Τα… “παράπονα” Πούτιν σε Τραμπ: Αναζητείται η ουσία για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία

Σε μια περίοδο έντονης διπλωματικής κινητικότητας και νέων συγκρούσεων στο ουκρανικό μέτωπο, η Ουάσινγκτον και η Μόσχα φαίνεται να επιδιώκουν τη διατήρηση ενός ανοιχτού διαλόγου, έστω και υπό τις σκιές εκατέρωθεν καχυποψίας. Η πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, διάρκειας άνω των δύο ωρών, έγινε δεκτή με ανάμικτες εντυπώσεις από τη διεθνή κοινότητα και πυροδότησε έντονες αντιδράσεις στην Ουκρανία. Ο Τραμπ φαίνεται να προσπαθεί να διαμορφώσει έναν νέο άξονα επικοινωνίας, προκαλώντας τόσο τη δυσαρέσκεια του Κιέβου όσο και ερωτήματα στους κόλπους του αμερικανικού Κογκρέσου.

Σπύρος Σιδέρης

Κατά τη διάρκεια ακρόασης στη Γερουσία, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο απέρριψε κατηγορηματικά τις αιτιάσεις περί παραχωρήσεων προς τη Ρωσία. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά, «ο πρόεδρος Τραμπ δεν έκανε καμία παραχώρηση στον Βλαντίμιρ Πούτιν». Η δήλωση αυτή ήρθε να απαντήσει στις έντονες αντιδράσεις που προκλήθηκαν μετά την ανακοίνωση της Ουάσινγκτον ότι οι δύο πλευρές, Ρωσία και Ουκρανία, θα προχωρήσουν σε απευθείας συνομιλίες.

Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι κατηγόρησε τη Μόσχα ότι «αγοράζει χρόνο» μέσω των διαπραγματεύσεων, με σκοπό να συνεχίσει ανενόχλητη τις επιχειρήσεις της στο ουκρανικό έδαφος. Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι ο Πούτιν έστειλε «άδεια κεφάλια» στις συνομιλίες της Κωνσταντινούπολης, υποβαθμίζοντας τη διαδικασία.

Σύμφωνα με το Κρεμλίνο, ο πρόεδρος Πούτιν, στη συνομιλία του με τον Τραμπ, έθεσε σειρά ζητημάτων που αφορούν την ουκρανική στάση απέναντι στους εορτασμούς της Ημέρας της Νίκης. Όπως δήλωσε ο σύμβουλος του Κρεμλίνου Γιούρι Ουσακόφ, ο Πούτιν εξέφρασε την ανησυχία του για τις απειλές του Κιέβου προς τους ξένους ηγέτες που επισκέφθηκαν τη Μόσχα, καθώς και για τις αεροπορικές επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη που φέρεται να εκδηλώθηκαν παραμονή της επετείου.

Η Ρωσία είχε ανακοινώσει μονομερώς τριήμερη κατάπαυση του πυρός για την 80ή επέτειο της Νίκης, όμως η Μόσχα ισχυρίζεται ότι δέχθηκε επίθεση με 524 drones και πυραύλους Storm Shadow, οι οποίοι καταρρίφθηκαν. Παράλληλα, ο Πούτιν υπενθύμισε στον Τραμπ την ιστορική “μαχητική αδελφοσύνη” ΗΠΑ-ΕΣΣΔ στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, επισημαίνοντας ότι οι Ρώσοι υπέστησαν τις μεγαλύτερες απώλειες.

Ο Ουσακόφ αποκάλυψε ότι ο Τραμπ εξέφρασε τη λύπη του για το γεγονός πως Μόσχα και Ουάσινγκτον βρίσκονται τόσο απομακρυσμένες σήμερα. «Όταν μιλάει γι’ αυτό, πολλοί στην Αμερική δεν τον πιστεύουν, αλλά το γεγονός παραμένει: οι Ρώσοι θυσίασαν περισσότερες ζωές από οποιονδήποτε άλλον», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Ρώσος πρόεδρος.

Η τηλεφωνική επικοινωνία Τραμπ-Πούτιν δεν ήταν η πρώτη για φέτος. Προηγήθηκαν επαφές τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο, με αντικείμενο την Ουκρανία, τη Μέση Ανατολή και τις διμερείς σχέσεις. Οι δύο ηγέτες είχαν συμφωνήσει να διατηρήσουν ανοικτό δίαυλο επικοινωνίας, συμπεριλαμβανομένου ενδεχόμενου φυσικής συνάντησης.

Παρά την προσπάθεια επαναπροσέγγισης, το Κίεβο παραμένει δύσπιστο. Ο Ζελένσκι επανέλαβε ότι η Ουκρανία δεν θα δεχθεί καμία συμφωνία ερήμην της και κατηγόρησε τη Ρωσία για στρατηγική εξαπάτησης. Την ίδια ώρα, το Κρεμλίνο προβάλλει τη διάθεση του Πούτιν για κατάπαυση του πυρός, εφόσον η Ουκρανία συμφωνήσει να σταματήσει τις επιθέσεις.

Η στάση του Τραμπ φαίνεται να επικεντρώνεται στη δημιουργία ενός πλαισίου διαπραγμάτευσης, χωρίς προϋποθέσεις, και χωρίς άμεση πίεση προς τη Μόσχα. Αυτός ο ρεαλιστικός –για πολλούς προβληματικός– χειρισμός του ζητήματος θέτει τις Ηνωμένες Πολιτείες σε μια νέα, πιο ουδέτερη τροχιά, προκαλώντας αντιδράσεις όχι μόνο στο Κίεβο, αλλά και εντός των ΗΠΑ.

Σύμφωνα με τον Ρούμπιο, η Ουάσινγκτον «δεν εγκαταλείπει την Ουκρανία, αλλά επιδιώκει εναλλακτικές οδούς για τον τερματισμό της αιματοχυσίας». Η Ρωσία από την πλευρά της, όπως επισημαίνουν αναλυτές, επιδιώκει μέσω των συνομιλιών να αποδείξει στη διεθνή κοινότητα ότι επιθυμεί πολιτική λύση, χωρίς ωστόσο να κάνει ουσιαστικά βήματα για αποκλιμάκωση.

Καθώς πλησιάζει η θερινή περίοδος, η στρατιωτική ένταση στο ανατολικό μέτωπο αυξάνεται και οι πολιτικές διεργασίες αναζητούν έδαφος σε αβέβαιες ισορροπίες. Η τηλεφωνική προσέγγιση Τραμπ-Πούτιν μπορεί να είναι ένα βήμα προς την κατεύθυνση της αποκλιμάκωσης, αλλά παραμένει ζητούμενο το κατά πόσο διαθέτει την απαραίτητη πολιτική βούληση και από τις δύο πλευρές για να οδηγήσει σε ειρηνική λύση.

Η επόμενη κίνηση αναμένεται από το ίδιο το Κίεβο, που καλείται να σταθμίσει τις εσωτερικές του αντοχές, τις συμμαχίες του και τα περιθώρια διαπραγμάτευσης σε μια συγκυρία εξαιρετικά κρίσιμη για την επιβίωση του κράτους και του λαού του.