“Γεντί Κουλέ, η Βαστίλη της Θεσσαλονίκης”: Το libre στην παρουσίαση του βιβλίου του Σπύρου Κουζινόπουλου

Η παρουσίαση του ιστορικού βιβλίου «Γεντί Κουλέ, η Βαστίλη της Θεσσαλονίκης» του συγγραφέα και δημοσιογράφου, Σπύρου Κουζινόπουλου, στην αίθουσα του Ιανού, στην Αθήνα, πραγματοποιήθηκε χθες, 21 Μαΐου, μέσα σε μια ατμόσφαιρα έντονης συγκίνησης και ενδιαφέροντος, καθώς ο χώρος ήταν κατάμεστος από κόσμο, που ανταποκρίθηκε με θέρμη στην πρόσκληση.

Χρόνης Διαμαντόπουλος

Το βιβλίο περιλαμβάνει πλούσιο αρχειακό υλικό και σπάνια ντοκουμέντα, που ρίχνουν φως στην ιστορία του Φρούριου του Επταπύργιου, του Γεντί Κουλέ, της διαβόητης φυλακής της Θεσσαλονίκης, αναδεικνύοντας άγνωστες πτυχές της πολιτικής και κοινωνικής ζωής του 20ού αιώνα. Στην παρουσίαση, εκτός από τον συγγραφέα, συμμετείχαν ως ομιλητές ο Καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας και συγγραφέας, Γιώργος Μαργαρίτης, ο δημοσιογράφος και ποιητής, Παντελής Μπουκάλας, η Μαρία Ράμμου – Σκευοφύλακα, συγγενής του Γιάγκου Σκευοφύλακα, Μαχητή του ΕΛΑΣ Αθήνας και στέλεχος της πολεμικής αεροπορίας.

Στην εκδήλωση, μεταξύ άλλων, έδωσαν το «παρών» ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Ν. Ανδρουλάκης, ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, ο Νίκος Πλουμπίδης, εγγονός του δασκάλου και ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ Νίκου Πλουμπίδη, η συγγραφέας Μαρία Παπαγιάννη, ο συγγραφέας Κώστας Ζουράρις, αλλά και ερευνητές που έχουν ασχοληθεί επιστημονικά με την ιστορία του Γεντί Κουλέ.

«Τα ταξικά κράτη έχουν ανάγκη από φυλακές. Ένα κράτος πρέπει να έχει και φυλακισμένους. Οι τόποι είναι συνδυασμένοι με την ιστορία ανθρώπων, που η ίδια η Ιστορία θέλει να εξαφανίσει. Το Γεντί Κουλέ ήταν μια βιομηχανία θανάτου», τόνισε ο Γιώργος Μαργαρίτης στην ομιλία του για να συνεχίσει λέγοντας ότι «οι τέσσερις ομαδικοί τάφοι με συνολικά 33 σκελετούς που βρέθηκαν πέρσι, κατά την ανάπλαση του πάρκου Εθνικής Αντίστασης στις Συκιές, φέρνουν στο προσκήνιο τα εκκωφαντικά μυστικά πάνω στα οποία εδράζεται η τρέχουσα ιστορία της χώρας μας».

«Ο συγγραφέας από παντού αντλεί υλικό χωρίς να πλατειάζει. Δίνει μια εικόνα ενός καταραμένου τόπου, μιας βίαιης και διεστραμμένης εποχής. Η φυλακή του Γεντί Κουλέ ήταν ένα αληθινό σφαγείο», ανέφερε στον επίλογό του, ο κ. Μαργαρίτης.

Παρεμβαίνοντας ο ίδιος ο συγγραφέας, πριν πάρει τη σκυτάλη ο κ. Παντελής Μπουκάλας, έδειξε σε όλους την πρώτη σελίδα της εφημερίδας «Νέα Αλήθεια», όπου αναφέρεται ότι καταδικάστηκαν σε θάνατο 52 άνθρωποι και μέσα σε τρεις μόλις μέρες εκτελέστηκαν οι 47.

«Το βιβλίο είναι σπουδαίο και με μεγάλη απήχηση», σημείωσε χαρακτηριστικά ο κ. Παντελής Μπουκάλας για να συνεχίσει με την παραδοχή ότι «ο Σπύρος Κουζινόπουλος είναι ένας επίμονος και μεθοδικός ερευνητής της ιστορίας».

Στην ομιλία του, ο κ. Μπουκάλας έκανε ιδιαίτερη αναφορά και στην ποιητική μαρτυρία του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη, ο οποίος είχε υπάρξει κρατούμενος στο Γεντί Κουλέ, μαζί με άλλους Επονίτες, φωτίζοντας έτσι τη διάσταση του εγκλεισμού και του θανάτου, μέσα από το πρίσμα της ποίησης.

«Γράψανε τ’ όνομά του στη σιδερένια πόρτα./ Εμεινε μια φωτογραφία μικρή, στη λάσπη, που κρατούσε. /Μοιράσανε τα ρούχα του στους οπλισμένους στρατιώτες. /Δε μίλησε – «Τετέλεσται» – Είπε μονάχα τ’ όνομά του…».

Κλείνοντας, τόνισε τη σημασία της μνήμης και της διατήρησής της υπογραμμίζοντας πως «τις πληγές της ιστορίας μας οφείλουμε να τις σκαλίζουμε συνεχώς. Αλλιώς το πάθος δε θα γίνει ποτέ μάθος».

Την ιδιαίτερη εκδήλωση έκλεισε με μεγάλη συγκίνηση η Μαρία Ράμμου – Σκευοφύλακα. «Γεννήθηκα εφτά χρόνια μετά την εκτέλεση και μεγάλωσα σε ένα σπίτι, όπου οι αδερφές του εκτελεσμένου, κάθε πρωί, είχαν έναν λόγο να τον αναφέρουν. Ο Γιάγκος Σκευοφύλακας ήταν ο ήρωάς μου», τόνισε. Αναφερόμενη στην εκτέλεση είπε ότι η μητέρα του Σκευοφύλακα δεν έμαθε ποτέ τον θάνατο του γιου της, ενώ ο πατέρας του έσκυψε το κεφάλι του και δεν το σήκωσε ξανά μέχρι να πεθάνει.

Στα ντοκουμέντα που παρουσιάστηκαν, αναδείχθηκαν κι άλλες στιγμές, της ιστορίας του Επταπυργίου, για τις μυθιστορηματικές αποδράσεις, την υπόθεση του «Δράκου του Σέϊχ σου, τις έρευνες των θαρραλέων εισαγγελέων Γιαταγάνα και Λογοθέτη για τα αίσχη των φυλακών κ.ά.

«Το κολαστήριο είναι φορτωμένο με μνήμες. Ακόμη και σήμερα είναι λες και ακούμε τον απόηχο των κραυγών», είπε χαρακτηριστικά ο συγγραφέας του βιβλίου, κ. Σπύρος Κουζινόπουλος, ενώ «αιφνιδίασε» το κοινό με τη διαπίστωσή του ότι ίσως μετάνιωσε που χαρακτηρίζει το Γεντί Κουλέ ως τη Βαστίλη της Ελλάδας. «Μπροστά σε αυτές τις φυλακές, η Βαστίλη θυμίζει σουίτα πεντάστερου ξενοδοχείου», τόνισε.

Μέσα από ένα πλήθος μαρτυριών, ντοκουμέντων και αρχειακού υλικού, ο Σπύρος Κουζινόπουλος προσπαθεί μετά από πολυετείς έρευνες να παρουσιάσει όλη την εξέλιξη του Επταπυργίου, από τη λειτουργία του ως κάστρου της Θεσσαλονίκης και αργότερα ως φυλακής, από την περίοδο ακόμη της Οθωμανικής κυριαρχίας της πόλης μέχρι το κλείσιμό της το 1989- Καθώς και την άσχημη εικόνα του σωφρονιστικού συστήματος στην πριν το Γεντί Κουλέ περίοδο, όταν χρησιμοποιούνταν ως φυλακή ο Λευκός Πύργος και το Κονάκι του Πασά, το σημερινό Διοικητήριο.

Στο τέλος του βιβλίου, παρατίθεται ένας πλήρης σχεδόν κατάλογος με τα ονόματα των εκατοντάδων εκτελεσμένων «εις τον συνήθη τόπον» πίσω από το Γεντί Κουλέ, μεταξύ των οποίων και πάρα πολλών Κιλκισιωτών, σαν ένα κεράκι στη μνήμη των αδικοχαμένων που πλήρωσαν με τη ζωή τους και έγιναν σφάγια για να εξυπηρετηθούν σκοπιμότητες μιας ταραγμένης ανώμαλης περιόδου.

H παρουσίαση του βιβλίου στον ΙANO: