Επικοινωνία Μητσοτάκη-Σίσι για τη Μονή Σινά: Στο Κάιρο ελληνική αντιπροσωπεία στις 2 Ιουνίου

Τηλεφωνική επικοινωνία με τον Πρόεδρο της Αιγύπτου, Abdel Fattah El-Sisi, είχε σήμερα ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, με φόντο τις πρόσφατες εξελίξεις που αφορούν την Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης στο Σινά, έπειτα από σχετική απόφαση της αιγυπτιακής Δικαιοσύνης. Ο Πρωθυπουργός υπογράμμισε τη σημασία διατήρησης του ελληνορθόδοξου και προσκυνηματικού χαρακτήρα της Μονής και επανέλαβε την ανάγκη θεσμικής και συναινετικής επίλυσης του ζητήματος.

Οι δύο ηγέτες επανέλαβαν τη δέσμευσή τους στην κοινή κατανόηση που έχει ήδη διαμορφωθεί μεταξύ των δύο πλευρών, όπως αυτή αποτυπώθηκε και κατά την επίσκεψη του Προέδρου Σίσι στην Αθήνα στις 7 Μαΐου.

Στο πλαίσιο αυτό, συμφωνήθηκε η μετάβαση ελληνικής αντιπροσωπείας στο Κάιρο τη Δευτέρα, 2 Ιουνίου, για την περαιτέρω επεξεργασία και ταχεία ολοκλήρωση της σχετικής συμφωνίας.

Οικουμενικό Πατριαρχείο: Έκκληση στην κυβέρνηση της Αιγύπτου να διατηρηθεί το ιδιοκτησιακό καθεστώς 

Απογοήτευση και θλίψη εκφράζει το Οικουμενικό Πατριαρχείο για την απόφαση δικαστηρίου της Αιγύπτου που αμφισβητεί το «από αιώνων κρατούν ιδιοκτησιακό καθεστώς της ιστορικής Ιεράς Μονής του Σινά» και περιορίζει τους μοναχούς μόνο στο δικαίωμα της χρήσης αυτής.

Με γραπτή ανακοίνωσή της, η Πρωτόθρονη Εκκλησία της Ορθοδοξίας απευθύνει έκκληση στην κυβέρνηση της Αιγύπτου να βρει τρόπο ώστε να διατηρηθεί το ιδιοκτησιακό καθεστώς της Μονής και να υλοποιήσει την πρόσφατα επιτευχθείσα συμφωνία, υπενθυμίζοντας ότι το ιδιοκτησιακό αυτό καθεστώς «σεβάστηκε ιδιαιτέρως και διεσφάλισε προνοιακώς» επί αιώνες και το Ισλάμ.

«Οι αιώνες εσεβάσθησαν την Μονήν του Σινά. Ας την σεβασθή σήμερον και η Αίγυπτος» τονίζεται στην ανακοίνωση του Οικουμενικού Πατριαρχείου και σημειώνεται ότι η Μονή του Σινά είναι πολύτιμος κεκτημένος θησαυρός για τη χώρα του Νείλου, «ο οποίος περιποιεί τιμήν εις αυτήν και συνδέει συμβολικώς και ουσιαστικώς εις το έδαφός της τας δύο μεγάλας θρησκείας του Χριστιανισμού και του Μουσουλμανισμού».

Αναλυτικά η ανακοίνωση του Οικουμενικού Πατριαρχείου έχει ως εξής:

«Το Οικουμενικόν Πατριαρχείον με οδυνηράν έκπληξιν επληροφορήθη ότι το αρμόδιον δικαστήριον της Αιγύπτου έθεσεν εν αμφιβόλω το από αιώνων κρατούν ιδιοκτησιακόν καθεστώς της ιστορικής Ιεράς Μονής του Σινά, αναγνωρίζον κατ’ ουσίαν εις την εκείσε μοναστικήν αδελφότητα μόνον δικαίωμα χρήσεως επί των περιουσιακών στοιχείων αυτής.

»Απογοήτευσις και θλίψις είναι η αντίδρασις της Πρωτοθρόνου Εκκλησίας της Ορθοδοξίας, η οποία ανέκαθεν περιβάλλει το σεβάσμιον τούτο καθίδρυμα του Αυτοκράτορος Ιουστινιανού με στοργήν, θαυμασμόν και ευγνωμοσύνην δια την προσφοράν του επί αιώνας εις την πίστιν, το Γένος, τον πολιτισμόν.

»Το Οικουμενικόν Πατριαρχείον κάμνει έκκλησιν προς την Αιγυπτιακήν Κυβέρνησιν, επί τη βάσει και των χθεσινών δηλώσεων του Προέδρου της χώρας Εξοχ. κ. Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι, να ανεύρη τον ενδεδειγμένον τρόπον δια να διατηρηθή το ιδιοκτησιακόν καθεστώς (status quo) της Ιεράς Μονής, το οποίον εσεβάσθη ιδιαιτέρως και διεσφάλισε προνομιακώς επί αιώνας και το Ισλάμ, και να υλοποιήση την πρόσφατον συμφωνίαν αυτής μετά της Μονής. Ο σεβασμός των απ’ αιώνος κρατούντων και η τήρησις των συμφωνηθέντων ημπορούν να βοηθήσουν την Μονήν της Αγίας Αικατερίνης να συνεχίση την θρησκευτικήν και πολιτισμικήν αποστολήν της από την Χερσόνησον του Σινά, όπου ο Θεός ωμίλησέ ποτέ προς τους ανθρώπους.

»Οι αιώνες εσεβάσθησαν την Μονήν του Σινά. Ας την σεβασθή σήμερον και η Αίγυπτος, ως μία πολιτισμένη και ευνομουμένη χώρα, σεβομένη τας θρησκευτικάς ελευθερίας και τα ανθρώπινα δικαιώματα γενικώς.

»Η Μονή του Σινά είναι πολύτιμος κεκτημένος θησαυρός δια την χώραν του Νείλου, ο οποίος περιποιεί τιμήν εις αυτήν και συνδέει συμβολικώς και ουσιαστικώς εις το έδαφός της τας δύο μεγάλας θρησκείας του Χριστιανισμού και του Μουσουλμανισμού».

Κυβερνητικές πηγές: Οι ανακοινώσεις της Αιγύπτου κινούνται στη σωστή κατεύθυνση

Οι επίσημες ανακοινώσεις της αιγυπτιακής πλευράς κινούνται στη σωστή κατεύθυνση, αναφέρουν πηγές της ελληνικής κυβέρνησης αναφορικά με το ζήτημα που προέκυψε γύρω από τη Μονή Αγίας Αικατερίνης του Σινά.

Σημειώνεται ότι από την πλευρά του Καΐρου, ο επίσημος εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ της Αιγύπτου διέψευσε κατηγορηματικά τους ισχυρισμούς περί δήμευσης της περιουσίας της Μονής χαρακτηρίζοντάς τους απολύτως ψευδείς. Παρομοίως, η Προεδρία της χώρας εξέφρασε την πλήρη δέσμευσή της στη διαφύλαξη του μοναδικού και ιερού θρησκευτικού καθεστώτος της.

Σε αυτό το κλίμα, στελέχη της ελληνικής κυβέρνησης σχολίαζαν ότι, εν αναμονή και της πλήρους αξιολόγησης της δικαστικής απόφασης, οι δύο κυβερνήσεις θα συνεχίσουν το αμέσως επόμενο διάστημα τη συζήτηση για την επίλυση του ζητήματος με θεσμικό τρόπο, στην κατεύθυνση της κοινής κατανόησης και όσων είχαν συμφωνηθεί κατ΄ιδίαν και ανακοινωθεί δημοσίως κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Αιγύπτιου Προέδρου στην Αθήνα.

Όπως διευκρίνιζαν τα στελέχη, σκοπός είναι η θωράκιση του λατρευτικού και ελληνορθόδοξου χαρακτήρα της Μονής.

 Ένα σύντομο χρονικό για τη δικαστική διαμάχη και την τελική απόφαση

Μια ανάγκη που προέκυψε ως επακόλουθο της μεγάλης τουριστικής ανάπτυξης στην ευρύτερη περιοχή, η οποία προσείλκυσε αυξημένο ενδιαφέρον για τουριστικές επενδύσεις και τη συνακόλουθη αναγκαιότητα να αποσαφηνιστούν οι ιδιοκτησίες. Από την πλευρά της Μονής δηλώθηκαν οι ιδιοκτησίες της με κάθε λεπτομέρεια, ακόμη και τα σπουδαιότερα ασκηταριά όπου διαβίωναν κατά καιρούς μοναχοί.

Τον Νοέμβριο του 2015 υπήρξε η πρώτη αμφισβήτηση των ιδιοκτησιών της Μονής από τον τότε κυβερνήτη του Νοτίου Σινά, ο οποίος κινήθηκε δικαστικά κατά του Αρχιεπισκόπου ∆αμιανού, ηγουμένου της Μονής, ενώ με συμπληρωματικές προσφυγές αθροίζονται συνολικά 71 διεκδικήσεις από τα δηλωθέντα περιουσιακά στοιχεία της Μονής.

Πρόκειται για 31 κτίσματα και οικόπεδα και 40 αγροτικές ιδιοκτησίες. Ανάμεσα στα κτίσματα είναι και εγκαταστάσεις της Μονής, οι κήποι, οι ξενώνες της. Το αίτημα της δικαστικής διεκδίκησης ήταν να εκδιωχθεί ο καταπατητής Αρχιεπίσκοπος, καθώς η Μονή δεν διαθέτει νομική προσωπικότητα στην Αίγυπτο, και να κατεδαφιστούν τα ακίνητα ή, εναλλακτικά, να διατηρηθούν αφού προηγουμένως πληρωθεί σχετική ρήτρα.

Η δικαστική διαμάχη προκάλεσε την κινητοποίηση της ελληνικής κυβέρνησης, καθώς με βάση τις διεκδικήσεις που τέθηκαν δικαστικά ήταν εμφανές ότι κινδύνευε να βρεθεί χωρίς καμία ιδιοκτησία η Μονή που έχει αδιάλειπτη παρουσία και λειτουργία από την ίδρυσή της κατά τον 6ο αιώνα μ.Χ., θεωρούμενη η παλαιότερη χριστιανική μονή στον κόσμο.

Σύμφωνα με αυτά που γνωρίζουμε και έως ότου φθάσει στην Αθήνα ολόκληρη η απόφαση από το Εφετείο Ισμαηλίας (Τμήμα Τουρ Σινά):

• Οι μοναχοί διατηρούν δικαίωμα χρήσης της Μονής και των θρησκευτικών/αρχαιολογικών χώρων για την τέλεση των καθηκόντων τους, υπό την ηγεσία του Μητροπολίτη που έχει διοριστεί με προεδρικό διάταγμα του 1974.
• Η κυριότητα όλων αυτών των χώρων ανήκει στο αιγυπτιακό κράτος ως δημόσια περιουσία.
• Τα συμβόλαια που έχουν συναφθεί μεταξύ της τοπικής διοίκησης και της Μονής για ορισμένα τεμάχια γης γίνονται σεβαστά, αποκλείοντας αυθαίρετη κατάληψη αυτών των εκτάσεων.
• Οι υπόλοιπες αμφισβητούμενες εκτάσεις (κυρίως φυσικά καταφύγια) χαρακτηρίζονται δημόσια περιουσία, δεν μεταβιβάζονται, ούτε αποκτώνται με χρησικτησία, και δεν υπάρχουν νόμιμα συμβόλαια για αυτές.
• Το δικαστήριο απέρριψε το αίτημα του Αρχιεπισκόπου Σινά να αναγνωριστεί ως νόμιμος ιδιοκτήτης, κρίνοντας ότι η Μονή δεν είναι νομικό πρόσωπο και δεν διαθέτει έγκυρους τίτλους ιδιοκτησίας. Οι μοναχοί χαρακτηρίστηκαν από την απόφαση ως «καταπατητές» για τις εκτάσεις χωρίς τίτλους.
• Η αιγυπτιακή κυβέρνηση διαβεβαιώνει ότι δεν θα υπάρξει έξωση ή κατάσχεση, τονίζοντας τον σεβασμό προς τη Μονή και τον ρόλο της στην περιοχή.
• Ουσιαστικά η δικαστική απόφαση διαχωρίζει τη θρησκευτική χρήση από την κυριότητα, αναγνωρίζοντας στους μοναχούς μόνο το δικαίωμα θρησκευτικής δραστηριότητας και όχι την ιδιοκτησία των εκτάσεων, οι οποίες πλέον θεωρούνται δημόσια περιουσία του αιγυπτιακού κράτους.

Ιστορικό χρονολόγιο:

• 548-565 μ.Χ.: Η Μονή ιδρύθηκε από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α΄, διατηρώντας συνεχή λειτουργία για 15 αιώνες.
• 1974: Προεδρικό Διάταγμα αριθ. 306 καθιέρωσε τη διοικητική δομή της Μονής υπό την ηγεσία Μητροπολίτη.
• 2002: Αναγνώριση ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς UNESCO, ενισχύοντας το διεθνές προφίλ της.
• 2000-2010: Ένταση λόγω τουριστικής ανάπτυξης στο Σινά, με αμφισβητήσεις για ιδιοκτησία 71 ακινήτων που δήλωσε η Μονή.
• Νοέμβριος 2015: Ο κυβερνήτης του Νοτίου Σινά απέρριψε τις αξιώσεις της Μονής για τα ακίνητα, προκαλώντας νομικές εντάσεις.
• 2012-2013: Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι (κατά τη διάρκεια της βραχύβιας εξουσίας τους) ξεκίνησαν νομικές ενέργειες για ακύρωση ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων.
• 28 Μαΐου 2025: Το Εφετείο Ισμαηλίας (Τμήμα Τουρ Σινά) αποφάσισε ότι η ιδιοκτησία των εκτάσεων ανήκει στο αιγυπτιακό κράτος, επιτρέποντας στους μοναχούς μόνο θρησκευτική χρήση χωρίς ιδιοκτησιακά δικαιώματα.