Γάζα: Επιστροφή στο σημείο “μηδέν”- Η πρόταση της Ουάσιγκτον, η άρνηση της Χαμάς, η αποστολή Καΐρου–Ντόχα

Εν μέσω κλιμακούμενης ισραηλινής επιχείρησης στη Ράφα και με τον απόηχο των ανθρωπιστικών καταγγελιών για νεκρούς αμάχους να φτάνει στα διεθνή γραφεία τύπου, η πρωτοβουλία για νέα εκεχειρία στη Γάζα επιστρέφει στο σημείο μηδέν. Ο λόγος; Η απόρριψη της Χαμάς στο τροποποιημένο αμερικανικό σχέδιο του απεσταλμένου Στιβ Γουίτκοφ, που αποτέλεσε τη βάση των συνομιλιών με τη μεσολάβηση Αιγύπτου και Κατάρ. Ο ίδιος ο Γουίτκοφ χαρακτήρισε την απάντηση της Χαμάς «απαράδεκτη» και κάλεσε το κίνημα να επιστρέψει «εντός πλαισίου».

Σπύρος Σιδέρης

Ενώ η διεθνής προσοχή στρέφεται στη διπλωματία των μεσαζόντων, η αιγυπτιακή και η καταριανή πλευρά ανακοίνωσαν ότι συνεχίζουν με εντατικούς ρυθμούς τις επαφές με την Ουάσιγκτον και τη Χαμάς, επιδιώκοντας την υπέρβαση των διαφορών.

Οι διπλωματικές πηγές μιλούν πλέον για μια εναλλακτική εκδοχή της πρότασης, χωρίς όμως να περιλαμβάνει τα επιπλέον αιτήματα της Χαμάς πέρα από τις εγγυήσεις για τον τερματισμό της σύρραξης.

Τι ζητά η Χαμάς – Ποια είναι τα «αγκάθια»

Σύμφωνα με δημοσιεύματα από Al-Arabiya και Al-Jazeera, η Χαμάς πρότεινε 60ήμερη εκεχειρία με ανταλλαγή αιχμαλώτων, κατά την οποία θα απελευθερωθούν 10 ζωντανοί όμηροι και 18 σοροί Ισραηλινών από τη μία πλευρά και ορισμένος αριθμός Παλαιστινίων κρατουμένων από την άλλη. Ωστόσο, έθεσε ως όρο την οριστική παύση του πολέμου και την πλήρη αποχώρηση του ισραηλινού στρατού από τη Λωρίδα της Γάζας.

Η απάντηση των ΗΠΑ και του Μπενιαμίν Νετανιάχου ήταν κάθετη. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός χαρακτήρισε δημόσια το σχέδιο της Χαμάς «απαράδεκτο», ενώ επανέλαβε ότι η αποδοχή της πρότασης Γουίτκοφ από το Τελ Αβίβ ισχύει μόνο στην αρχική της μορφή. Παράλληλα, το ισραηλινό υπουργείο Άμυνας προειδοποίησε ότι οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Γάζα θα ενταθούν για την «εξόντωση της Χαμάς», ανεξαρτήτως των συνομιλιών.

Ο ρόλος Αιγύπτου και Κατάρ: νέα πρόταση ή απλός μετριασμός ζημιών;

Οι διπλωματικοί ελιγμοί του Καΐρου και της Ντόχα αποκτούν ζωτική σημασία. Οι δύο χώρες, σε κοινή τους ανακοίνωση, αναφέρουν ότι εργάζονται σε ένα νέο σχέδιο 60ήμερης εκεχειρίας, το οποίο θα μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη κατάπαυση του πυρός και σταδιακή ανοικοδόμηση της Γάζας βάσει της απόφασης της έκτακτης Αραβικής Συνόδου του Μαρτίου.

Αυτό που διαφαίνεται, σύμφωνα με αραβικές πηγές, είναι μια επαναδιαπραγμάτευση των όρων ασφαλείας και ανθρωπιστικών πρωτοκόλλων, αλλά χωρίς τα σημεία αιχμής που ζητά η Χαμάς – δηλαδή την αποχώρηση του ισραηλινού στρατού και την επίσημη δέσμευση για τερματισμό των επιχειρήσεων.

Ο στρατηγικός αναλυτής Σαμίρ Φαράγκ επισημαίνει ότι οι πιθανότητες συμφωνίας είναι πλέον πολύ χαμηλές, καθώς οι δύο πλευρές διατηρούν αμοιβαία αποκλειστικά αιτήματα: η Χαμάς επιμένει στη μόνιμη ειρήνη, το Ισραήλ στο δικαίωμα επανεκκίνησης στρατιωτικής δράσης.

Το διπλωματικό αδιέξοδο και η τακτική πίεση του Ισραήλ

Το πιο ανησυχητικό για τους μεσολαβητές είναι η επιλογή Ισραήλ να συνεχίσει τις επιθέσεις, σε μια τακτική πίεσης προς τη Χαμάς. Σύμφωνα με την παλαιστινιακή Wafa, κατά την κατανομή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Μαουάσι Ράφα, τουλάχιστον 31 Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν και 115 τραυματίστηκαν, όταν ισραηλινές δυνάμεις άνοιξαν πυρ κατά πλήθους αμάχων.

Παράλληλα, ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ Ισραέλ Γκατς διεμήνυσε ότι οι επιχειρήσεις δεν θα ανασταλούν «λόγω διαπραγματεύσεων» και πως «ο στρατός έχει εντολή να προχωρήσει με όλα τα διαθέσιμα μέσα – ξηράς, αέρος και θαλάσσης».

Το πολιτικό κίνητρο πίσω από το αδιέξοδο;

Ο Παλαιστίνιος αναλυτής Αϊμάν Ράκαμπ εκτιμά ότι η πολιτική ατζέντα του Νετανιάχου επιβάλει συνέχιση των επιχειρήσεων, ώστε να διατηρηθεί ο ίδιος στην εξουσία, αποφεύγοντας πολιτική κρίση στο εσωτερικό.

Κατά τον ίδιο, το σενάριο εκεχειρίας απομακρύνεται και πλέον το μόνο ρεαλιστικό ενδεχόμενο είναι μια προσωρινή ύφεση της έντασης, εάν οι ΗΠΑ και οι ενδιάμεσοι παρουσιάσουν βελτιωμένη ενδιάμεση πρόταση.

Διπλωματία υπό διάλυση και μια ανθρωπιστική κρίση χωρίς τέλος

Παρά τις επανειλημμένες απόπειρες, η διπλωματία φαίνεται να υποτάσσεται στις λογικές των όπλων και των ισορροπιών εσωτερικής εξουσίας.

Οι ενδείξεις από Κάιρο και Ντόχα δεν είναι ακόμη ενθαρρυντικές, ενώ οι ΗΠΑ φαίνεται να μην ασκούν την αναγκαία πίεση προς το Ισραήλ.

Με τον Εϊντ αλ-Άντχα να πλησιάζει, το παράθυρο για εκεχειρία στενεύει, και η ανθρωπιστική καταστροφή στη Γάζα βαθαίνει. Το αδιέξοδο είναι τεχνικό, στρατιωτικό και ηθικό – και όσο τα όπλα συνεχίζουν, ο πολιτικός λόγος γίνεται απλώς υπόκρουση ενός πολέμου που δεν τελειώνει.