Politico: Γιατί η αντιπολίτευση στην Ελλάδα δεν εισπράττει τη δυσαρέσκεια από την κυβερνητική πολιτική

Οι πολίτες στην Ελλάδα έχουν πολλούς λόγους να είναι απογοητευμένοι από τους πολιτικούς τους εκπροσώπους, όμως πολλοί νιώθουν πως δεν έχουν εναλλακτική. Μια σειρά σκανδάλων τα τελευταία χρόνια — από το πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα μέχρι το σκάνδαλο με το spyware Predator σε τηλέφωνα πολιτικών και δημοσιογράφων, υπόνοιες για καταχρήσεις ευρωπαϊκών κονδυλίων και κατηγορίες για τη χρηματοδότηση της Νέας Δημοκρατίας — έχουν διαβρώσει την εμπιστοσύνη των πολιτών.

Παρά τη βαθιά δυσαρέσκεια — με εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτές σε όλη τη χώρα τον Φεβρουάριο — ελάχιστο μέρος αυτής της οργής μεταφράζεται σε ψήφους για τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη και η Νέα Δημοκρατία, παρά τα πλήγματα, παραμένουν πρώτοι στις δημοσκοπήσεις με περίπου 30%, σύμφωνα με το Politico Poll of Polls, ενώ 11 μικρότερα κόμματα κινούνται πολύ χαμηλότερα.

Όπως εξηγεί η αρχαιολόγος και συνδικαλίστρια Δέσποινα Κουτσούμπα, μία από τις οργανώτριες των φετινών κινητοποιήσεων, οι διαδηλώσεις ήταν «εκ φύσεως αντικυβερνητικές, αλλά δεν έγιναν στο όνομα κάποιου κόμματος, γιατί κανένα δεν εμπνέει εμπιστοσύνη». Οι συγκεντρώσεις στόχευαν κυρίως στη μνήμη του δυστυχήματος στα Τέμπη, που με 57 νεκρούς αποτελεί το φονικότερο στην ιστορία της χώρας και πυροδότησε κατηγορίες για διαφθορά και κακοδιαχείριση.

Παρότι η Κουτσούμπα ανήκει στην άκρα αριστερά (ΑΝΤΑΡΣΥΑ), οι διαμαρτυρίες δεν έγιναν υπό κομματική σημαία. Όπως λέει, αν είχαν οργανωθεί από κάποιο κόμμα, δεν θα κατάφερνε να κινητοποιήσει τόσο κόσμο — περισσότερο κι από την εποχή της οικονομικής κρίσης.

Καχυποψία και ανασφάλεια μετά τα σκάνδαλα

Η οργή που προκάλεσε το δυστύχημα στα Τέμπη ξεπέρασε ακόμα και το αρχικό σοκ. Οι διαδηλώσεις ανέδειξαν ότι η δυσαρέσκεια για θέματα όπως η διαφθορά, η ακρίβεια και η έλλειψη δικαιοσύνης διογκώνεται συνεχώς. Δημοσκοπήσεις δείχνουν βαθιά δυσπιστία προς τα πολιτικά κόμματα, τη δικαιοσύνη και τα μέσα ενημέρωσης.

Σχεδόν τρεις στους τέσσερις πιστεύουν πως «υπάρχει κυβερνητική προσπάθεια συγκάλυψης ευθυνών» για το δυστύχημα. Το γεγονός ότι δύο τρένα βρέθηκαν στην ίδια γραμμή για 12 λεπτά μέχρι να συγκρουστούν, ενισχύει το αίσθημα ανασφάλειας.

«Έχουμε ένα πολιτικό περιβάλλον σε μετάβαση», εξηγεί ο Κώστας Ελευθερίου, επίκουρος καθηγητής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και συντονιστής πολιτικής ανάλυσης στο Ινστιτούτο ΕΝΑ. «Το κυρίαρχο κόμμα αποσταθεροποιείται ενώ η αντιπολίτευση είναι κατακερματισμένη. Οι πολίτες βλέπουν τους εκπροσώπους ως μέρος του προβλήματος και μεγάλο τμήμα της κοινωνίας δεν ξέρει τι να ψηφίσει.»

Το κράτος δοκιμάζεται από μια σειρά προβλημάτων: Το καλοκαίρι του 2022, αποκαλύφθηκε υπόθεση παρακολουθήσεων με το Predator σε τηλέφωνα πολιτικών αρχηγών, υπουργών, στρατιωτικών, δημοσιογράφων και επιχειρηματιών. Το 2023 η δικαιοσύνη απήλλαξε όλους τους κρατικούς αξιωματούχους, ενώ δημοσιογράφοι που ερευνούσαν την υπόθεση διώκονται.

Ευρωπαίοι εισαγγελείς ερευνούν μεγάλη απάτη με αγροτικά κονδύλια και καταγγέλλουν «επιθέσεις» και «διακρίσεις» εις βάρος τους. Τον περασμένο μήνα, τα κόμματα της αντιπολίτευσης ζήτησαν έρευνα για τις σχέσεις της κυβέρνησης με εταιρεία επικοινωνίας που φέρεται να συνδέεται με σκιώδη χρηματοδότηση και διαδικτυακή προπαγάνδα υπέρ της Νέας Δημοκρατίας.

Παρά όλα αυτά, η Νέα Δημοκρατία παραμένει πρώτη στις δημοσκοπήσεις. Αν σήμερα γίνονταν εκλογές θα λάμβανε περίπου 29%, ενώ απαιτείται περίπου 38% για αυτοδυναμία. Η στήριξη πάντως κυμαίνεται: πριν ένα μήνα είχε πέσει κοντά στο 24%.

Κατακερματισμός δεξιάς και αριστεράς

Η δεύτερη θέση είναι αμφίρροπη. Το σοσιαλιστικό ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ έχει ξεπεράσει τον αριστερό ΣΥΡΙΖΑ, που υπό τον πρώην πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, είχε οδηγήσει την ανατροπή του δικομματισμού μετά την κρίση χρέους. Τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και το ΠΑΣΟΚ πιέζονται από την υπερεθνικιστική Ελληνική Λύση, αλλά και την λαϊκιστική Πλεύση Ελευθερίας, που φαίνεται να συσπειρώνει δυνάμεις.

Η Πλεύση Ελευθερίας, που μόλις μπήκε στη Βουλή το 2023, προβάλλεται ως πρωταγωνίστρια στο αίτημα για δικαιοσύνη στο δυστύχημα των Τεμπών. Η επικεφαλής της, Ζωή Κωνσταντοπούλου, πρώην στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ και δικηγόρος οικογενειών θυμάτων, προσελκύει απογοητευμένους ψηφοφόρους.

Στις ευρωεκλογές του 2024, ένας στους πέντε ψήφισε κάποιο ακροδεξιό κόμμα — όμως ο χώρος παραμένει διασπασμένος λόγω νέων σχημάτων με αδύναμη ηγεσία. Όπως λέει ο αναλυτής Πέτρος Ιωαννίδης, αυτά τα κόμματα στηρίζονται κυρίως στην κριτική χωρίς να προσφέρουν συγκεκριμένες προτάσεις διακυβέρνησης.

Ο επικεφαλής έρευνας της Prorata Άγγελος Σεριάτος, σημειώνει ότι παράγοντες όπως η κοινωνική ανασφάλεια αλλά και το διεθνές κλίμα μετά την εκλογή του Αμερικανού προέδρου Τραμπ ευνοούν την άνοδο της ακροδεξιάς.

Aδιέξοδο στις συνεργασίες της αντιπολίτευσης

Στην αριστερά υπάρχουν φωνές υπέρ ενός ευρύτερου συνασπισμού τύπου Γαλλίας για να ανταγωνιστεί τη Νέα Δημοκρατία, όμως τέτοιες συνεργασίες φαίνονται απίθανες προς το παρόν. «Αυτό που ενώνει αριστερά και κεντροαριστερά είναι μόνο το μέτωπο κατά της ΝΔ», λέει ο Ιωαννίδης, «αλλά αυτό δεν αρκεί ως εναλλακτική πρόταση εξουσίας».

Η διάσπαση είναι εμφανής: μόνο από τους αποχωρήσαντες του ΣΥΡΙΖΑ έχουν ήδη δημιουργηθεί έξι νέα κόμματα. Υπάρχουν σκέψεις για επιστροφή του Τσίπρα στην ηγεσία πριν τις επόμενες εκλογές — αν και πολλοί θεωρούν ότι φέρει βαρύ πολιτικό φορτίο. Ο ίδιος έχει αυξήσει τις δημόσιες εμφανίσεις του αλλά συνεργάτες του αποκλείουν επιστροφή πριν τις εκλογές.

Eσωκομματικές πιέσεις στη Νέα Δημοκρατία

Παρά το προβάδισμά της στις δημοσκοπήσεις, η κυβέρνηση γνωρίζει ότι βαδίζει σε εύθραυστο έδαφος. Πρόσφατα ανακοίνωσε μέτρα οικονομικής στήριξης που έδωσαν προσωρινή ώθηση στη δημοτικότητά της, ωστόσο οι εσωκομματικές πιέσεις αυξάνονται.

Nikos Δένδιας, υπουργός Άμυνας, θεωρείται ο βασικός αντίπαλος του Μητσοτάκη για την ηγεσία, αν και ο ίδιος προτιμά ως διάδοχο τον αντιπρόεδρο Kωστή Χατζηδάκη. Άλλα πιθανά ονόματα είναι οι υπουργοί Οικονομικών Kυριάκος Πιερρακάκης, Υγείας Aδωνις Γεωργιάδης, ενώ συχνά αναφέρονται λίστες διαδόχων στον Τύπο.

Μητσοτάκης, πάντως, δηλώνει πως θα διεκδικήσει τρίτη θητεία. Έχει αποπέμψει τον προκάτοχό του στην ΝΔ Aντώνη Σαμαρά, που ασκούσε κριτική στη στροφή προς το κέντρο — όμως οι φήμες για νέο κόμμα Σαμαρά πληθαίνουν.

Μεταναστευτικό: Μετά τον πρόσφατο ανασχηματισμό όπου ο πρώην ακροδεξιός Μάκης Βορίδης ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο Μετανάστευσης, υιοθετήθηκαν αυστηρότερες πολιτικές στο θέμα αυτό. Παράλληλα, πρόεδρος της Δημοκρατίας εξελέγη ο πρόεδρος της Βουλής Κωνσταντίνος Τασούλας — γεγονός που σπάει μακρόχρονη παράδοση επιλογής προσώπου από την αντιπολίτευση για ευρεία συναίνεση.

Kρίσιμες ισορροπίες ενόψει εκλογών

Ελευθερίου: «O Μητσοτάκης δεν μπορεί πλέον να ισορροπήσει μεταξύ δεξιάς συντηρητικής και κεντροδεξιάς φιλελεύθερης προσέγγισης όπως έκανε ως το 2023». Ζητήματα όπως η ποιότητα ζωής, ο πληθωρισμός, το κοινωνικό κράτος αλλά κυρίως η εμπιστοσύνη στους θεσμούς και τη Δικαιοσύνη βγαίνουν ξανά στην επιφάνεια.

Σεριάτος:: «Το ζητούμενο είναι αν ο μη-συντηρητικός χώρος μπορεί να πείσει τους πολίτες ότι τα πράγματα μπορούν να γίνουν διαφορετικά και δικαιότερα — κι όχι απλώς να κατηγορεί τους ψηφοφόρους για τις επιλογές τους».

Mε τις εκλογές να απέχουν πιθανόν ακόμη δύο χρόνια κι όλα να παραμένουν ρευστά, ίσως χρειάζεται μόνο μια σπίθα για να μετατραπεί η δυσαρέσκεια σε πραγματική πολιτική αλλαγή.

Πηγή: politico