Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τις διαδικασίες ασφαλούς μετάγγισης αίματος

Πόσο ασφαλής είναι η μετάγγιση αίματος; Τι συμβαίνει όταν γίνει λάθος και ποιος είναι ο ρόλος του ΕΟΜ στη δωρεά οργάνων; Αυτά τα κρίσιμα ερωτήματα, σίγουρα, περνούν από το μυαλό μας, τις τελευταίες εβδομάδες, μετά το τραγικό περιστατικό, στο Νοσοκομείο Τζάνειο, με τη λάθος μετάγγιση αίματος σε νοσηλευόμενη.

Ρούλα Σκουρογιάννη

Η μετάγγιση αίματος είναι μια κρίσιμη ιατρική πράξη, που γίνεται καθημερινά σε όλα τα νοσοκομεία της χώρας. Από επεμβάσεις και ατυχήματα μέχρι την αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών, η χορήγηση αίματος μπορεί να σώσει ζωές. Ωστόσο, η διαδικασία αυτή προϋποθέτει απόλυτη ακρίβεια, καθώς ένα και μόνο λάθος μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες.

Ποια βήματα προβλέπονται για να γίνει με ασφάλεια μια μετάγγιση;

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ), η διαδικασία μετάγγισης περιλαμβάνει συγκεκριμένα στάδια ελέγχου για να διασφαλιστεί ότι ο ασθενής θα λάβει τη σωστή ομάδα αίματος:

1.      Ταυτοποίηση του ασθενούς: Γίνεται με βάση το όνομα, τον ΑΜΚΑ και τον ιατρικό φάκελο, παρουσία δύο μελών του προσωπικού.

2.      Διπλή διασταύρωση αίματος: Ελέγχεται η ομάδα αίματος του ασθενούς και διασταυρώνεται εργαστηριακά με την μονάδα που πρόκειται να χορηγηθεί.

3.      Έλεγχος ετικέτας πριν την έγχυση: Το νοσηλευτικό προσωπικό οφείλει να διαβάσει δυνατά το όνομα και την ομάδα αίματος τόσο από την ταυτότητα του ασθενούς όσο και από την ετικέτα στη μονάδα αίματος.

4.      Καταγραφή όλων των στοιχείων: Η ώρα, το όνομα του υπευθύνου και ο κωδικός μονάδας αίματος καταγράφονται στον φάκελο του ασθενούς.

Αυτές οι διαδικασίες υπάρχουν για να αποκλειστεί κάθε πιθανότητα σύγχυσης. Όμως, όπως έχει αποδειχθεί, η ανθρώπινη απροσεξία μπορεί να αποβεί μοιραία, όταν τα πρωτόκολλα δεν τηρούνται με απόλυτη συνέπεια.

Τι γίνεται αν χορηγηθεί λάθος ομάδα αίματος;

Σε περίπτωση που χορηγηθεί ασύμβατη ομάδα αίματος, δηλαδή διαφορετική από αυτή του ασθενούς, μπορεί να προκληθεί σοβαρή αιμολυτική αντίδραση. Το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα ξένα ερυθρά αιμοσφαίρια, προκαλώντας:

·         Πυρετό, ρίγη, πόνο στη μέση ή στο στήθος

·         Πτώση της αρτηριακής πίεσης

·         Νεφρική ανεπάρκεια

·         Σε σοβαρές περιπτώσεις: αιμορραγία, πολυοργανική ανεπάρκεια ή και θάνατο

Γι’ αυτό, μόλις διαπιστωθεί το λάθος, ο ασθενής μεταφέρεται επειγόντως στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) και εφαρμόζεται εξειδικευμένη θεραπεία υποστήριξης, με παράλληλη διερεύνηση του συμβάντος από τη διοίκηση του νοσοκομείου και τις αρμόδιες υγειονομικές αρχές.

Τι συμβαίνει όταν ο ασθενής είναι εγκεφαλικά νεκρός; Ποιος είναι ο ρόλος του ΕΟΜ;

Αν μετά από ένα τέτοιο περιστατικό ο ασθενής υποστεί εγκεφαλικό θάνατο, ξεκινά μια διαφορετική διαδικασία, που αφορά πλέον τη δωρεά οργάνων.

Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ) είναι ο υπεύθυνος κρατικός φορέας για όλες τις μεταμοσχεύσεις στη χώρα. Σε περίπτωση εγκεφαλικού θανάτου:

1.      Διαπιστώνεται ο εγκεφαλικός θάνατος με αυστηρά ιατρικά πρωτόκολλα από δύο ανεξάρτητους γιατρούς.

2.      Η οικογένεια του ασθενούς ενημερώνεται με ευαισθησία και ζητείται η συναίνεσή της για τη δωρεά οργάνων.

3.      Ο ΕΟΜ, εφόσον υπάρχει συγκατάθεση, προχωρά σε ιατρική αξιολόγηση της καταλληλότητας των οργάνων (δεν είναι όλα τα όργανα πάντα κατάλληλα, ιδίως αν υπάρχουν προηγούμενα νοσήματα).

4.      Ξεκινά ο συντονισμός της μεταμόσχευσης, δηλαδή η κατανομή των οργάνων σε κατάλληλους λήπτες με βάση την εθνική λίστα, τη συμβατότητα και τον βαθμό ανάγκης.

Από την απώλεια στη δυνατότητα για νέα ζωή

Η δωρεά οργάνων αποτελεί πράξη ανώτερης ανθρωπιάς και κοινωνικής αλληλεγγύης. Μέσα από μια τραγική απώλεια, μπορούν να σωθούν πολλές ζωές – ένα ήπαρ, μια καρδιά, δύο νεφροί, πνεύμονες, κερατοειδείς. Ο ΕΟΜ φροντίζει ώστε όλη η διαδικασία να γίνει με σεβασμό στον δότη και την οικογένειά του, με πλήρη διαφάνεια και επιστημονική ακρίβεια.

Η εμπιστοσύνη στη μετάγγιση και στη μεταμόσχευση βασίζεται στην οργάνωση, στην επαγρύπνηση και στον σεβασμό της ανθρώπινης ζωής. Και αυτή η ευθύνη ανήκει σε όλους: ιατρούς, νοσηλευτές, κράτος, αλλά και πολίτες.