Κλιμάκωση της σύρραξης Ινδίας-Πακιστάν-Ορατός ο κίνδυνος “ντόμινο” στην περιοχή-Διεθνείς εκκλήσεις για διπλωματία

Ο πρωθυπουργός του Πακιστάν δήλωσε ότι οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας έχουν «εξουσιοδοτηθεί να αναλάβουν αντίστοιχες ενέργειες», μετά τις επιθέσεις της Ινδίας. «Σύμφωνα με το άρθρο-51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, το Πακιστάν διατηρεί το δικαίωμα να απαντήσει, σε αυτοάμυνα, σε χρόνο, τόπο και τρόπο της επιλογής του για να εκδικηθεί την απώλεια αθώων πακιστανικών ζωών και την κατάφωρη παραβίαση της κυριαρχίας του», προστίθεται σε ανακοίνωση του γραφείου του πρωθυπουργού, όπως μεταδίδει το Sky News.

Δύο εβδομάδες μετά τη φονική επίθεση κατά τουριστών στο ινδικό Κασμίρ, η Ινδία εξαπέλυσε μια σειρά πυραυλικών πληγμάτων σε τοποθεσίες του Πακιστάν και σε περιοχές του Κασμίρ υπό πακιστανική κυριαρχία. Η επιχείρηση υπό την ονομασία «Sindoor» έχει φέρει τις δύο χώρες στα πρόθυρα ενός ακόμη πολέμου.

Ο Ινδός υπουργός Αμυνας διεμήνυσε πως η επιχείρηση διεξάγεται στο πλαίσιο της «δέσμευσης» για απόδοση δικαιοσύνης για τα 26 θύματα (25 Ινδούς και έναν Νεπαλέζο). 

Ωστόσο, το Πακιστάν, που αρνείται κατηγορηματικά οποιαδήποτε εμπλοκή στην επίθεση της 22ας Απριλίου, χαρακτήρισε τα «αντίποινα» της Ινδίας «απρόκλητα», με τον ίδιο τον πρωθυπουργό Σεμπάζ Σαρίφ να κάνει λόγο για «ειδεχθή ενέργεια επιθετικότητας που δεν θα μείνει ατιμώρητη».

Στην επίθεση της 22ας Απριλίου κατά την οποία έχασαν τη ζωή τους 26 άνθρωποι. Η πλέον πολύνεκρη επίθεση κατά αμάχων στην περιοχή εδώ και δύο δεκαετίες προκάλεσε εκτεταμένη οργή στην Ινδία.

Ο πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι διεμήνυσε πως η Ινδία θα κυνηγήσει τους δράστες «μέχρι την άκρη του κόσμου» και οι ενορχηστρωτές «θα τιμωρηθούν πέρα από κάθε φαντασία».

Η Ινδία ενοχοποίησε το «Μέτωπο Αντίστασης του Κασμίρ», υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για θυγατρική της ισλαμικής, τρομοκρατικής οργάνωσης Lashkar-e-Taiba (Στρατός του Θεού), η οποία, πάντα κατά το Νέο Δελχί, δρα με την ανομολόγητη καθοδήγηση πακιστανικών μυστικών υπηρεσιών. Το Ισλαμαμπάντ απέρριψε τις κατηγορίες.

Ο Μόντι έκλεισε τους υδατοφράκτες του Ινδού, απειλώντας το Πακιστάν με λειψυδρία που θα καταστρέψει την παραγωγή βάμβακος και σιτηρών ή με ολέθριες πλημμύρες, αν αποφασίσει να εκτρέψει τη ροή των υδάτων. Κάτι τέτοιο δεν συνέβη ούτε στους πολέμους του 1965, του 1971 και του 1999, κατά τους οποίους η συμφωνία για τη διαχείριση των υδάτων που συνομολογήθηκε το 1960 με παρέμβαση της Παγκόσμιας Τράπεζας είχε αντέξει.

Μετά από δύο εβδομάδες κλιμακούμενης έντασης μεταξύ των δύο πυρηνικών αντιπάλων, που περιελάμβανε απέλαση διπλωματών, αναστολή της έκδοσης βίζας και κλείσιμο των συνοριακών διαβάσεων, η Ινδία εξαπέλυσε το βράδυ της Τρίτης επίθεση κατά θέσεων του Πακιστάν. Η ονομασία «Sindoor» που έδωσε το Νέο Δελχί στη στρατιωτική επιχείρηση κατά του Πακιστάν φέρει θρησκευτικό συμβολισμό. To Sindoor αναφέρεται στη βερμιγιόν κουκκίδα στο μέτωπο των γυναικών της Ινδίας, που υποδεικνύει πως είναι έγγαμες.

Οι δύο στρατοί αντάλλαξαν επιθέσεις και πυρά σε διάφορα σημεία των de facto συνόρων τους στο Κασμίρ. Μέχρι στιγμής, διεθνή ΜΜΕ κάνουν λόγο για 36 νεκρούς, 26 στο Πακιστάν και 10 στο υπό ινδικό έλεγχο τμήμα του Κασμίρ.

Διεθνείς αντιδράσεις και εκκλήσεις για αυτοσυγκράτηση

Το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας εξέφρασε “βαθιά ανησυχία για την κλιμάκωση της στρατιωτικής αντιπαράθεσης” και κάλεσε “τις πλευρές να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση για να αποφευχθεί επιπλέον επιδείνωση” της κατάστασης, σημειώνοντας ότι ελπίζει πως οι εντάσεις θα καταστεί δυνατό να κατευναστούν “με ειρηνικά και διπλωματικά μέσα”.

Το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας, η οποία διατηρεί θερμές σχέσεις και με την Ινδία και το Πακιστάν, σημείωσε εξάλλου σε ανακοίνωση που δημοσίευσε στον ιστότοπό του ότι καταδικάζει όλες τις μορφές τρομοκρατίας.

Η Κίνα από την πλευρά της εξέφρασε τη λύπη της για τα ινδικά πλήγματα στο Πακιστάν και ανησυχία για τη νέα κλιμάκωση των εντάσεων ανάμεσα στις δύο γειτονικές της χώρες, τις οποίες κάλεσε σε αυτοσυγκράτηση. «Η Κίνα λυπάται για την στρατιωτική δράση της Ινδίας, η οποία αναλήφθηκε νωρίς σήμερα το πρωί, και εκφράζει ανησυχία για τις τρέχουσες εξελίξεις», σημείωσε εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών σε ανακοίνωσή του.

«Καλούμε την Ινδία και το Πακιστάν να δώσουν προτεραιότητα στην ειρήνη και την σταθερότητα και να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους, να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση και να αποφύγουν να λάβουν μέτρα που θα περιέπλεκαν περαιτέρω την κατάσταση», υπογράμμισε.

«Η Κίνα αντιτίθεται σε όλες τις μορφές τρομοκρατίας», σημείωσε εξάλλου ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών στην ανακοίνωσή του.

Το Πεκίνο είναι έτοιμο να διαδραματίσει “εποικοδομητικό ρόλο” στον κατευνασμό των εντάσεων ανάμεσα στο Πακιστάν και την Ινδία, πρόσθεσε εξάλλου ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας Λιν Τζιάν σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε.

Στο ίδιο πνεύμα η Γαλλία κάλεσε και αυτή σήμερα τις δύο χώρες να επιδείξουν “αυτοσυγκράτηση”. “Κατανοούμε τη βούληση της Ινδίας να προστατευθεί απέναντι στη μάστιγα της τρομοκρατίας, αλλά καλούμε προφανώς την Ινδία, όπως και το Πακιστάν, να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση για να αποφευχθεί η κλιμάκωση και προφανώς να προστατεύσουν τους πολίτες”, δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Νοέλ Μπαρό στο δίκτυο TF1.

 Η Βρετανία δήλωσε σήμερα “έτοιμη” να παρέμβει για μια “αποκλιμάκωση” της έντασης ανάμεσα στις δύο χώρες.

“Το μήνυμά μας θα ήταν ότι είμαστε φίλοι, εταίροι και των δύο χωρών. Είμαστε έτοιμοι να (τους) υποστηρίξουμε”, δήλωσε ο Βρετανός υπουργός Εμπορίου Τζόναθαν Ρέινολντς στο BBC.

“Η περιφερειακή σταθερότητα” είναι προς το συμφέρον της Ινδίας και του Πακιστάν, πρόσθεσε. “Ό,τι μπορούμε να κάνουμε για διάλογο, για αποκλιμάκωση, είμαστε έτοιμοι και σε θέση να το κάνουμε”, συνέχισε ο Ρέινολντς.

Η αιματηρή ιστορία των δύο χωρών

Με την απόσυρση των Βρετανών το 1947, η υποήπειρος διαιρέθηκε με βάση το θρήσκευμα: το τμήμα όπου πλειοψηφούσαν οι ινδουιστές έγινε Ινδία και τα δύο τμήματα με μουσουλμανική πλειονότητα σχημάτισαν το Πακιστάν.

Το διαζύγιο δεν ήταν και τόσο φιλικό, όπως έδειξαν οι μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών και οι εθνοτικές συγκρούσεις. Η πιο ακανθώδης εκκρεμότητα ήταν εκείνη του Κασμίρ, που αποτελούσε τη στιγμή του διαμελισμού ανεξάρτητο πριγκιπάτο. Παρότι η πλειονότητα των κατοίκων ήταν μουσουλμάνοι, ο μαχαραγιάς Χάρι Σαχ επέλεξε τελικά να προσχωρήσει στην Ινδία, γεγονός που προκάλεσε τον πρώτο πόλεμο. Οι Πακιστανοί κατέλαβαν το ένα τρίτο του εδάφους, ενώ η ανακωχή της Πρωτοχρονιάς του 1949 προέβλεπε δημοψήφισμα με το ερώτημα της αυτοδιάθεσης, κάτι που η Ινδία ουδέποτε εφάρμοσε.

Οι επόμενοι πόλεμοι του 1965 και του 1999 δεν άλλαξαν το στάτους κβο. Στο μεταξύ, στην περιφερειακή σύγκρουση είχε προστεθεί και τρίτος παίκτης, η Κίνα, η οποία κατέλαβε το 1962, ύστερα από πόλεμο με την Ινδία, τη σχεδόν ακατοίκητη αλλά στρατηγικά σημαντική περιοχή Ακσάι Τσιν, γύρω στο 15% της επιφάνειας του Κασμίρ. Παρότι το στρατοκρατούμενο Πακιστάν ήταν στενός σύμμαχος των ΗΠΑ, η Κίνα του Μάο επέλεξε να το στηρίξει, ενώ η Ινδία, ηγετική δύναμη των Αδεσμεύτων επί Νεχρού και Γκάντι, είχε στενές σχέσεις με την ΕΣΣΔ.

Το 1987 ξεσπάει μεγάλη εξέγερση στο υπό ινδική κυριαρχία Κασμίρ, ύστερα από εκτεταμένη νοθεία στις τοπικές εκλογές. Η αιματηρή καταστολή στρέφει τους μουσουλμάνους στον ένοπλο αγώνα. Ηδη από το 1985 είχε συγκροτηθεί η Lashkar-e-Taiba με χρήματα και στήριξη του Οσάμα μπιν Λάντεν, ο οποίος εκείνη την εποχή είναι συνεργάτης των Αμερικανών στον αγώνα εναντίον των Σοβιετικών, στο Αφγανιστάν. Μετά την εκδίωξη των Σοβιετικών, ο Λάντεν εξακολουθούσε να στηρίζει την υπόθεση του Κασμίρ, ενώ το Αφγανιστάν των Ταλιμπάν προσέφερε στο Πακιστάν το στρατηγικό βάθος που χρειαζόταν στην αντιπαράθεσή του με την Ινδία.

Τα πράγματα αλλάζουν μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001. Το Πακιστάν, όπου κρυβόταν και σκοτώθηκε ο Λάντεν, πέρασε στη λάθος πλευρά της Ιστορίας, ενώ η Ινδία έγινε πολύτιμος σύμμαχος των ΗΠΑ στην προσπάθεια ανάσχεσης της ανερχόμενης Κίνας. Υπό την πίεση της Ουάσιγκτον, το Ισλαμαμπάντ θέτει εκτός νόμου τη Lashkar-e-Taiba (αν και πολλοί υποστηρίζουν ότι συνέχισε να δρα με άλλο μανδύα) και υπογράφει συμφωνία ειρήνευσης με τους γείτονες.

Η ύφεση, ωστόσο, δεν κράτησε πολύ. Το λουτρό αίματος που προκάλεσαν ισλαμιστές κομάντος στη Βομβάη τον Νοέμβριο του 2008 (175 νεκροί, πάνω από 300 τραυματίες) οδηγεί την Ινδία να ακυρώσει τις συμφωνίες ειρήνευσης. Η άνοδος του εθνικιστή Ναρέντρα Μόντι στην πρωθυπουργία της Ινδίας δεν ευνοεί τον συμβιβασμό.

Το 2019 ο Μόντι καταργεί το καθεστώς ημιαυτονομίας στο Κασμίρ, επιβάλλει σκληρή αστυνομοκρατία και επιτρέπει την αγορά γης από μη κατοίκους της περιοχής. Ολα αυτά αποξενώνουν τον τοπικό πληθυσμό, ο οποίος, σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση, θέλει σε ποσοστό 91% να ενταχθεί στο Πακιστάν και όχι να μετατραπεί σε υποτελή των πλούσιων Ινδών τουριστών.

Οι κίνδυνοι για ένα περιφερειακό φαινόμενο «ντόμινο» είναι μεγάλοι. Ο Μόντι έχει βάλει στο στόχαστρο όχι μόνο το Ισλαμαμπάντ αλλά και την προσωρινή κυβέρνηση του Μπανγκλαντές υπό τον Μοχάμεντ Γιούνους.

Ο βραβευμένος με Νομπέλ Ειρήνης οικονομολόγος ανέλαβε καθήκοντα τον περασμένο Αύγουστο ύστερα από τη λαϊκή εξέγερση εναντίον της προκατόχου του Σεΐχ Χασίν, η οποία κατέφυγε στην Ινδία. Στους μήνες που ακολούθησαν ο Γιούνους αποστασιοποιήθηκε από τον παραδοσιακό άξονα με την Ινδία και στράφηκε προς το Πακιστάν και την Κίνα. Από την πλευρά του ο Σαρίφ αλλά και η Τεχεράνη πνέουν μένεα εναντίον του Μόντι για την ινδική υποστήριξη στα αποσχιστικά κινήματα του πακιστανικού και του ιρανικού Βαλουχιστάν.

Οικονομικά και στρατιωτικά πιο αδύναμο από την Ινδία (αν και στο πυρηνικό πεδίο έχει πετύχει ισοδυναμία), το Πακιστάν είναι πολύ πιθανό να ζητήσει ενόψει της διαγραφόμενης σύγκρουσης στήριξη από τη σταθερή του σύμμαχο, την Κίνα. Από την πλευρά της η Ινδία προσδοκά στήριξη από την κυβέρνηση Τραμπ, η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα οξύ δίλημμα: Αν ανταποκριθεί θετικά, θα μεγαλώσει τους κινδύνους πυρηνικού πολέμου, αν όχι, θα χάσει έναν τόσο μεγάλο και πολύτιμο σύμμαχο όπως η Ινδία.

Στο μεταξύ, φιλοκυβερνητικά Μέσα στην Τουρκία μετέδωσαν ότι η Αγκυρα έστειλε έξι αεροπλάνα με πολεμικό υλικό στο Πακιστάν. Η τουρκική προεδρία το διέψευσε, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Ερντογάν θα κάνει ό,τι μπορεί για να βοηθήσει τον στενό του σύμμαχο στην ώρα της μεγάλης ανάγκης.