Ανάλυση: Γιατί είναι θέμα χρόνου η εμπλοκή της Ουάσινγκτον- Τα όρια ισχύος του Ισραήλ

Η Ισραηλινή αεροπορική υπεροχή στον εναέριο χώρο του Ιράν συνιστά καμπή, σε μια περίοδο αυξημένης έντασης. Για πρώτη φορά από την έναρξη της πυρηνικής κρίσης, το Ισραήλ επιχειρεί με πλήρη ελευθερία πάνω από την ιρανική επικράτεια, εκτελώντας επιθέσεις υψηλής ακριβείας σε εγκαταστάσεις και πρόσωπα-κλειδιά του ιρανικού στρατιωτικού και πυρηνικού προγράμματος. Παρά την εντυπωσιακή στρατιωτική και κατασκοπευτική επιτυχία, ωστόσο, κορυφαίοι στρατιωτικοί και αναλυτές συμφωνούν πως η εξάλειψη του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος δεν είναι εφικτή χωρίς την άμεση στρατηγική εμπλοκή των ΗΠΑ.

Σπύρος Σιδέρης

Ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ Νετανιάχου δήλωσε πως η ισραηλινή κυριαρχία στον ουρανό του Ιράν «αλλάζει τους κανόνες του παιχνιδιού», συγκρίνοντάς τη με την εναέρια κυριαρχία που έχει επιβάλει η χώρα του πάνω από τη Γάζα και τον Λίβανο, εναντίον της Χαμάς και της Χεζμπολάχ.

Ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Τσαχί Χανέγκμπι υποστήριξε ότι οι ισραηλινοί πιλότοι μπορούν πλέον να επιχειρούν εναντίον «αμέτρητων στόχων πάνω από την Τεχεράνη», χάρη στην καταστροφή «δεκάδων» ιρανικών συστημάτων αεράμυνας.

Παρά τη στρατιωτική επιτυχία, το Ισραήλ δεν φαίνεται ικανό να πλήξει σε βάθος και με μόνιμα αποτελέσματα τα πλέον προστατευμένα στοιχεία του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, χωρίς τη χρήση αμερικανικών στρατηγικών βομβαρδιστικών ή ακόμα και επίγειων ειδικών δυνάμεων τύπου κομάντο.

Όπως δηλώνει ο ειδικός στην ασφάλεια Αντρέας Κρίεγκ από το King’s College στο Λονδίνο, «η μετάφραση της τακτικής επιτυχίας σε στρατηγικό αποτέλεσμα απαιτεί πολύ περισσότερα από αυτό που μπορεί να επιτύχει η αεροπορική ισχύς». Ακόμα και οι ισχυρότερες αμερικανικές διατρητικές βόμβες, συμπληρώνει, ίσως αποτύχουν να φτάσουν τις πιο βαθιά υπόγειες εγκαταστάσεις, όπως αυτή του Fordow.

Η Ισραηλινή εκστρατεία ξεκίνησε με αεροπορικές επιδρομές πάνω από 3.000 χιλιομέτρων προς την καρδιά του Ιράν, με το επιχείρημα ότι η Τεχεράνη πλησιάζει στην κατασκευή πυρηνικής βόμβας – κάτι που το Ιράν διαψεύδει επίμονα. Αν και ο ιρανικός στρατός ισχυρίστηκε ότι κατέρριψε ισραηλινά μαχητικά, το Ισραήλ το αρνείται και διαβεβαιώνει ότι κανένα πλήρωμα ή αεροσκάφος δεν υπέστη βλάβη.

Το μοντέλο επιχείρησης θυμίζει έντονα την εκστρατεία του 2024 στον Λίβανο κατά της Χεζμπολάχ, όταν η Ιερουσαλήμ εξόντωσε ανώτατα στελέχη της οργάνωσης, περιλαμβανομένου και του ίδιου του Χασάν Νασράλα, κατά πληροφορίες. Το ίδιο στρατηγικό μοτίβο ακολουθείται τώρα στο Ιράν, όπου σύμφωνα με ισραηλινές ανακοινώσεις, παραστρατιωτικά στελέχη του Mossad έχουν ήδη ενεργοποιηθεί σε ιρανικό έδαφος, συμβάλλοντας στην καταστροφή συστημάτων αντιαεροπορικής άμυνας.

Παράλληλα, το Ισραήλ προχώρησε σε προειδοποιήσεις για εκκένωση περιοχών στην Τεχεράνη, δημοσιεύοντας μάλιστα χάρτες σε κοινωνικά δίκτυα, όπου δηλώνει ότι θα πλήξει «την στρατιωτική υποδομή του καθεστώτος».

Αμερικανοί αξιωματούχοι επιβεβαίωσαν στο Reuters ότι ο Ντόναλντ Τραμπ, στον οποίο φαίνεται να επαφίεται το Ισραήλ ως προς την ηγεσία του στη Δύση, απέρριψε πρόταση του Ισραήλ για εξόντωση του Αλί Χαμενεΐ, του Ανώτατου Ηγέτη του Ιράν, παρότι ο Νετανιάχου έχει αφήσει ανοιχτό ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Από επιχειρησιακή σκοπιά, η Τεχεράνη δείχνει αμήχανη. Όπως παρατηρεί ο αναλυτής Μπαρίν Καγιάγλου, το εύρος και η ακρίβεια των ισραηλινών επιθέσεων, ιδιαίτερα κατά ανώτατων στρατιωτικών στελεχών, ξάφνιασαν τους πάντες. Αν και το Ιράν δεν διαθέτει τεχνολογικά εργαλεία για την αντιμετώπιση μαχητικών F-35, το Ισραήλ ανησυχεί για τη διατήρηση της έντασης των επιχειρήσεων, κυρίως λόγω έλλειψης αποθεμάτων πυρομαχικών και ανάγκης τεχνικής συντήρησης των αεροσκαφών.

Τον Απρίλιο του 2025, ισραηλινά μέσα ενημέρωσης αποκάλυψαν ανεπίσημα την άφιξη μεγάλης παρτίδας διατρητικών βομβών από τις ΗΠΑ. Το ρεπορτάζ της KAN έκανε λόγο για εκατοντάδες τέτοιες βόμβες, που θεωρείται ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ακόμη και κατά της εγκατάστασης Fordow, την οποία όμως το Ισραήλ δεν έχει στοχεύσει επίσημα μέχρι στιγμής.

Σε κάθε περίπτωση, όπως παραδέχονται ακόμη και ισραηλινοί αξιωματούχοι, η πλήρης εξάλειψη του πυρηνικού προγράμματος είναι αδύνατη χωρίς συμμετοχή της Ουάσινγκτον. Η Εμιλί Χάρντινγκ από το CSIS στην Ουάσινγκτον δηλώνει: «Υπάρχει γενικευμένη πεποίθηση πως κάποιες εγκαταστάσεις είναι απρόσβλητες. Όμως το Ισραήλ έχει υπονοήσει πως διαθέτει δυνατότητες μεγαλύτερες από όσες του αποδίδονται. Το να πετάς ελεύθερα πάνω από στόχους, δίνει τη δυνατότητα πολλαπλών κυμάτων επίθεσης, που μπορούν να επιφέρουν σωρευτικά μεγάλες ζημιές».

Πράγματι, Ισραηλινοί αναλυτές εκτιμούν ότι ο βασικός στόχος δεν είναι η πλήρης εξαφάνιση του πυρηνικού οπλοστασίου, αλλά η μακροχρόνια αποδυνάμωση των επιχειρησιακών του δυνατοτήτων – ακόμα και αν οι υποδομές παραμείνουν ανέπαφες. Όπως είπε πρώην υψηλόβαθμος Ισραηλινός αξιωματούχος υπό καθεστώς ανωνυμίας: «Αν το Ιράν, μετά τη λήξη του πολέμου, διατηρήσει τεχνικά τη δυνατότητα εμπλουτισμού ουρανίου, χωρίς όμως ανθρώπους ή εγκαταστάσεις ικανές να υλοποιήσουν κάτι, αυτό από μόνο του συνιστά επιτυχία».

Το Ισραήλ δείχνει να έχει ανακτήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων στο στρατηγικό πεδίο. Ωστόσο, χωρίς την εμπλοκή των ΗΠΑ σε επίγειο ή υπερβαθύ βομβαρδισμό, τα πιο προστατευμένα στοιχεία του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος παραμένουν ανέπαφα. Το Ισραήλ έχει ξεκάθαρα στείλει το μήνυμα της ισχύος, αλλά μένει να φανεί αν αυτό θα έχει αποτέλεσμα στρατηγικής αποτροπής ή απλώς θα προκαλέσει την επιδείνωση της σύγκρουσης.