Κωνσταντινούπολη: Δεύτερος γύρος συνομιλιών Ρωσίας-Ουκρανίας με φόντο σφοδρές πολεμικές επιχειρήσεις

Τρία χρόνια μετά την αποτυχημένη προσπάθεια αποκλιμάκωσης του πολέμου στην Ουκρανία, η Κωνσταντινούπολη μετατρέπεται ξανά σε διπλωματικό σταυροδρόμι. Με την Τουρκία να διατηρεί ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με Μόσχα και Κίεβο, οι αντιπροσωπείες της Ρωσίας και της Ουκρανίας ετοιμάζονται να συναντηθούν στις 2 Ιουνίου στο Çırağan Sarayı, για τον δεύτερο γύρο άμεσων συνομιλιών με στόχο τη διερεύνηση πιθανής κατάπαυσης του πυρός και την εμβάθυνση της ατζέντας γύρω από την ανταλλαγή αιχμαλώτων.

Σπύρος Σιδέρης

Η πρώτη συνάντηση πραγματοποιήθηκε στις 16 Μαΐου στο γραφείο του Προέδρου της Τουρκίας στο Ντολμάμπαχτσε, όπου οι δύο πλευρές συμφώνησαν σε ανταλλαγή 1000 αιχμαλώτων, η οποία ολοκληρώθηκε στις 25 Μαΐου. Παρά τη διαρκή στρατιωτική ένταση, η διαδικασία αυτή άνοιξε τον δρόμο για νέα βήματα διαλόγου.

Ο Φιντάν σε διπλωματική αποστολή: Από τον Πούτιν στον Ζελένσκι

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Χακάν Φιντάν διαδραματίζει καίριο ρόλο σε αυτή τη φάση. Στις 26-27 Μαΐου επισκέφθηκε τη Μόσχα, όπου έγινε δεκτός από τον Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και είχε συνομιλίες με τον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ, καθώς και με ανώτερους αξιωματούχους του Κρεμλίνου.

Ο Φιντάν τόνισε ότι η επιλογή της Κωνσταντινούπολης για τις συνομιλίες αποτελεί έκφραση της κοινής επιδίωξης Ρωσίας και Τουρκίας για περιφερειακή σταθερότητα.

Από την πλευρά του, ο Λαβρόφ επανέλαβε την εκτίμησή του για τις τουρκικές πρωτοβουλίες, εκφράζοντας την υποστήριξή του στην απευθείας διαπραγμάτευση με την Ουκρανία μέσω τουρκικού εδάφους. Η ρωσική πλευρά υπέβαλε πρόταση για δεύτερο γύρο διαπραγματεύσεων στις 2 Ιουνίου, με επικεφαλής της αντιπροσωπείας τον σύμβουλο του Πούτιν, Βλαντιμίρ Μεντίνσκι, ο οποίος φέρει και ένα υπόμνημα «βιώσιμης ειρηνευτικής λύσης».

Λίγες ημέρες αργότερα, ο Φιντάν μετέβη στο Κίεβο, όπου συναντήθηκε με τον Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, τον αναπληρωτή ΥΠΕΞ Άντριι Σύμπιχα και άλλους ανώτατους αξιωματούχους. Ο Φιντάν επανέλαβε την τουρκική προσήλωση σε σταθερή ειρήνη μέσω διαλόγου και ανέδειξε τον ρόλο της Τουρκίας ως ουδέτερης δύναμης με επιρροή και στις δύο πλευρές. Η Ουκρανία εξέφρασε την επιθυμία να εξετάσει πρώτα το ρωσικό υπόμνημα, πριν επιβεβαιώσει την παρουσία της.

Τελικώς, ο Ζελένσκι όρισε ως επικεφαλής της ουκρανικής αντιπροσωπείας τον υπουργό Άμυνας Ρουστέμ Ουμέροφ, επιβεβαιώνοντας τη συμμετοχή του Κιέβου στον δεύτερο γύρο της Κωνσταντινούπολης.

ΗΠΑ: Ο Τραμπ απαιτεί αποτελέσματα και προειδοποιεί τον Πούτιν

Η αμερικανική πλευρά ακολουθεί διαφορετικό ρυθμό αλλά όχι μικρότερο ενδιαφέρον. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος στηρίζει τις συνομιλίες, είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Πούτιν στις 19 Μαΐου, στην οποία -σύμφωνα με τον ίδιο- «υπήρξε πρόοδος». Ωστόσο, κατηγόρησε ανοιχτά τη Ρωσία για αργοπορία και ζήτησε άμεση πρόοδο, δηλώνοντας ότι «υπάρχουν μόνο δύο εβδομάδες περιθώριο».

Στις 26 Μαΐου, μετά από ρωσικές αεροπορικές επιδρομές στην Ουκρανία, ο Τραμπ υποστήριξε ότι ο Πούτιν «έχει ξεφύγει εντελώς» και ότι χωρίς την παρουσία του ίδιου στον Λευκό Οίκο, «η Ρωσία θα είχε ήδη βρεθεί σε δραματική θέση». Παράλληλα, προειδοποίησε ότι αν η Μόσχα προσποιείται πως συμμετέχει στη διαδικασία ενώ κωλυσιεργεί, οι ΗΠΑ θα αλλάξουν στάση.

Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου ανέφερε πως η Ουάσινγκτον υποστηρίζει την τουρκική προσπάθεια και ότι «η επίτευξη άμεσου διαλόγου είναι καίριας σημασίας», χωρίς να διευκρινιστεί αν οι ΗΠΑ θα εκπροσωπηθούν επίσημα στις συνομιλίες.

Νύχτα πυρός πριν τον διάλογο: Ουκρανικά πλήγματα στη ρωσική ενδοχώρα

Λίγες ώρες πριν από τον προγραμματισμένο γύρο συνομιλιών, οι στρατιωτικές εξελίξεις ανέτρεψαν τις ισορροπίες. Σύμφωνα με ανακοίνωση του ρωσικού Υπουργείου Άμυνας, τη νύχτα του Σαββάτου προς Κυριακή, η Ουκρανία εξαπέλυσε μαζική επίθεση με drones τύπου FPV σε πέντε στρατιωτικές βάσεις στις περιοχές Μούρμανσκ, Ιρκούτσκ, Ιβάνοβο, Ριαζάν και Αμούρ.

Σύμφωνα με πληροφορίες από ουκρανικές πηγές, στο στόχαστρο βρέθηκαν δεκάδες αεροσκάφη, ανάμεσά τους και στρατηγικά βομβαρδιστικά τύπου Tu-95, Tu-22M3, καθώς και αεροσκάφη έγκαιρης προειδοποίησης A-50. Ορισμένες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για πάνω από 40 αεροσκάφη που υπέστησαν ζημιές ή καταστράφηκαν.

Η επιλογή στόχων βαθιά στη ρωσική ενδοχώρα δείχνει τη σαφή πρόθεση του Κιέβου να πιέσει στρατηγικά τη Μόσχα λίγο πριν τις συνομιλίες, αποσπώντας διαπραγματευτικά πλεονεκτήματα.

Διάλογος ή σκηνικό αυταπάτης;

Η επανεκκίνηση των συνομιλιών με φόντο στρατιωτικές επιθέσεις, τελεσίγραφα και αμοιβαία καχυποψία γεννά ερωτήματα για τις πραγματικές προθέσεις των πλευρών. Η Τουρκία φιλοδοξεί να αναλάβει έναν πιο συστηματικό και μόνιμο ρόλο διαμεσολάβησης, προωθώντας ταυτόχρονα τη διεθνή της εικόνα ως ειρηνευτικής δύναμης.

Ωστόσο, η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με επιφύλαξη, καθώς οι προσδοκίες είναι συγκρατημένες. Παρά τα αρχικά θετικά βήματα στην Κωνσταντινούπολη, τίποτα δεν εγγυάται την πρόοδο, εφόσον δεν υπάρξει σαφής πολιτική βούληση εκατέρωθεν.

Αν αποδειχθεί ότι η διαδικασία είναι μόνο επικοινωνιακή —ένα διάλειμμα πριν την επόμενη στρατιωτική φάση— τότε το παράθυρο ειρήνης ενδέχεται να κλείσει απότομα. Αν όμως υπάρξει ειλικρινής διάθεση, η Κωνσταντινούπολη μπορεί να καταστεί σημείο καμπής για μια πολυπόθητη αλλά μακρινή ειρηνική λύση.