ΣτΕ: Γιατί έλαβε τώρα την απόφαση υπέρ των ιδιωτικών ΑΕΙ- Αντιπαράθεση επί του Συνταγματικού Δικαίου

H απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας με την οποία χαρακτηρίστηκε ως συνταγματική η νομοθετική ρύθμιση με την οποία επιτρέπεται η λειτουργία μη κρατικών Πανεπιστημίων στη χώρα θα συζητείται για καιρό μεταξύ των νομικών και των συνταγματολόγων. Και αυτό διότι με την εν λόγω απόφαση ξεπεράστηκε ο σκόπελος του άρθρου 16 του Συντάγματος, που απαγορεύει ρητά και κατηγορηματικά την ίδρυση και τη λειτουργία Πανεπιστημίων στην Ελλάδα από ιδιώτες.

Νίκος Γιαννόπουλος

Ηδη από την Παρασκευή η σχετική συζήτηση έχει “ανάψει” και πολλοί έσπευσαν να κάνουν λόγο για απόφαση που ακυρώνει τον ίδιο τον συνταγματικό νομοθέτη.

“Αν μιλάμε για το καθαρά πρακτικό όφελος της εν λόγω κρίσης του ΣτΕ μπορούμε να πούμε ότι πλέον “τσιμεντάρεται” η ίδρυση παραρτημάτων ιδιωτικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα όπως προβλέπει ο νόμος Πιερρακάκη” τόνισε στο Libre νομική πηγή με μεγάλο κύρος και εμπειρία.

“Αν μιλήσουμε πολιτικά παράλληλα” συνεχίζει η ίδια πηγή “δεν μπορούμε να μην συμπεράνουμε ότι η απόφαση της αριστερής, κυρίως, αντιπολίτευσης να μην πει δεσμευτεί ρητά και κατηγορηματικά ότι θα καταργήσει το εν λόγω νομοθέτημα όταν έρθει στην εξουσία, σίγουρα έπαιξε το ρόλο της στην τελική απόφαση των δικαστών”.

• “Με άλλα λόγια ισχυρίζομαι ότι αυτή η ατολμία της αντιπολίτευσης στη συζήτηση του νομοθετήματος στη Βουλή χάρισε στους δικαστές την “ασφάλεια” που χρειάζονται και έδωσε το πράσινο φως για να κάνουν τη μεγάλη νομική κωλοτούμπα” σχολιάζει χαρακτηριστικά ο συνομιλητής μας.

Σίγουρα η λέξη “κωλοτούμπα” όταν μιλάμε για κρίση του ανώτατου δικαστηρίου της χώρας μοιάζει βαριά. Ωστόσο, η πηγή μας την χρησιμοποιεί “διότι δεν μπορώ να εντοπίσω άλλη για να χαρακτηρίσω αυτή τη μεταστροφή του δικαστηρίου σε σχέση με την πάγια νομολογία για το θέμα. Υπάρχουν αποφάσεις του 2020, του 2021, ακόμα και του 2022 που ουσιαστικά έλεγαν πως κατ’επιταγήν του Συντάγματος, η ίδρυση Πανεπιστημίων από ιδιώτες στη χώρα απαγορεύεται. Δεν αναγνώριζαν αυτές οι αποφάσεις καμία άλλη ερμηνεία του Συντάγματος. Το σύνολο αυτής της νομολογίας ανατράπηκε με την απόφαση”.

Ο συνομιλητής μας προχωρά όμως την κριτική του ένα βήμα παρακάτω. “Κακά τα ψέματα, οι ανώτατοι δικαστές στη χώρα έχουν μάθει να μην δέχονται την κριτική στις αποφάσεις τους, επιβεβλημένη σε μία δημοκρατική πολιτεία. Με την λόγω απόφαση εκτίθενται, νομικά και ουσιαστικά. Αλλά φαίνεται ότι κάτι τέτοιο δεν τους ενδιαφέρει. Γιατί; Διότι στη χώρα φαίνεται να υπάρχει ένας ιδιότυπος “νομικός ρεαλισμός” που επιτρέπει σχεδόν τα πάντα”.

Είναι βέβαια κοινό μυστικό ότι η απόφαση για τη μη κρατικά ΑΕΙ δικαιώνει την προσέγγιση του Ευάγγελου Βενιζέλου και του Βασίλη Σκουρή στο ζήτημα. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ο πρώην Υπουργός και καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, δημοσιοποίησε την άποψή του ελάχιστες ώρες μετά την ανακοίνωση της δικαστικής απόφασης.

“Η σημερινή απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ για τον νόμο περί μη κρατικών ΑΕΙ έχει τεράστια ερμηνευτική σημασία” τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Βενιζέλος για να συνεχίσει:

“«Χαίρομαι γιατί έγινε αποδεκτή η θεωρητική προσέγγιση που έχω προτείνει περί “επαυξημένου Συντάγματος” που προκύπτει μέσα από τη σύμφωνη με το Δίκαιο της ΕΕ και την ΕΣΔΑ ερμηνεία του Συντάγματος. Χαίρομαι γιατί βρήκε πρακτική εφαρμογή η ερμηνευτική δήλωση στο άρθρο 28 του Συντάγματος που είχα εισηγηθεί στην αναθεώρηση του 2001. Είναι τιμητικό για τον καθηγητή Β. Σκουρή, πρώην Πρόεδρο του ΔΕΕ και εμένα το γεγονός ότι το ΣτΕ υιοθέτησε τις θέσεις που αναπτύξαμε στη σχετική κοινή μας γνωμοδότηση”.

• Τα περί “επαυξημένου Συντάγματος” βέβαια σηκώνουν πολλή συζήτηση, όχι μόνο καθαρά νομικού περιεχομένου. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι πρόκειται για μία ερμηνεία “παντός καιρού” ανάλογα με το τι βολεύει το αφήγημα της εκάστοτε εκτελεστικής εξουσίας.

Από τις νομικές επιφυλάξεις που ήδη έχουν εκφραστεί στη δημόσια σφαίρα ξεχωρίζει αυτή του πρώην επικεφαλής της ΑΔΑΕ και πρώην ανώτατου δικαστικού φυσικά, του Χρήστου Ράμμου.

Εγραψε χαρακτηριστικά ο κ. Ράμμος:

“H σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται”. Αυτό ορίζει ρητά και ξεκάθαρα το Σύνταγμα στο άρθρο 16 § 8. Το Σύνταγμα είναι το κοινωνικό μας συμβόλαιο, η προστασία μας από τις ενδεχόμενες αυθαιρεσίες του κοινού νομοθέτη.  Όσο καιρό ισχύει μια συνταγματική διάταξη την σεβόμαστε και την εφαρμόζουμε. Με ΚΑΜΙΑ ερμηνευτική μέθοδο το κατηγορηματικό,  σαφέστατο και χωρίς άλλους προσδιορισμούς “απαγορεύεται” δεν μπορεί να διαβαστεί ως  “επιτρέπεται”.  Αυτό, εξ άλλου, έλεγε επί δεκαετίες και παγίως και  το  ίδιο το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Η δε επίμαχη κρίση του ΣτΕ έγινε μάλιστα  χωρίς καν την προηγούμενη διατύπωση  και υποβολή εκ μέρους του προδικαστικού ερωτήματος στο ΔΕΕ, ως προς την έννοια των διατάξεων του ευρωπαϊκού  ενωσιακού δικαίου, τις οποίες επικαλείται το δελτίο τύπου του Προέδρου του ΣτΕ, σε σχέση με την τεκμηρίωση που υιοθετήθηκε  για την ερμηνεία της επίμαχης συνταγματικής διάταξης.
Αν αρχίσουμε να παρακάμπτουμε τα στοιχειώδη και να κάνουμε τέτοιες ερμηνείες, μπορεί  στο μέλλον να “ξηλώσουμε” το Σύνταγμα και σε άλλες του διατάξεις, κατ’ επίκληση άλλων διατάξεων διεθνών ή ευρωπαϊκών κανόνων δικαίου. Επικίνδυνους  δρόμους άνοιξε η απόφαση του ΣτΕ. Δυστυχώς!”

Υπάρχει,τέλος, περίπτωση αυτή η απόφαση να αλλάξει σε δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης;

Η πηγή του Libre το βλέπει μάλλον αδύνατον. “Δεν υπάρχει πρακτικά καμία τέτοια δυνατότητα σε ευρωπαϊκό δικαστήριο” τόνισε χαρακτηριστικά, άρα οι σχετικές προσφυγές θα έχουν, αν πραγματοποιηθούν, τον χαρακτήρα της “τιμής των όπλων” και τίποτα άλλο.