Nord Stream: Περνάει σε αμερικανικά χέρια ταράζοντας τα νερά της ενεργειακής ευρωπαϊκής πολιτικής

Σε μια συγκυρία αυξανόμενης γεωπολιτικής έντασης, με την αντιπαράθεση Ιράν–Ισραήλ να κλιμακώνεται και τις απειλές για κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ να προκαλούν αύξηση των τιμών του πετρελαίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά στην πιο επιθετική της παρέμβαση στον ενεργειακό χάρτη από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία. Στο επίκεντρο βρίσκεται ο αγωγός Nord Stream 2, ένα έργο που από το 2022 έχει «παγώσει», αλλά δεν έχει πάψει να προκαλεί. Τις τελευταίες εβδομάδες, οι εξελίξεις γύρω από τον Nord Stream ήταν ραγδαίες. Σύμφωνα με τη γερμανική Die Zeit, ο Αμερικανός επενδυτής Στίβεν Λιντς φέρεται να εξόφλησε τις οφειλές της εταιρείας διαχείρισης του Nord Stream 2 προς τους πιστωτές και επιχειρεί να αποκτήσει την ιδιοκτησία του, με στόχο να απαλλάξει τον αγωγό από το ρωσικό καθεστώς επιρροής.

Σπύρος Σιδέρης

Ο ίδιος δηλώνει πως θέλει να «απορωσοποιήσει» τον αγωγό και ελπίζει να εξασφαλίσει σχετική άδεια από το αμερικανικό Γραφείο Ελέγχου Ξένων Περιουσιακών Στοιχείων (OFAC).

Ο Λιντς έχει προηγούμενη εμπλοκή σε επενδύσεις με ρωσικό ενδιαφέρον, μεταξύ άλλων στην υπόθεση της Yukos Finance. Αυτή τη φορά, η προοπτική απόκτησης του Nord Stream δεν αποκλείεται να καταστήσει τον αγωγό ουδέτερο περιουσιακό στοιχείο, διευκολύνοντας – θεωρητικά – τη μελλοντική χρήση του σε περίπτωση πολιτικής συμφωνίας για την επιστροφή του ρωσικού αερίου στην Ευρώπη.

Όμως, την ίδια στιγμή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κινείται προς αντίθετη κατεύθυνση. Στο πλαίσιο του 18ου πακέτου κυρώσεων κατά της Ρωσίας, προτείνεται η απαγόρευση κάθε συναλλαγής με τους αγωγούς Nord Stream I και II, εμποδίζοντας ευρωπαϊκές εταιρείες να εμπλακούν – άμεσα ή έμμεσα – με τις δομές αυτές.

Όπως σημείωσε η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόκειται για «ένα σαφές μήνυμα ότι η Ευρώπη δεν επιστρέφει στη ρωσική εξάρτηση των προηγούμενων δεκαετιών».

Το νέο πακέτο περιλαμβάνει επίσης:

• Μείωση του πλαφόν στην τιμή του ρωσικού πετρελαίου από τα 60 δολάρια στα 45 δολάρια ανά βαρέλι,
• Απαγόρευση εισαγωγής προϊόντων διύλισης βασισμένων στο ρωσικό αργό πετρέλαιο,
• Κυρώσεις σε 77 δεξαμενόπλοια του «σκιώδους στόλου» που συμβάλλουν στην παράκαμψη του εμπάργκο,
• Αποκλεισμό 22 ρωσικών τραπεζών, καθώς και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων τρίτων χωρών που συμμετέχουν στην παραβίαση των κυρώσεων,
• Περιορισμούς εξαγωγών τεχνολογίας και αγαθών διπλής χρήσης, ειδικά στον τομέα των drones και των πυραύλων.

Η Επιτροπή απέφυγε να θίξει τον πυρηνικό τομέα της Ρωσίας, ωστόσο το εύρος των νέων μέτρων είναι πρωτοφανές. Παρότι η Ουγγαρία και η Σλοβακία εμφανίζονται αρνητικές στην επέκταση των κυρώσεων, οι Financial Times εκτιμούν ότι η απαγόρευση συναλλαγών με τους Nord Stream θα υιοθετηθεί από την πλειοψηφία των κρατών-μελών.

Ερωτήματα προκαλεί και η στάση των ΗΠΑ. Η Ουάσινγκτον δεν έχει ακόμη ξεκαθαρίσει τη θέση της για τη μείωση του πλαφόν. Σε περίπτωση αρνητικής αντίδρασης, ενδέχεται να προκύψει ένα ακόμη ρήγμα μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ, με την Ουάσινγκτον να επιλέγει πραγματισμό αντί πίεσης απέναντι στη Ρωσία.

Το ζήτημα θα βρεθεί στο τραπέζι της Συνόδου Κορυφής της G7 στον Καναδά, όπου αναμένεται να δοθεί το στίγμα της δυτικής συμμαχίας για την ενεργειακή πολιτική.

Η ταυτόχρονη κλιμάκωση της κρίσης Ιράν–Ισραήλ και οι απειλές για κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ από την Τεχεράνη δημιουργούν ασφυκτικό πλαίσιο. Οι τιμές του πετρελαίου ακολουθούν ανοδική πορεία, η προσφορά αμφισβητείται και η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης μπαίνει ξανά στο επίκεντρο. Ο Nord Stream επανέρχεται έτσι όχι ως φυσικός αγωγός, αλλά ως σύμβολο εξάρτησης, συγκρούσεων και γεωπολιτικής σύγχυσης.

Η προσπάθεια ιδιωτικοποίησης και μεταφοράς σε αμερικανικά συμφέροντα ενδέχεται να φέρει νομικές και θεσμικές εντάσεις εντός ΕΕ, την ώρα που οι Βρυξέλλες θέλουν να τον καταστήσουν ανενεργό εσαεί. Η διαχείριση αυτής της διπλής πραγματικότητας – όπου μια εταιρεία ζητά άδεια για την απόκτηση ενός αγωγού τον οποίο η ΕΕ θέλει να εξαλείψει – θα αποτελέσει δοκιμασία πολιτικής συνοχής για τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη, καμία απόφαση δεν είναι τεχνική. Ούτε ο Nord Stream.