Economist: Ο φάκελος με τα πυρηνικά που οδήγησε στη σύγκρουση Ιραν-Ισραήλ και το “σημείο χωρίς επιστροφή”

Όταν το Ισραήλ εξαπέλυσε επίθεση κατά του Ιράν στις 13 Ιουνίου, επικαλέστηκε ένα κρίσιμο επιχείρημα: πως το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα είχε φτάσει σε «σημείο χωρίς επιστροφή». Η πληροφορία αυτή, βασισμένη σε απόρρητα στοιχεία που παρουσιάστηκαν και σε δυτικούς συμμάχους, φαίνεται να κινητοποίησε όχι μόνο την κυβέρνηση του Ισραήλ αλλά και τη δική του υπηρεσιακή ελίτ.

Αν και το πλήρες περιεχόμενο των ισραηλινών φακέλων παραμένει κρυφό, το Economist εξασφάλισε πρόσβαση σε πηγές που γνώριζαν το περιεχόμενο αυτών των αρχείων, σκιαγραφώντας τα ευρήματα και την πολιτική τους βαρύτητα.

Το περιεχόμενο του φακέλου

Η ισραηλινή πλευρά επικαλείται δύο βασικά αποδεικτικά στοιχεία που, κατά την άποψή της, τεκμηριώνουν την επιτάχυνση της πορείας του Ιράν προς την απόκτηση πυρηνικού όπλου:

• Πρώτον, μια ομάδα Ιρανών επιστημόνων φέρεται να έχει αποκρύψει πυρηνικό υλικό άγνωστης καθαρότητας, μη καταγεγραμμένο από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ). Στις 9 Ιουνίου, ο Οργανισμός ανέφερε ότι τα επίσημα ιρανικά αποθέματα περιλάμβαναν πάνω από 400 κιλά εμπλουτισμένου ουρανίου υψηλής καθαρότητας.
• Δεύτερον, οι ίδιοι επιστήμονες φέρονται να είχαν προγραμματίσει συνάντηση με στελέχη του πυραυλικού σώματος των Φρουρών της Επανάστασης, ένδειξη ότι έχει ξεκινήσει η διαδικασία «συζεύξεως» πυρηνικής κεφαλής με πύραυλο.

Η εν λόγω δραστηριότητα θεωρείται συνέχεια του προγράμματος AMAD, που το Ιράν φέρεται να ανέστειλε το 2003 υπό τον φόβο αμερικανικής εισβολής. Η νέα δομή, γνωστή ως SPND, λειτουργεί με κάλυψη σε τομείς όπως τα εμβόλια covid-19 και η τεχνολογία λέιζερ. Καθοριστικός φέρεται να ήταν ο ρόλος του δολοφονηθέντος Μοχσέν Φαχριζαντέ, πρώην επικεφαλής του AMAD.

Ο «Ειδικός Όμιλος Προόδου» και η επιτάχυνση του 2024

Οι φάκελοι αναφέρουν τη συγκρότηση ενός «Ειδικού Ομίλου Προόδου» με στόχο την επιτάχυνση της μετάβασης σε οπλοποίηση σε περίπτωση σχετικής εντολής από τον Αλί Χαμενεΐ.

Η δραστηριότητα του ομίλου αυξήθηκε στα τέλη του 2024 λόγω:

• των περιορισμένων επιτυχιών των ιρανικών πυραυλικών επιθέσεων,
• της αποδυνάμωσης των ιρανικών αντιαεροπορικών συστημάτων εξαιτίας των ισραηλινών επιδρομών,
• της κατάρρευσης των ιρανικών συμμάχων σε Γάζα και Λίβανο.

Η σημασία της συνάντησης με τους… πυραυλάρχες

Η σχεδιαζόμενη συνάντηση με τη διοίκηση των πυραύλων των Φρουρών της Επανάστασης θεωρείται καθοριστική. Αν επιβεβαιωθεί, σηματοδοτεί τη μετάβαση από θεωρία σε πράξη και την έναρξη επιχειρησιακού σχεδιασμού. Η ΔΟΑΕ είχε ήδη αναφέρει από το 2011 ανάλογες απόπειρες μοντελοποίησης πυρηνικών κεφαλών.

Οι επιφυλάξεις ΗΠΑ και ΔΟΑΕ

Η διευθύντρια των εθνικών πληροφοριών των ΗΠΑ, Τάλσι Γκάμπαρντ, δήλωσε τον Μάρτιο στο Κογκρέσο ότι το Ιράν δεν έχει εγκρίνει νέο πυρηνικό πρόγραμμα. Αντίστοιχα, ο Ραφαέλ Γκρόσι, διευθυντής του ΙΑΕΑ, τόνισε ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις για συστηματική προσπάθεια κατασκευής βόμβας.

Ωστόσο, η υπηρεσία του επιβεβαίωσε την ύπαρξη μη δηλωμένων πυρηνικών υλικών σε τρεις τοποθεσίες στο Ιράν.

Η στάση Τραμπ και οι διαφωνίες στην Ουάσιγκτον

Παρά τις διαβεβαιώσεις, ο πρόεδρος Τραμπ δήλωσε στις 17 Ιουνίου:
«Δεν με νοιάζει τι είπε [η Γκάμπαρντ], νομίζω ότι ήταν πολύ κοντά στο να αποκτήσουν μία [βόμβα]».

Σύμφωνα με στελέχη της κυβέρνησής του, όπως ο Μπρετ ΜακΓκερκ, μόνο οι ΗΠΑ διαθέτουν την ισχύ να χτυπήσουν καίριες εγκαταστάσεις όπως το υπόγειο οχυρό του Φορντό, που παραμένει άθικτο.

Το προηγούμενο του Ιράκ και τα σημερινά ερωτήματα

Ο πόλεμος στο Ιράκ το 2003 βασίστηκε σε λανθασμένες πληροφορίες για όπλα μαζικής καταστροφής. Σήμερα, το ερώτημα επανέρχεται:

Είναι οι ισραηλινές πληροφορίες ακριβείς ή πολιτικά φορτισμένες;
Και ακόμα κι αν είναι, πέρασε το Ιράν πραγματικά το όριο ή βρίσκεται απλώς πιο κοντά από ποτέ;