Μυστικό έγγραφο των ΗΠΑ στο Ιράν για περιορισμένο εμπλουτισμό ουρανίου

Μία νέα φάση στις παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ιράν ξεδιπλώνεται, μετά από την παράδοση από τον Ομάν, το περασμένο Σάββατο, μυστικής αμερικανικής πρότασης στην Τεχεράνη. Το έγγραφο, σύμφωνα με αποκαλύψεις της ιστοσελίδας Axios, περιλαμβάνει μια σειρά ανταλλαγμάτων, με κομβικό σημείο την παραχώρηση δικαιώματος περιορισμένου εμπλουτισμού ουρανίου στο Ιράν, σε αντάλλαγμα για την αποσυναρμολόγηση κρίσιμων πυρηνικών υποδομών και την αυστηρή επιτήρηση του πυρηνικού του προγράμματος.

Η πρόταση έρχεται σε αντίθεση με προηγούμενες δηλώσεις της Ουάσινγκτον, που απαιτούσαν τον πλήρη τερματισμό του εμπλουτισμού εντός ιρανικού εδάφους.

Ωστόσο, πηγές αναφέρουν ότι το πακέτο προτάσεων περιλαμβάνει τη διάλυση εγκαταστάσεων μετατροπής και επεξεργασίας ουρανίου, τον τερματισμό της ανάπτυξης προηγμένων φυγοκεντρητών και την προσωρινή μείωση του επιπέδου εμπλουτισμού στο 3%, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα.

Ταυτόχρονα, η πρόταση προβλέπει την ενεργοποίηση του επιπλέον Πρωτοκόλλου της Συνθήκης Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων (NPT), το οποίο είχε παγώσει από την Τεχεράνη το 2021. Σύμφωνα με το Axios, περιλαμβάνει επίσης τη σύσταση ενός περιφερειακού οργανισμού εμπλουτισμού με συμμετοχή του Ιράν, των ΗΠΑ και χωρών του Κόλπου, υπό διεθνή εποπτεία.

Η Τεχεράνη, ωστόσο, εμφανίζεται ιδιαίτερα επιφυλακτική. Διπλωματικές πηγές δήλωσαν στο πρακτορείο Reuters ότι η ιρανική πλευρά προετοιμάζει αρνητική απάντηση, κρίνοντας την πρόταση ως μη εφαρμόσιμη και ανεπαρκή ως προς τις εγγυήσεις για την άρση των κυρώσεων.

Ο εκπρόσωπος του ιρανικού ΥΠΕΞ, Εσμαΐλ Μπαγκαΐ, δήλωσε ότι η πρόταση στερείται σαφών δεσμεύσεων για το πότε και πώς θα αρθούν οι κυρώσεις, ενώ ο ανώτατος ηγέτης Αλί Χαμενεΐ, μέσω της Επιτροπής Πυρηνικών Διαπραγματεύσεων, χαρακτήρισε το σχέδιο ως μεροληπτικό και αντίθετο προς τα συμφέροντα της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

Αξίζει να σημειωθεί πως το Ισραήλ παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, με τον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου να πιέζει έντονα για την απόρριψη οποιασδήποτε πρότασης που δεν εξαλείφει πλήρως το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το Τελ Αβίβ δεν αποκλείει στρατιωτικές ενέργειες αν δεν ικανοποιηθούν τα ελάχιστα αιτήματά του, προκαλώντας ανησυχία στον Λευκό Οίκο για πιθανή μονομερή ισραηλινή κίνηση που θα ναρκοθετήσει τη διαδικασία.

Από την πλευρά του, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, επιδιώκοντας μια δυναμική επιστροφή στις διπλωματικές επιτυχίες, επιβεβαίωσε την ύπαρξη της πρότασης, δηλώνοντας ότι η Ουάσινγκτον και η Τεχεράνη βρίσκονται πολύ κοντά σε συμφωνία. Τόνισε μάλιστα ότι προειδοποίησε τον Νετανιάχου να μην προβεί σε χτύπημα κατά του Ιράν, εν μέσω διαπραγματεύσεων.

«Θέλουμε μια σκληρή αλλά τίμια συμφωνία, με ισχυρή εποπτεία, πρόσβαση στους επιθεωρητές και καταστροφή κρίσιμων εργαστηρίων — χωρίς απώλειες ανθρώπινων ζωών», υπογράμμισε ο Τραμπ, σε μια προσπάθεια να εμφανιστεί ως εγγυητής ειρήνης.

Την ίδια στιγμή, ο Ιρανός βουλευτής Αμπούλφαζλ Ζάχρεβαντ, μέλος της Επιτροπής Εθνικής Ασφάλειας και Εξωτερικής Πολιτικής, δήλωσε στην ιρανική κρατική τηλεόραση ότι το περιεχόμενο του αμερικανικού σχεδίου δείχνει τάσεις αποκλιμάκωσης. Παρά την καχυποψία της Τεχεράνης, ορισμένοι κύκλοι βλέπουν πρόοδο, ιδίως μετά από πέντε γύρους επαφών μεταξύ του Αμπάς Αραγκτσί και του Στιβ Γουίτκοφ, απεσταλμένου του Τραμπ για τη Μέση Ανατολή.

Πάντως, μέχρι στιγμής η επίσημη στάση του Ιράν παραμένει αρνητική, επαναλαμβάνοντας ότι δεν θα υπάρξει καμία συμφωνία που να στερεί από την Τεχεράνη το δικαίωμα για ειρηνικό εμπλουτισμό ουρανίου.

Όπως δήλωσε ο Αραγκτσί από το Κάιρο, μετά από συνάντηση με τον Ραφαέλ Γκρόσι της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας: «Αν ο στόχος είναι να στερηθούμε τις ειρηνικές μας δραστηριότητες, τότε δεν θα υπάρξει καμία συμφωνία».

Η έκτη και καθοριστική φάση των διαπραγματεύσεων αναμένεται να προσδιοριστεί μέσα στις επόμενες ημέρες. Η ατμόσφαιρα, ωστόσο, παραμένει τεταμένη, με συγκρουόμενες δηλώσεις δημοσίως και διαφορετικές προσεγγίσεις στο παρασκήνιο. Το διακύβευμα είναι υψηλό: η σταθερότητα στην περιοχή, η αποτροπή εξοπλισμών, αλλά και η πολιτική επιβίωση των βασικών παικτών.