Μακροζωία σε μια κοινωνία που γερνά: Νέες πολιτικές για εργασία, υγεία και ασφάλιση

Σε μια εποχή όπου η αύξηση του προσδόκιμου ζωής μετασχηματίζει τον παγκόσμιο δημογραφικό χάρτη, η ανάγκη επανασχεδιασμού των πολιτικών υγείας, εργασίας και ασφάλισης γίνεται πιο επιτακτική από ποτέ. Το διεθνές συνέδριο “Economics of Longevity and Ageing”, που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, έφερε στο προσκήνιο τις βαθιές μεταβολές που προκαλεί η μακροζωία, αλλά και τις ευκαιρίες που προσφέρει για μια πιο δίκαιη και συμπεριληπτική κοινωνία.

Ρούλα Σκουρογιάννη

Μακροζωία και Δημόσια Πολιτική: Από την Αντίδραση στον Προγραμματισμό

Με τη συμμετοχή κορυφαίων επιστημόνων από το Harvard University, τον ΟΟΣΑ, το Γαλλικό υπουργείο Οικονομικών και άλλους διεθνείς θεσμούς, η συζήτηση αναζήτησε νέους τρόπους να οργανώσουμε τη ζωή μας σε έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι ζουν περισσότερο – αλλά όχι απαραίτητα καλύτερα. Τον συντονισμό είχε ο Άρης Αλεξόπουλος, επικεφαλής του Διεθνούς Κέντρου του ΟΟΣΑ στην Ελλάδα.

Ποιότητα ζωής – Όχι απλώς μακροζωία

Ο Άρης Αλεξόπουλος, Επικεφαλής του Διεθνούς Κέντρου του ΟΟΣΑ στην Ελλάδα,  έθεσε τον τόνο της συζήτησης: το βασικό διακύβευμα δεν είναι η απλή παράταση της ζωής, αλλά η βελτίωση της ποιότητας της καθημερινότητας όσο αυξάνεται η ηλικία. Αυτό το πλαίσιο γεννά προκλήσεις για τα ασφαλιστικά ταμεία, τις συνθήκες απασχόλησης και την κοινωνική συνοχή, ιδίως για τις ευάλωτες ομάδες.

Η Εργασία ως κλειδί του Μετασχηματισμού

Η καθηγήτρια Lisa Berkman από το Harvard ανέδειξε την εργασία ως τον βασικό μοχλό προσαρμογής στην εποχή της μακροζωίας. «Ο τρόπος που δουλεύουμε πρέπει να αλλάξει ριζικά», τόνισε, προτείνοντας νέες μορφές απασχόλησης και πιο ευέλικτες μεταβάσεις ανάμεσα στην εργασία και τη συνταξιοδότηση. «Είναι προτιμότερο να επενδύεις στην πρόληψη παρά να πληρώνεις το κόστος της ασθένειας», υπογράμμισε χαρακτηριστικά, προτείνοντας ένα μοντέλο εργασιακής πολιτικής που θα υποστηρίζει ενεργά τη σωματική και ψυχική υγεία.

Απλούστευση και δικαιοσύνη στα ασφαλιστικά συστήματα

Ο David Canning, Καθηγητής Οικονομικών και Διεθνούς Υγείας στο Harvard εστίασε στην ανάγκη απλούστευσης των περίπλοκων ασφαλιστικών μηχανισμών. «Το σημερινό σύστημα ενισχύει τις ανισότητες», προειδοποίησε. Πρότεινε την ενσωμάτωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην οικονομική πολιτική και την ανάληψη πιο θαρραλέων πρωτοβουλιών από κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και οργανώσεις. Το μήνυμά του ήταν σαφές: η δημογραφική γήρανση απαιτεί δομική αλλαγή και όχι αποσπασματικές λύσεις.

Εκπαίδευση και επανεκκίνηση για τους μεγαλύτερους

Η Dorothée Rouzet από το Γαλλικό υπουργείο Οικονομικών, τόνισε πως η παραγωγικότητα δεν πρέπει να συνδέεται αποκλειστικά με τη νεότητα. Χρειάζονται νέες εκπαιδευτικές δομές για εργαζομένους μεγαλύτερης ηλικίας, πολιτικές ενίσχυσης της διαγενεακής συνεργασίας και μια ευρύτερη αλλαγή στη νοοτροπία: από την αποστρατεία των μεγαλύτερων στη δυναμική συμμετοχή τους. Παράλληλα, έθεσε κρίσιμα ερωτήματα για το πώς διαμορφώνεται η επαγγελματική ζωή όσων ξεκινούν να εργάζονται πολύ νωρίς.

Νέες δεξιότητες, νέα προσέγγιση στην ηλικία

Η Shruti Singh από τον ΟΟΣΑ υπενθύμισε πως «η εργασία είναι ο βασικός χρόνος της ζωής μας», καλώντας σε αλλαγές που θα στηρίξουν την ηλικιακή ποικιλομορφία στο εργασιακό περιβάλλον. Έφερε ως παράδειγμα την Ιαπωνία και το σύστημα “skills passport”, ένα είδος πιστοποίησης δια βίου δεξιοτήτων, που υιοθετείται πλέον σε πολλές χώρες. «Χρειάζονται ηγέτες με όραμα για να προχωρήσουμε», δήλωσε, δίνοντας έμφαση στην ανάγκη για πολιτική βούληση και κίνητρα που θα απομακρύνουν τα στίγματα γύρω από την ηλικία, τη μερική απασχόληση ή τη γονική άδεια.

Από τη δημογραφική πίεση στην κοινωνική καινοτομία

Η συζήτηση κατέδειξε με σαφήνεια πως η μακροζωία δεν είναι μόνο βάρος για τα συστήματα, αλλά και ένα παράθυρο ευκαιρίας για να σχεδιάσουμε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο. Η ευελιξία στα ασφαλιστικά μοντέλα, η ένταξη των ηλικιωμένων στην παραγωγική ζωή, η επανεκπαίδευση και η θετική αφήγηση γύρω από την εργασία μπορούν να μετατρέψουν το φαινόμενο της γήρανσης σε κινητήριο μοχλό προόδου.

Το συνέδριο, που διοργανώθηκε από το Centre for Economic Policy Research, το Research Policy Network on Ageing and Longevity, το Κέντρο Κρήτης του ΟΟΣΑ, το Ellison Institute of Technology Oxford και το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, τελούσε υπό την αιγίδα της Τράπεζας της Ελλάδος και της Περιφέρειας Αττικής.

Σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία, η μακροζωία δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως πρόβλημα, αλλά ως αφορμή για καινοτόμες πολιτικές και κοινωνική ανανέωση. Με ηγεσία, συνεργασία και τόλμη, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα σύστημα που θα στηρίζει τη ζωή σε όλες της τις ηλικίες.