Γάζα: Πώς θα ξεπεράσουν οι μεσολαβητές την κρίση των εγγυήσεων;

Η επίτευξη μιας βιώσιμης κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα παραμένει αντικείμενο σκληρής διαπραγμάτευσης και περίπλοκων ισορροπιών. Η επανεκκίνηση των επαφών μεταξύ μεσολαβητών και εμπλεκομένων, η επικείμενη επίσκεψη του Μπενιαμίν Νετανιάχου στην Ουάσιγκτον και η επιμονή της Χαμάς για σαφείς εγγυήσεις αναδεικνύουν τη βασική πρόκληση της περιόδου: όχι απλώς μια συμφωνία εκεχειρίας, αλλά ένα σχήμα που θα εξασφαλίζει την μη επανάληψη των εχθροπραξιών.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Ουάσιγκτον επιχειρεί να παίξει ρόλο ρυθμιστή, με τον Ντόναλντ Τραμπ να ανακοινώνει άμεση συμφωνία, ενώ η Χαμάς απαιτεί δεσμευτικές διατάξεις για τερματισμό της ισραηλινής στρατιωτικής παρουσίας και σεβασμό του ανθρωπιστικού πρωτοκόλλου.

Η επιμονή της Χαμάς σε σαφή τέλος του πολέμου

Σε πρόσφατη δήλωσή του στο CNN, ο Ταχέρ αλ-Νούνο, σύμβουλος επικοινωνίας του πολιτικού γραφείου της Χαμάς, υπογράμμισε πως το κίνημα είναι «σοβαρό και πρόθυμο» να φτάσει σε συμφωνία, αρκεί να υπάρχει «σαφής πρόβλεψη για τον τερματισμό του πολέμου». Ο Μαχμούντ Μαρνταουί, στέλεχος της Χαμάς, ξεκαθάρισε επίσης ότι κάθε συμφωνία πρέπει να περιλαμβάνει πλήρη κατάπαυση των επιθέσεων, αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων και ρητές εγγυήσεις εφαρμογής.

Για τη Χαμάς, το ζήτημα των εγγυήσεων δεν αφορά μόνο την άμεση κατάπαυση του πυρός αλλά και την αποτροπή μελλοντικών επιθέσεων, καθώς και τη δημιουργία ενός μηχανισμού παρακολούθησης της υλοποίησης. Η οργάνωση διαμηνύει ότι είναι έτοιμη να απελευθερώσει όλους τους εναπομείναντες ομήρους, εφόσον αυτό εντάσσεται σε μια συνολική συμφωνία για το τέλος της σύγκρουσης.

Η αμερικανική πίεση και η επίσκεψη Νετανιάχου

Ο Ντόναλντ Τραμπ αναμένεται να υποδεχτεί την ερχόμενη εβδομάδα τον Μπενιαμίν Νετανιάχου στον Λευκό Οίκο, με στόχο την προώθηση της συμφωνίας. Όπως δήλωσε ο ίδιος, προσδοκά «να επιτευχθεί εκεχειρία στη Γάζα και να επιστρέψουν οι όμηροι», εκφράζοντας την ελπίδα να υπάρξει πρόοδος μέσα στην εβδομάδα.

Την ίδια ώρα, η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Καρολάιν Λίβετ ανακοίνωσε ότι ο Ισραηλινός υπουργός στρατηγικών υποθέσεων Ρον Ντέρμερ βρίσκεται ήδη στην Ουάσιγκτον για επαφές, γεγονός που καταδεικνύει το βάθος της προετοιμασίας.

Παρά ταύτα, παραμένει το πολιτικό κόστος για τον Νετανιάχου. Όπως επισημαίνουν αναλυτές, κάθε ρητή αποδοχή τερματισμού της σύγκρουσης ενδέχεται να προκαλέσει εσωτερικές αναταράξεις και διάσπαση της κυβέρνησής του, ιδίως υπό την πίεση των ακροδεξιών του συμμάχων. Η επίσημη ισραηλινή θέση εξακολουθεί να συνδέει το τέλος της σύγκρουσης με τον αφοπλισμό της Χαμάς και την αποχώρησή της από τη διοίκηση της Λωρίδας της Γάζας.

Ο ρόλος της Αιγύπτου και του Κατάρ

Στο παρασκήνιο, η Αίγυπτος και το Κατάρ εντείνουν τις προσπάθειες διαμεσολάβησης. Σύμφωνα με την αιγυπτιακή διπλωματία, εξετάζεται σχέδιο για εκεχειρία 60 ημερών, με αντάλλαγμα την απελευθέρωση ομήρων και την ανεμπόδιστη είσοδο ανθρωπιστικής βοήθειας. Ο Αιγύπτιος ΥΠΕΞ Μπάντρ Αμπντελάτι δήλωσε πως επιδιώκεται η δημιουργία «επαρκούς δυναμικής για τη διατήρηση της εκεχειρίας και την αποτροπή αναζωπύρωσης».

Η Αίγυπτος και το Κατάρ φέρεται να έχουν εντατικοποιήσει τις επαφές τους με Ισραήλ και Χαμάς, αν και ακόμα δεν έχει οριστεί ημερομηνία για νέο γύρο διαπραγματεύσεων. Τηλεφωνική επικοινωνία του Αιγύπτιου ΥΠΕΞ με τον πρωθυπουργό του Κατάρ, σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν Αλ Θάνι, επικέντρωσε στις συντονισμένες προσπάθειες με τις ΗΠΑ για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, απελευθέρωση κρατουμένων και ανθρωπιστική πρόσβαση στη Γάζα.

Σύμφωνα με πληροφορίες από το Κάιρο, μέσα στις επόμενες 72 ώρες αναμένονται αντιπροσωπείες από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη στην αιγυπτιακή πρωτεύουσα, ενώ ήδη βρίσκονται εκεί εκπρόσωποι των δύο πλευρών για τεχνικές διαβουλεύσεις. Πηγές σημειώνουν ότι η αιγυπτιακή πλευρά ασκεί έντονη πίεση για να προχωρήσει μια συνολική συμφωνία ανταλλαγής, και όχι απλώς μια προσωρινή κατάπαυση του πυρός.

Η «παγίδα» των εγγυήσεων

Το κεντρικό σημείο τριβής παραμένει η φύση και το περιεχόμενο των εγγυήσεων. Όπως εξηγεί ο στρατηγικός αναλυτής Μοχάμεντ Ιμπραχίμ αλ-Ντουγουέρι, η ισραηλινή επιμονή να μην αναγνωρίσει την παύση του πολέμου αποτελεί σοβαρό εμπόδιο. Παράλληλα, ζητήματα όπως το τελικό ισραηλινό στρατιωτικό αποτύπωμα, η τύχη των όπλων της Χαμάς και η πολιτική της επαναφορά στην εξουσία δεν μπορούν να επιλυθούν άμεσα, αλλά παραπέμπονται —κατά την ανάλυσή του— σε μελλοντικές συνομιλίες τελικής διευθέτησης.

Ο Παλαιστίνιος πολιτικός αναλυτής Αϊμάν αλ-Ράκαμπ σημειώνει πως η ασάφεια της στάσης των ΗΠΑ απέναντι στο αίτημα εγγυήσεων για οριστικό τέλος της σύγκρουσης εντείνει την κρίση. Ωστόσο, θεωρεί πιθανό ότι μια προσωρινή εκεχειρία θα γίνει δεκτή από τη Χαμάς, υπό την προϋπόθεση ότι η συζήτηση για τις εγγυήσεις θα συνεχιστεί σε επόμενο στάδιο, κατά την εφαρμογή της συμφωνίας.

Η διαπραγματευτική «ανταλλαγή» και η πολιτική διάσωση Νετανιάχου

Ένα επιπρόσθετο στοιχείο που φέρεται να απασχολεί το παρασκήνιο των συνομιλιών είναι η εσωτερική πολιτική διάσταση στην Ιερουσαλήμ. Σύμφωνα με αιγυπτιακές πηγές, εξετάζεται από την αμερικανική πλευρά το ενδεχόμενο συμφωνίας που θα περιλαμβάνει πλήρη αμνήστευση για τον Νετανιάχου, ώστε να μην απειληθεί με ποινική δίωξη στο εσωτερικό του Ισραήλ, με αντάλλαγμα την υπογραφή συνολικής συμφωνίας που θα προβλέπει μόνιμη κατάπαυση του πυρός.

Το ενδεχόμενο αυτό, αν και αμφιλεγόμενο, φέρεται να συζητείται ως τεχνική διέξοδος για την υπέρβαση της αδιαλλαξίας του Ισραηλινού πρωθυπουργού και την επίτευξη μιας συνολικής συμφωνίας ανταλλαγής με τη Χαμάς, περιλαμβανομένης της απελευθέρωσης όλων των ομήρων και του τερματισμού της ισραηλινής στρατιωτικής παρουσίας στη Γάζα.

Προοπτικές και επόμενα βήματα

Η επερχόμενη συνάντηση Νετανιάχου–Τραμπ στην Ουάσιγκτον ενδέχεται να αποδειχθεί καθοριστική. Όπως εκτιμά ο Αλ-Ράκαμπ, αν ο Τραμπ καταφέρει να αποσπάσει συγκατάθεση για εκεχειρία και ανακοινώσει τη συμφωνία από την Ουάσιγκτον, η Χαμάς πιθανόν να αποδεχθεί τους όρους, με την υπόσχεση ότι οι εγγυήσεις θα συμφωνηθούν στη συνέχεια.

Παρά τις διακηρύξεις περί αισιοδοξίας, η συμφωνία παραμένει εύθραυστη. Η σύγκρουση στη Γάζα έχει φτάσει σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, όπου η συγκυρία, η διπλωματική βούληση και οι πολιτικές ισορροπίες εντός Ισραήλ, ΗΠΑ και των αραβικών χωρών θα καθορίσουν αν οι συνομιλίες θα οδηγήσουν σε σταθερή ειρήνη ή σε μια ακόμη προσωρινή ανακωχή.