Politico: Θα ήταν μια πυρηνική συμφωνία αρκετή για να ικανοποιήσει τον Μπίμπι τώρα;

Το άρθρο του Politico αναλύει την κατάσταση μετά τη ευθεία σύγκρουση Ισραήλ – Ιράν στη Μέση Ανατολή υπο τον εύγλωττο τίτλο: “Θα ήταν μια πυρηνική συμφωνία αρκετή για να ικανοποιήσει τον Μπίμπι τώρα;”

ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΤΟ ΑΡΘΡΟ:

Η Τεχεράνη φαίνεται πως διαχειρίστηκε άσχημα την κατάσταση πριν από την ισραηλινή επίθεση, παρατείνοντας τις διαπραγματεύσεις για το πυρηνικό της πρόγραμμα με τον Ντόναλντ Τραμπ. Αυτή η τακτική προσέφερε στον Μπενιαμίν Νετανιάχου μια σημαντική ευκαιρία. Υπάρχει ευρύτατη συναίνεση στο Ισραήλ ότι ένα καθεστώς Χαμενεΐ με πυρηνικά όπλα θα αποτελούσε υπαρξιακή απειλή για το εβραϊκό κράτος.

Ο Νετανιάχου επέλεξε προσεκτικά τη χρονική στιγμή για να πλήξει το Ιράν. Η δεξιά του κυβέρνηση κινδύνεψε να καταρρεύσει στα μέσα της εβδομάδας λόγω της διαμάχης για τις εξαιρέσεις θρησκευόμενων φοιτητών από τη στρατιωτική θητεία. Πλέον, η άνευ προηγουμένου και μέχρι στιγμής επιτυχημένη ισραηλινή επίθεση σε ιρανικούς πυρηνικούς στόχους και κορυφαία στελέχη των ενόπλων δυνάμεων και των υπηρεσιών πληροφοριών προκαλεί συσπείρωση στο εσωτερικό.

Εθνική ενότητα μπροστά στην ιρανική απειλή

Οι ηγέτες τόσο της αντιπολίτευσης όσο και του κυβερνητικού συνασπισμού εμφανίζονται ενωμένοι σε αυτό που θεωρείται ως το πρώτο κεφάλαιο ενός πολέμου που ο Νετανιάχου επιθυμούσε εδώ και χρόνια. Ο στρατός και οι μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ προετοίμαζαν αυτή την επιχείρηση για πάνω από δύο δεκαετίες.

Όπως συνέβη πέρυσι με την εντυπωσιακή εξουδετέρωση της Χεζμπολάχ, του σιιτικού παραστρατιωτικού βραχίονα του Ιράν στον Λίβανο, έτσι και τώρα το Ισραήλ κατάφερε να ταπεινώσει τον εχθρό εξοντώνοντας την ηγεσία του και καταστρέφοντας μεγάλο μέρος του οπλοστασίου του.

Ακόμη και οι σφοδρότεροι επικριτές του Νετανιάχου, που εδώ και χρόνια επιθυμούν την αποχώρησή του, έσπευσαν να στηρίξουν τη στρατιωτική επιχείρηση κατά του Ιράν. Ο αρχηγός της αντιπολίτευσης Γιαΐρ Λαπίντ έδωσε ευχές στις “δυνάμεις ασφαλείας”, ενώ ο κεντρώος Μπένι Γκαντζ, που αποχώρησε από το πολεμικό συμβούλιο το 2024, ανάρτησε προσευχή υπέρ των ισραηλινών δυνάμεων προσθέτοντας: «είμαστε όλοι ενωμένοι απέναντι στους εχθρούς μας».

Ο ηγέτης της αριστεράς, Γιαΐρ Γκολάν, δήλωσε: «Ένας δυνατός λαός, ένας αποφασισμένος στρατός και ένα συμπαγές μέτωπο από πίσω τους – έτσι νικούσαμε πάντα, έτσι θα νικήσουμε και τώρα». Ο δεξιός Αβιγκντόρ Λίμπερμαν, που πρόσφατα κατηγορούσε τον Νετανιάχου για στήριξη ένοπλων συμμοριών στη Γάζα, έγραψε στα κοινωνικά δίκτυα: «Ο αιώνιος λαός δεν φοβάται».

Διχασμός για τη Γάζα, ομοφωνία για το πυρηνικό Ιράν

Ο Νετανιάχου έχει κατηγορηθεί ευρέως ότι εκφοβίζει τους Ισραηλινούς ώστε να πιστέψουν πως μια συμφωνία για τερματισμό των συγκρούσεων στη Γάζα θα αφήσει μια υπαρξιακή απειλή στα σύνορα. Πρώην πρωθυπουργοί όπως οι Εχούντ Ολμέρτ, Εχούντ Μπαράκ, αλλά και πρώην επικεφαλής μυστικών υπηρεσιών διαφωνούν με αυτή τη γραμμή, θεωρώντας πως ο Νετανιάχου παρατείνει τον πόλεμο στη Γάζα για να παραμείνει στην εξουσία.

Ωστόσο, στο θέμα του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος υπάρχει σχεδόν καθολική συμφωνία στο Ισραήλ ότι ένα πυρηνικό καθεστώς Χαμενεΐ αποτελεί θανάσιμη απειλή. Οι πρόσφατες στρατιωτικές επιτυχίες ενισχύουν τη θέση του Νετανιάχου. Ποιος μπορεί δημόσια να αμφισβητήσει τα αποτελέσματα: εξόντωση τεσσάρων κορυφαίων στελεχών των Φρουρών της Επανάστασης (IRGC), τον διοικητή της ιρανικής αεροπορίας, έξι κορυφαίους πυρηνικούς επιστήμονες, πλήγματα σε θέσεις βαλλιστικών πυραύλων και σημαντικές φθορές στις ήδη αποδυναμωμένες αεράμυνες του Ιράν;

Οι Ιρανοί χειρίστηκαν άστοχα τις εξελίξεις πριν την επίθεση, τραβώντας σε μάκρος τις συνομιλίες με τον Τραμπ και προσφέροντας στον Νετανιάχου την ευκαιρία να δράσει. Όπως δήλωσε ο απόστρατος στρατηγός Γιοσί Κούπερβασερ, πρώην μέλος της ισραηλινής διαπραγματευτικής ομάδας για το πυρηνικό πρόγραμμα: «Η επίθεση στο Ιράν είχε καταστεί αναπόφευκτη – η Τεχεράνη απέρριψε ανοικτά την αμερικανική πρόταση και αρνήθηκε συνεργασία με τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA). Παράλληλα συσσώρευσε μεγάλες ποσότητες εμπλουτισμένου ουρανίου και προώθησε την ανάπτυξη όπλων».

Η στάση των ΗΠΑ και οι διπλές κινήσεις Τραμπ

Ο Τραμπ εμφανίζεται διφορούμενος σχετικά με τις ισραηλινές ενέργειες στο Ιράν. Ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, έσπευσε να δηλώσει ότι οι ΗΠΑ δεν ενεπλάκησαν στις επιθέσεις, υπογραμμίζοντας πως η απόφαση ήταν αποκλειστικά ισραηλινή. Αν ο Τραμπ ήταν κάθετα αντίθετος, θα μπορούσε να εκφράσει δημόσια ή ιδιωτικά τη διαφωνία του, όπως έχουν κάνει άλλοι Αμερικανοί πρόεδροι στο παρελθόν με τους Ισραηλινούς ηγέτες.

Ωστόσο, φαίνεται πως ο Τραμπ επέλεξε να κρατήσει ανοιχτές τις επιλογές του: προτιμά τον διάλογο παρά τον πόλεμο, αλλά θεωρεί πως το Ιράν προκάλεσε μόνο του την κατάσταση. Καθώς οι εξελίξεις εξελίσσονται υπέρ του Ισραήλ, ο Τραμπ εμφανίζεται διατεθειμένος να αξιοποιήσει τη δύναμη των συμμάχων του για να πιέσει το Ιράν σε μια συμφωνία που θα τον ικανοποιεί.

Οι κίνδυνοι κλιμάκωσης παραμένουν μεγάλοι. Το Ιράν αντέδρασε πέρα από περιορισμένη κλίμακα εκτοξεύοντας βαλλιστικούς πυραύλους, γεγονός που προκάλεσε ενεργότερη εμπλοκή των ΗΠΑ στην άμυνα του Ισραήλ. Οι πόλεμοι συχνά ξεφεύγουν από κάθε έλεγχο προκαλώντας απρόβλεπτες συνέπειες.

Η εσωτερική δυναμική στην Τεχεράνη και τα όρια της ισχύος

Από την πλευρά τους οι Ιρανοί θεωρούν ότι οι ΗΠΑ παίζουν διπλό παιχνίδι – κάτι που μπορεί να υπονομεύσει τις πιθανότητες επανέναρξης των διαπραγματεύσεων. Όπως σημειώνει η Έλι Γκερανμαγιέ, αναλύτρια στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR): «Στην Τεχεράνη πιστεύουν ότι η κυβέρνηση Νετανιάχου δεν θα δρούσε χωρίς πράσινο φως από την Ουάσιγκτον». Η ίδια εκτιμά ότι οι σκληροπυρηνικοί κύκλοι στην ιρανική ηγεσία ενισχύονται μετά τις ισραηλινές επιθέσεις.

“Το τελευταίο έτος υπήρξε έντονος εσωτερικός διάλογος στο Ιράν σχετικά με το αν ήταν στρατηγικό λάθος να μην υπάρξει αυστηρότερη απάντηση στις προηγούμενες ισραηλινές επιθέσεις”, προσθέτει η Γκερανμαγιέ. Ωστόσο, το πρόβλημα για τους σκληροπυρηνικούς είναι πως το στρατιωτικό πλεονέκτημα είναι ξεκάθαρα υπέρ του Ισραήλ: το σύστημα Iron Dome, η αμερικανική και ιορδανική συνδρομή καθώς και η ανώτερη ισραηλινή συλλογή πληροφοριών περιορίζουν τις επιλογές της Τεχεράνης.

Μετά τη συντριβή της Χεζμπολάχ, είναι αμφίβολο αν το Ιράν μπορεί να στηριχθεί στους Λιβανέζους συμμάχους του. Καθώς αποκαλύπτεται καθημερινά η αδυναμία και ανεπάρκεια του ιρανικού καθεστώτος στους ίδιους τους πολίτες του, τίθεται ένα μεγαλύτερο ερώτημα: Θα αρκεστεί ο Νετανιάχου σε μια νέα πυρηνική συμφωνία;

“Τελικός στόχος” η αλλαγή καθεστώτος;

Η φιλοδοξία του φαίνεται μεγαλύτερη – δηλαδή η οριστική συντριβή του θεοκρατικού καθεστώτος στην Τεχεράνη. Ο ίδιος έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι στόχος είναι η υπονόμευση της θρησκευτικής ηγεσίας του Ιράν – κάτι που ανέδειξε ήδη από την περσινή εκστρατεία κατά της Χεζμπολάχ στον Λίβανο.

“Το εύρος αυτών των επιθέσεων – που πλήττουν όχι μόνο τα πυρηνικά αλλά και ανώτατους αξιωματούχους καθώς και άλλες στρατιωτικές εγκαταστάσεις – δείχνει ότι στόχος δεν είναι μόνο να αποτραπεί η απόκτηση πυρηνικών όπλων αλλά επίσης να αποδυναμωθεί κάθε πιθανή ιρανική αντίδραση ή ακόμα και να αποσταθεροποιηθεί το καθεστώς”, σχολιάζει ο Μάθιου Σάβιλ, αναλυτής στο βρετανικό think tank Royal United Services Institute (RUSI).

Η συντριβή Χαμάς και Χεζμπολάχ και η έκθεση του χορηγού τους – ενός “τίγρη από χαρτί” όπως παρουσιάζεται πλέον το Ιράν – ίσως βοηθήσουν τον Νετανιάχου να ανακτήσει μέρος της χαμένης αξιοπιστίας μετά τα τραγικά γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου με επικεφαλής τη Χαμάς.

Για την επιβίωση του ιρανικού καθεστώτος ίσως τελικά σωτήριο αποδειχθεί μια νέα προσφορά συμφωνίας από τον Τραμπ – αρκεί να βάλει απλά μια υπογραφή.