκαστική λύση των περιοδικών διακοπών της ηλεκτροδότησης, μία διόλου ευχάριστη πραγματικότητα για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της τέταρτης μεγαλύτερης πόλης της Ελλάδας σε πληθυσμό. Και οι διακοπές αυτές, για νερό που έτσι και αλλιώς οι ντόπιοι δεν το προτιμούν ως πόσιμο, είναι κάποιες φορές πολύωρες (πλην όμως γνωστές από πριν).

Τι γίνεται όμως σ’ αυτήν την περίπτωση στα ξενοδοχεία; Μέσα στην πόλη όπου οι ξενοδοχειακές μονάδες είναι λίγες, οι ανάγκες καλύπτονται με υδροφόρες. Τα ξενοδοχεία έξω από την πόλη και ιδιαίτερα στις τουριστικές περιοχές παίρνουν το καθένα και διαφορετικά μέτρα.

Στο νομό ο τουρισμός δεν εξυπηρείται μόνο από τα ξενοδοχεία βέβαια. Υπάρχουν και τα airbnb διαμερίσματα (πάσης φύσεως) τα οποία υπολογίζονται ακόμα και σε 20.000! Και όπως γίνεται κατανοητό, αυτού του μεγέθους η τουριστική αξιοποίηση επιβαρύνει ιδιαίτερα το σύστημα.

“Πλέον αναγκαζόμαστε να κάνουμε διανομή του νερού. Κλείνουμε και ανοίγουμε δηλαδή την παροχή” δηλώνει στο Libre ο πρόεδρος της ΔΕΥΑΗ Γιώργος Βουρεξάκης. “Μ’ αυτή τη λύση πετυχαίνουμε να μην δημιουργούνται πολύ μεγάλα προβλήματα στις περιοχές της δικαιοδοσίας μας. Ομως, είναι η αλήθεια ότι πλέον θα πρέπει να σκεφτούμε ιδιαίτερα σοβαρά και εναλλακτικές λύσεις υδροδότησης”.

Τον ρωτάμε ποιες είναι αυτές και μας απαντά: “Η αφαλάτωση σίγουρα είναι μία λύση. Εχουμε μία τεράσια πηγή που μπορούμε να εκμεταλλευτούμε. Οι σχετικές συζητήσεις έχουν ήδη αρχίσει. Η σχετική κατανάλωση πάντως έχει διπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια και το σύστημα έχει φτάσει στα όριά του. Την ίδια ώρα οι σπατάλες είναι μεγάλες. Σίγουρα δεν μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι”.

Σαντορίνη: Οξύ και εκεί το πρόβλημα

Το ίδιο μοτίβο παρατηρείται και στη Σαντορίνη. Η κατανάλωση νερού στο “διαμάντι των Κυκλάδων” έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια λόγω της εκρηκτικής ανόδου του τουρισμού.

Τα βασικά στοιχεία που καταγράφονται είναι τα εξής:

Ιδού ένα χαρακτηριστικό στατιστικό: Από το 2013 έως το 2023, η ετήσια κατανάλωση νερού στη Σαντορίνη αυξήθηκε από 929.000 κυβικά μέτρα σε 2.360.000 κυβικά μέτρα, σημειώνοντας αύξηση περίπου 154% μέσα σε μια δεκαετία. Μόνο το 2023, η αύξηση ήταν 13,8% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Σύμφωνα με στοιχεία της ΔΕΥΑΘ, την περίοδο 2012-2017 η κατανάλωση νερού αυξήθηκε κατά 60% συνολικά, με ορισμένες περιοχές να παρουσιάζουν ακόμη πιο εκρηκτική αύξηση.

Κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου, ο πληθυσμός του νησιού εκτινάσσεται από περίπου 15.000 μόνιμους κατοίκους σε ημερήσιο μέσο όρο 100.000 άτομα λόγω των επισκεπτών, γεγονός που πολλαπλασιάζει τη ζήτηση νερού.

Για να διαχειριστεί το πρόβλημα, η Σαντορίνη έχει υιοθετήσει μια σειρά από μέτρα:

Η αφαλάτωση αποτελεί ήδη πραγματικότητα/ Έχουν κατασκευαστεί έξι σχετικές μονάδες αφαλάτωσης για να καλύψουν την αυξημένη ζήτηση, καθώς οι παραδοσιακές πηγές (όπως οι στέρνες και τα πηγάδια) δεν επαρκούν πλέον.

Γίνεται επίσης εισαγωγή νερού από την ηπειρωτική Ελλάδα. Σε περιόδους αιχμής, εισάγεται νερό με πλοία για να καλυφθούν οι ανάγκες, κάτι που αυξάνει το κόστος και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Παράλληλα υλοποιούνται εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης ενώ αναγκαστικά μπήκαν και οι πρώτοι περιορισμοί στον τουρισμό. Εφαρμόζεται ημερήσιο όριο αφίξεων επιβατών κρουαζιερόπλοιων (8.000 άτομα την ημέρα), με στόχο τη μείωση της πίεσης στις υποδομές και τους φυσικούς πόρους του νησιού.

Την ίδια ώρα τέλος υπάρχει ενδιαφέρον για αποκατάσταση και ένταξη των παραδοσιακών στέρνων στη σύγχρονη διαχείριση, ώστε να αξιοποιείται το βρόχινο νερό κατά τους χειμερινούς μήνες.

Ομως, παρά τα μέτρα, το πρόβλημα επιμένει κάτι που αποδεικνύει ότι το ζήτημα της ρύθμισης των τουριστικών ροών ίσως να χρειάζεται ακόμα πιο εκτεταμένη ρύθμιση.