Τρεις εκλογές, μια έκπληξη, ένα συμπέρασμα- Περίοδος πολιτικών αλλαγών σε όλη την ΕΕ

Η χθεσινή εκλογική μέρα σε Ρουμανία, Πορτογαλία, Πολωνία επιβεβαίωσε για ακόμη μια φορά την περίοδο πολιτικών αλλαγών. Από τη σαρωτική νίκη του Νταν στη Ρουμανία έως το εκλογικό ντέρμπι στην Πολωνία και το θολό σκηνικό στην Πορτογαλία, οι εξελίξεις των επόμενων εβδομάδων αναμένονται κρίσιμες για την πορεία όχι μόνο των τριών χωρών αλλά και της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η πιο ηχηρή έκπληξη καταγράφηκε στη Ρουμανία, όπου ο φιλοευρωπαίος και μετριοπαθής Νικούσορ Νταν κατέγραψε καθαρή νίκη απέναντι στον ακροδεξιό Γκεόργκε Σιμιόν, σε μια αναμέτρηση που ανέτρεψε τη δυναμική του πρώτου γύρου.

Με το 99,8% των ψήφων καταμετρημένο, ο Νταν συγκέντρωσε 53,8%, ενώ ο Σιμιόν περιορίστηκε στο 46,2%, παρά το γεγονός ότι στον πρώτο γύρο προηγείτο με 41% έναντι 21% του αντιπάλου του. Η αύξηση της συμμετοχής –που έφτασε στο 65%, την υψηλότερη από το 1996– αποδείχθηκε καθοριστική για το τελικό αποτέλεσμα.

Ο Νταν, πρώην μαθηματικός με πανεπιστημιακή καριέρα, προσήλθε ως ανεξάρτητος υποψήφιος και επικράτησε με λόγο ήπιο και ενωτικό, σε αντίθεση με τη ρητορική του αντιπάλου του, που θύμισε σε πολλούς τον Ντόναλντ Τραμπ. Ο Σιμιόν αμφισβήτησε αρχικά τα exit poll, καταγγέλλοντας ακόμη και… εγγεγραμμένους νεκρούς στις λίστες ψηφοφόρων, αλλά τελικά αναγνώρισε την ήττα του.

Το αποτέλεσμα θεωρείται ήττα για την Ακροδεξιά και νίκη-ορόσημο για τις φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις, με το Politico να κάνει λόγο για ανακούφιση στις Βρυξέλλες. Ο Νταν καλείται τώρα να διαμορφώσει κυβερνητική πλειοψηφία μέσα από συμμαχίες με φιλοδυτικά κόμματα και εκπροσώπους μειονοτήτων.

Πολωνία: Εκλογικό ντέρμπι με φόντο τη σύγκρουση Τουσκ – Δεξιάς

Στην Πολωνία, το αποτέλεσμα του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών άφησε όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά. Ο υποψήφιος του κυβερνώντος συνασπισμού και δήμαρχος Βαρσοβίας, Ραφάλ Τρζασκόφσκι, έλαβε 30,8%, ενώ ο συντηρητικός Κάρολ Ναβρότσκι ακολούθησε με 29,1%, δημιουργώντας συνθήκες για σκληρή μάχη στον β΄ γύρο της 1ης Ιουνίου.

Η σημασία των εκλογών είναι καθοριστική, καθώς μέχρι σήμερα ο πρόεδρος Αντρέι Ντούντα, από την εθνολαϊκιστική Δεξιά, μπλόκαρε κυβερνητικές πρωτοβουλίες του πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ. Η εκλογή ενός προέδρου συμβατού με την κυβέρνηση θα επιτρέψει στον Τουσκ να ασκήσει πιο απρόσκοπτα την πολιτική του.

Τα στρατόπεδα ήδη χαράσσουν στρατηγικές: ο Τρζασκόφσκι στοχεύει στους φιλελεύθερους και την Κεντροαριστερά, ενώ ο Ναβρότσκι απευθύνεται στους ψηφοφόρους της Ακροδεξιάς και ιδιαίτερα του Σλάβομιρ Μέντζεν, ο οποίος συγκέντρωσε 15,4%. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η παρουσία του αντισημίτη Μπράουν, με πάνω από 6%, στοιχείο που υπογραμμίζει την πρόκληση για τον Τρζασκόφσκι, καθώς τα συνολικά ποσοστά της αντιπολίτευσης στον κυβερνητικό συνασπισμό είναι υψηλότερα.

Πορτογαλία: Νίκη χωρίς αυτοδυναμία και πολιτικό αδιέξοδο

Στην Πορτογαλία, το κεντροδεξιό κόμμα του Λουίς Μοντενέγκρο ήρθε πρώτο με 32,1% και 89 έδρες, χωρίς όμως να εξασφαλίζει την απαιτούμενη πλειοψηφία (116 έδρες) για σχηματισμό κυβέρνησης.

Το Σοσιαλιστικό Κόμμα του Πέδρο Νούνο Σάντος γνώρισε βαριά ήττα με 23,4%, γεγονός που οδήγησε τον Σάντος σε παραίτηση. Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με το Politico, αντικατοπτρίζει τη δυσαρέσκεια των πολιτών για την επαναλαμβανόμενη προσφυγή στις κάλπες τα τελευταία χρόνια.

Ισόποσες έδρες με τους Σοσιαλιστές κατέλαβε και το ακροδεξιό κόμμα Chega, το οποίο αναδεικνύεται σε τρίτη πολιτική δύναμη, χωρίς ωστόσο να θεωρείται πιθανός κυβερνητικός εταίρος, καθώς ο Μοντενέγκρο έχει αποκλείσει κάθε συνεργασία μαζί του. Η μόνη διέξοδος φαίνεται να είναι η στήριξη ή η ανοχή των Σοσιαλιστών για τον σχηματισμό κυβέρνησης μειοψηφίας –κάτι διόλου αυτονόητο, λόγω των τεταμένων πολιτικών σχέσεων.

Η ηγεσία των Σοσιαλιστών περνά σε νέα φάση, καθώς το κόμμα οδεύει σε συνέδριο για την εκλογή νέου αρχηγού, με τον πρώην υπουργό Χοσέ Λουίς Καρνέιρο να προβάλλει ως φαβορί. Μέχρι τότε, παραμένει ασαφές αν και πώς θα σχηματιστεί κυβέρνηση. Το Σύνταγμα δεν προβλέπει χρονικό περιορισμό για τον σχηματισμό νέου σχήματος, ούτε επιτρέπει πρόωρες εκλογές πριν την άνοιξη του 2026.