Επιστήμη υπό πολιορκία: Οι δραστικές περικοπές Τραμπ που απειλούν την έρευνα στις ΗΠΑ

Η επιστημονική κοινότητα των Ηνωμένων Πολιτειών βρίσκεται σε μια από τις πιο κρίσιμες καμπές της σύγχρονης ιστορίας της, καθώς η δεύτερη θητεία του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ συνοδεύεται από δραστικές περικοπές στη χρηματοδότηση της έρευνας, μαζικές απολύσεις και πολιτικές παρεμβάσεις που απειλούν τη θεμελιώδη ανεξαρτησία της επιστήμης και αναμένεται να πλήξουν άμεσα και την ιατρική εξέλιξη αλλά και τη φαρμακευτική ανάπτυξη.

Μαζικές Περικοπές και Απολύσεις: Η Νέα Πραγματικότητα

Η κυβέρνηση Τραμπ έχει προχωρήσει σε σημαντικές περικοπές στη χρηματοδότηση της επιστήμης, με τον προϋπολογισμό του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας (NIH) να μειώνεται δραστικά. Συγκεκριμένα, επιβλήθηκε ανώτατο όριο 15% στα έμμεσα κόστη των επιχορηγήσεων, όταν προηγουμένως αυτά κυμαίνονταν μεταξύ 50% και 60% σε πολλά πανεπιστήμια. Αυτή η αλλαγή έχει προκαλέσει σοβαρές οικονομικές δυσκολίες σε Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, όπως το Πανεπιστήμιο Emory, το οποίο αναμένει απώλειες ύψους 140 εκατομμυρίων δολαρίων, ετησίως, λόγω των νέων περιορισμών.

Επιπλέον, το υπουργείο Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών (HHS) έχει υποστεί αναδιάρθρωση, με τη συγχώνευση 28 υπηρεσιών σε 15 και την απόλυση άνω των 10.000 εργαζομένων, προκαλώντας ανησυχία για την ικανότητα του οργανισμού να ανταποκριθεί σε μελλοντικές υγειονομικές κρίσεις, όπως αναλυτικά αναφέρεται σε στοιχεία που έχει δημοσιεύσει το AP News.

Πολιτικοποίηση της Έρευνας και Περιορισμός της Ακαδημαϊκής Ελευθερίας

Η κυβέρνηση Τραμπ έχει, επίσης, επιβάλει πολιτικά κριτήρια στη χρηματοδότηση της έρευνας. Για παράδειγμα, το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ αντιμετωπίζει την απώλεια ομοσπονδιακής χρηματοδότησης ύψους 2,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων, εκτός εάν αποδεχθεί τις απαιτήσεις της κυβέρνησης σχετικά με την καταπολέμηση του αντισημιτισμού και την ενίσχυση της ποικιλομορφίας απόψεων, όπως αποκαλύπτουν οι Financial Times.

Παράλληλα, η απαγόρευση της χρηματοδότησης για έρευνες “gain-of-function”, σε χώρες όπως η Κίνα και το Ιράν, έχει προκαλέσει ανησυχίες για την ικανότητα των ΗΠΑ να παρακολουθούν και να προλαμβάνουν μελλοντικές πανδημίες, υπογραμμίζει η New York Post.

«Αποστράγγιση Εγκεφάλων»: Οι Επιστήμονες Αναζητούν Διεξόδους

Η αβεβαιότητα και οι περικοπές έχουν οδηγήσει πολλούς Αμερικανούς επιστήμονες να εξετάζουν το ενδεχόμενο μετανάστευσης. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του περιοδικού Nature, περίπου το 75% των ερωτηθέντων επιστημόνων σκέφτονται να εγκαταλείψουν τις ΗΠΑ, με την Ευρώπη και τον Καναδά να αποτελούν τους κύριους προορισμούς.

“Choose Europe for Science”: Η ευκαιρία που δεν θέλει να χάσει η ΕΕ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ανταποκριθεί με την πρωτοβουλία “Choose Europe for Science”, για την προσέλκυση επιστημόνων από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ –όπως ανακοίνωσε στις 5 Μαΐου 2025– θα δρομολογήσει μια νέα δέσμη μέτρων ύψους 500 εκατ. ευρώ για την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής επιστήμης.

Συγκεκριμένα, όπως δήλωσε η επικεφαλής της Επιτροπής Ursula von der Leyen στο συνέδριο “Choose Europe for Science”, στο Παρίσι, όπου συμμετείχαν ο Γάλλος Πρόεδρος Emmanuel Macron, εκπρόσωποι ευρωπαϊκών πανεπιστημίων, υπουργοί επιστήμης και έρευνας και Ευρωπαίοι Επίτροποι: «Η επιστήμη είναι μια επένδυση και πρέπει να προσφέρουμε τις κατάλληλες πρωτοβουλίες. Γι’ αυτό, ανακοινώνω ότι θα προτείνουμε μια νέα δέσμη 500 εκατομμυρίων ευρώ για την περίοδο 2025-2027, ώστε να καταστήσουμε την Ευρώπη πόλο έλξης για τους επιστήμονες».

«Αποφασίσαμε να θέσουμε την έρευνα, την καινοτομία, την επιστήμη και την τεχνολογία στο επίκεντρο της οικονομίας μας. Αποφασίσαμε να γίνουμε μια ήπειρος όπου τα πανεπιστήμια αποτελούν τους πυλώνες των κοινωνιών μας», συνέχισε η επικεφαλής της Επιτροπής. Τα κράτη μέλη θα πρέπει πλέον να δαπανούν το 3% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος τους (ΑΕΠ) για την επιστήμη και την έρευνα μέχρι το τέλος του 2030, πρόσθεσε.

Επιπτώσεις στην Παγκόσμια Επιστημονική Ηγεσία των ΗΠΑ

Οι περικοπές και οι πολιτικές παρεμβάσεις απειλούν τη μακροχρόνια ηγεσία των ΗΠΑ στην επιστήμη. Η μείωση της χρηματοδότησης και η απώλεια ταλέντων μπορεί να έχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες στην ικανότητα της χώρας να καινοτομεί και να ανταγωνίζεται σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η επιστημονική κοινότητα καλείται να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις, διασφαλίζοντας την ανεξαρτησία της έρευνας και την υποστήριξη των επιστημόνων, ώστε να διατηρηθεί η πρόοδος και η καινοτομία που χαρακτηρίζουν την αμερικανική επιστήμη.