ΑΡΘΡΟ-LIBRE/Άκης Σκέρτσος: Δίπλα στα παιδιά-απέναντι στη βία

Πρώτη φορά η Ελλάδα αποκτά Εθνική Στρατηγική για την Πρόληψη της Βίας και την Αντιμετώπιση της Παραβατικότητας Ανηλίκων, ένα εγχείρημα δύσκολο λόγω της ευαλωτότητας των ανηλίκων αλλά και της καταλυτικής επίδρασης των νέων τεχνολογιών στην σύγχρονη εκδήλωση του φαινομένου. 

Του υπουργού Επικρατείας Άκη Σκέρτσου

Η βία κατά των παιδιών, όπως και η βία που εκπορεύεται από ανηλίκους, αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας που μπορεί να συμβαίνει στο σπίτι, στο σχολείο, στην κοινότητα και πλέον με ένταση στο διαδίκτυο. Και ως φαινόμενο με αδρές κοινωνικές και πολιτισμικές αναφορές δεν αντιμετωπίζεται στη ρίζα του με καταστολή, αλλά με πρόληψη και ενδυνάμωση του ευάλωτου.

Η Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια και κυρίως από το 2019, υλοποιεί ευρύ αριθμό πολιτικών έναντι όλων των μορφών βίας, που διαπνέονται από σύγχρονες αντιλήψεις για την πρόληψη, την προστασία των ανηλίκων, την υποστήριξη των θυμάτων, αλλά και την αποκατάσταση και την κοινωνική επανένταξη ανηλίκων παραβατών. Δίνουμε έμφαση στην αξιοποίηση σύγχρονων μέσων, όπως τα τεχνολογικά εργαλεία (πλατφόρμα Stop Bullying, Safe Youth, τώρα πια και το Kids Wallet). Η χώρα μας διαθέτει ένα θεσμικό πλαίσιο που ακολουθεί τις διεθνώς παραδεδεγμένες γενικές αρχές και διαδικασίες της ποινικής δικαιοσύνης ανηλίκων. 

Γιατί λοιπόν χρειάστηκε να εκπονηθεί Εθνική Στρατηγική όταν μάλιστα τα στοιχεία της Interpol, της Europol και Eurostat δείχνουν ότι η Ελλάδα δεν είναι μια δυστοπία βίας αλλά βρίσκεται στο μέσο όρο της Ευρώπης ως προς τις παραβατικές συμπεριφορές των νέων;

Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε σημαντικές  ποσοτικές και  ποιοτικές αλλαγές στην εξέλιξη του φαινομένου με βάση τα στοιχεία της της ΕΛΑΣ. Πολλαπλά περιστατικά νεανικής βίας -βίας κατά των παιδιών και παραβατικότητας ανηλίκων- που απαιτούν να εγκύψουμε πιο προσεκτικά στο πρόβλημα. Υπάρχει όντως έξαρση του φαινομένου ή μήπως μεγαλύτερη καταγραφή άρα και ορατότητα τόσο της βίας κατά των παιδιών όσο και της παραβατικότητας ανηλίκων; Σε κάθε περίπτωση έπρεπε να μελετήσουμε προσεκτικά τα νέα δεδομένα και να δούμε τι μπορούμε να βελτιώσουμε στις υλοποιούμενες πολιτικές, ποια πρόσθετα μέτρα μπορούμε να λάβουμε ως Πολιτεία για να το αντιμετωπίσουμε. 

Πέρυσι ο Πρωθυπουργός ανέθεσε σε μια Επιτροπή υψηλού κύρους, σε ακαδημαϊκούς δασκάλους και ερευνητές από ένα ευρύ διεπιστημονικό πεδίο ειδικοτήτων να μελετήσουν όλα τα φαινόμενα που αφορούν τη βία και την παραβατικότητα ανηλίκων. Να συγκρίνουν τι κάνει η Ελλάδα με όσα γίνονται σε άλλες χώρες, να αναδείξει και άλλες πρακτικές, να μελετήσει δεδομένα  και να προτείνει στην κυβέρνηση έναν συγκεκριμένο οδικό χάρτη για το πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το πολύ σύνθετο φαινόμενο. 

Η Επιτροπή μέτρησε και αξιολόγησε τις 138 πολιτικές που ήδη εφαρμόζουμε από το 2019 έως σήμερα και έκρινε ότι υπάρχει ένα ικανοποιητικό πλαίσιο πολιτικών από την Πολιτεία, το οποίο όμως μπορεί να γίνει καλύτερο. Διατύπωσε συγκεκριμένες προτάσεις για τη βελτίωση των εφαρμοζόμενων δημόσιων πολιτικών και ταυτόχρονα κατέληξε σε 29 νέες προτάσεις πολιτικής, εκ των οποίων 7 είναι εμβληματικές και 5 οριζόντιες καθώς και 69 μέτρα που θα εφαρμόσει η κυβέρνηση με τη συνδρομή των αρμόδιων υπουργείων. 

Η Στρατηγική έχει την εξής καινοτομία: συνδυάζει την μελέτη της βίας με αυτήν της παραβατικότητας, καθώς  αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία. Πολλές έρευνες επιβεβαιώνουν ότι παιδιά που βιώνουν ή γίνονται μάρτυρες βίας – σωματικής, συναισθηματικής ή σεξουαλικής- διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμπλακούν σε παραβατική συμπεριφορά, χαμηλής ή και βαριάς ποινικής απαξίας είτε ως παιδιά είτε αργότερα  ως ενήλικες. 

Οι προτεινόμενες από την Επιτροπή παρεμβάσεις -όπως άλλωστε και οι πολιτικές που ήδη υλοποιεί η κυβέρνηση – έχουν ως βασική αρχή τη μέριμνα για την προστασία και την ευημερία των παιδιών. Δεν αποτελούν θέσφατα αλλά διεπιστημονικές προσεγγίσεις που καταδεικνύουν την ανάγκη για ευρεία κοινωνικο-πολιτική συνεννόηση και συνεργασία απέναντι στο πολυπαραγοντικό φαινόμενο της βίας. 

Η Εθνική Στρατηγική ήδη έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα government.gov.gr και  στις ιστοσελίδες των 10 υπουργείων που εμπλέκονται στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των πολιτικών γυρω απο τη βία και την παραβατικότητα ανηλίκων.  

Χρειάζεται ως κοινωνία να σταθούμε συντεταγμένα απέναντι στη βία και να δίνουμε το καλό παράδειγμα στα παιδιά. Τα παιδιά δεν θα μπορέσουν να μάθουν ούτε να εκπαιδευτούν αν δεν πάρουν θετικά παραδείγματα και υποδείγματα από τους ενηλίκους. Πίσω από κάθε νέο που σηκώνει ένα όπλο, πίσω από κάθε νέο που ξεσπά, πίσω από κάθε σωματική ή λεκτική βία, πίσω από κάθε νέο που εντάσσεται σε μία συμμορία υπάρχει συνήθως ένα τραύμα, υπάρχει μία ιστορία πόνου ή παραμέλησης, ένα έλλειμμα φροντίδας, αιτίες που χρειάζεται όλοι να κατανοήσουμε. Εμείς θέλουμε να είμαστε ένα κράτος φροντίδας, ένα κράτος που νοιάζεται να ενδυναμώσει τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς προκειμένου να κατανοήσουν αυτά τα σύνθετα κοινωνικά ζητήματα καλύτερα, να τα ερμηνεύσουν  και να έχουν εργαλεία στα χέρια τους για να μπορέσουν να τα διαχειριστούν. Όλοι μαζί λοιπόν δίπλα στα παιδιά, δίπλα στις οικογένειες, δίπλα στους εκπαιδευτικούς, μαζί με την επιστήμη, μαζί με την πολιτεία σε ένα πνεύμα κατανόησης, προφανώς ελευθερίας αλλά και ασφάλειας για να μπορέσουμε να έχουμε τις κατάλληλες απαντήσεις. 

Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να συμβάλλουμε στη μείωση της νεανικής παραβατικότητας και θα δημιουργήσουμε ασφαλέστερα περιβάλλοντα για τις μελλοντικές γενιές. Τους το οφείλουμε.