Ιράν-Ισραήλ: Πώς και γιατί φτάσαμε στην κατάπαυση πυρός- Η εμπλοκή του Κατάρ

Η ξαφνική ανακοίνωση του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για συμφωνία κατάπαυσης του πυρός μεταξύ Ισραήλ και Ιράν κατέστη δυνατή, εν μέρει, χάρη στην εμπλοκή του Εμίρη του Κατάρ, Σεΐχη Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι, δήλωσε στους New York Times ένας ανώνυμος ανώτερος αξιωματούχος του Λευκού Οίκου . Ο αξιωματούχος πρόσθεσε ότι ο Τραμπ μίλησε με τον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου και ανώτερους Ιρανούς αξιωματούχους, και πολλοί στην κυβέρνηση εξεπλάγησαν από την κίνηση.

Σεραφείμ Κοτρώτσος

Η κατάπαυση πυρός αποτελεί, αναμφίβολα, μία θετική είδηση. Υπό την προϋπόθεση, φυσικά, ότι θα αποδειχθεί ανθεκτική. Ο Αμερικανός πρόεδρος δηλώνει ότι τερμάτισε τον “πόλεμο των 12 ημερών” (όπως τον ονόμασε) χάρη στην δική του αποφασιστική κίνηση με το πλήγμα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, ο Νετανιάχου επαίρεται ότι έφερε σε πέρας τους στόχους του και έσυρε την Τεχεράνη σε συνθηκολόγηση, η τελευταία, από την πλευρά της, επιζητεί να της πιστωθεί η αντίσταση στον άξονα Τελ Αβίβ- Ουάσιγκτον.

Αυτός ο πόλεμος μοιάζει να τελειώνει (;) το ίδιο ξαφνικά όσο ξεκίνησε. Τόσο ξαφνικά, μάλιστα, που εγείρονται υποψίες από διάφορες πλευρές για ένα γεωπολιτικό “παιχνίδι”.

Το “γιατί” πρέπει να αναζητηθεί μάλλον σε όσα πιθανότατα θα ακολουθούσαν εάν συνεχιζόταν. Η δε εμπλοκή του Κατάρ σε ρόλο διαμεσολαβητή επιβεβαιώνει αυτή την προσέγγιση.

Η Τεχεράνη ωφελείται επειδή, πρωτίστως, με την εκεχειρία διασώζεται προς το παρόν το θεοκρατικό καθεστώς του Αγιατολάχ Αλί Χαμενεϊ, το οποίο θα κλυδωνιζόταν επικίνδυνα και πιθανότατα θα οδηγούνταν σε μεγάλη στρατιωτική ήττα, ο ίδιος, δε, ο 86χρονος ηγέτης κινδύνευε από μία δολοφονική επίθεση των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών που, όπως αποδείχθηκε, “αλωνίζουν” στην ιρανική πρωτεύουσα. Τώρα, ο Χαμενεϊ διατηρεί τις ελπίδες για μία ελεγχόμενη μετάβαση εξουσίας υπό τον έλεγχό του.

Από την άλλη, ίσως διασώζει έτσι το πυρηνικό της πρόγραμμα, που ναι μεν επλήγη από το αμερικανικό χτύπημα, όμως διατηρεί τις ελπίδες της για την επανέναρξή του (για ειρηνικούς σκοπούς) στο μέλλον.

Τα αραβικά κράτη και η Δύση κλείνουν ένα πολεμικό μέτωπο, η κλιμάκωση στο οποίο θα οδηγούσε πιθανώς στο κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ, με φαραωνικές συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία και στην ομαλή τροφοδοσία της αγοράς ενέργειας.

Η Κίνα και η Ρωσία ωφελούνται επειδή δεν θα αναγκαστούν να βρεθούν στη δύσκολη θέση να υποστηρίξουν διπλωματικά, ακόμα και στρατιωτικά, το Ιράν, την ώρα που έχουν ανοιχτά άλλα μέτωπα, σοβαρότερα για τα δικά τους συμφεροντα. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν, για παράδειγμα, δεν θα ήθελε να αποσπαστεί η προσοχή του στον πόλεμο Ισραήλ- Ιράν ενώ επιχειρεί να διευρύνει την επιχειρησιακή επέκτασή του στο πεδίο της Ουκρανίας και να κερδίσει μία ικανοποιητική γι΄ αυτόν συμφωνία.

Η Ευρώπη ανακουφίζεται, καθώς δεν θα χρειαστεί να διασυρθεί περισσότερο από την απομόνωσή της από τις ΗΠΑ. Ωστόσο, η εξέλιξη αποδεικνύει πόσο έχει περιοριστεί ο γεωπολιτικός της ρόλος. Πληροφορήθηκε την έναρξη του πολέμου από τα διεθνή τηλεοπτικά δίκτυα, έμαθε για την λήξη του από τις ανακοινώσεις του Ντόναλντ Τραμπ, του Νετανιάχου, και του Χαμενεϊ. Το γεγονός, όμως, ότι ο πόλεμος δεν θα συνεχιστεί την βολεύει.

Η “αρχιτεκτονική”, πάντως, στη Μέση Ανατολή αλλάζει. Το Ισραήλ εξέρχεται ενισχυμένο και εδραιώνεται ως ο μεγάλος “παίκτης” στην περιοχή, τα αραβικά κράτη διατηρούν τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα, η Τουρκία διατηρεί κι εκείνη την ενισχυμένη επιρροή της, και ίσως προσπαθήσει τώρα να την επεκτείνει αξιοποιώντας το Συριακό της προγεφύρωμα και το έδαφος που αφήνει η ασθενέστερη, πλέον, Τεχεράνη.

Ωστόσο, δύσκολα μπορεί να πιστέψει κανείς πώς Ισραήλ και Ιράν θα παύσουν να θεωρούν το ένα το άλλο “υπαρξιακή απειλή”. Ως εκ τούτου, μένει να διαπιστωθεί πόσο θα αντέξει η εκεχειρία και τι μορφή θα λάβει στο μέλλον ο ανταγωνισμός τους.

Ως “υστερόγραφο”: Η “σπουδή” του Ντόναλντ Τραμπ να τερματίσει τον “πόλεμο των 12 ημερών” πρέπει, τώρα, να λειτουργήσει ως έναυσμα να κλείσει επιτέλους και το κύριο ανθρωπιστικό θέμα της Γάζας. Με την οριστική κατάπαυση πυρός μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, και την επιστροφή των ομήρων, αφενός, αλλά και την απρόσκοπτη διανομή της ανθρωπιστικής βοήθειας και τον τερματισμό της επιχείρησης γενοκτονίας του Νετανιάχου. Θα δείξει το ίδιο ενδιαφέρον ο Αμερικανός πρόεδρος και γενικότερα η Δύση;