Ιστορίες (ρωσικής) κατασκοπείας/Γεγονότα και υπερβολές:Ο Έβρος, ο Βίνικ, οι απελάσεις, και τα “ντιλ” των εφοπλιστών

Στην γνωστή ταινία του Τζέϊμς Μποντ “From Russia with love”, ο εμβληματικός Σον Κόνερι αναλαμβάνει την αποστολή να βοηθήσει στην αυτομόληση της Τατιάνας Ρομάνοβα, υπαλλήλου του σοβιετικού προξενείου στην Κωνσταντινούπολη και να φέρει την κρυπτομηχανή Lektor. Στην περίπτωση του 59χρονου που συνελήφθη στον Έβρο με την συνδρομή της ΕΥΠ, τα πράγματα ήταν μάλλον πιό πεζά.

Ο Γεωργιανής καταγωγής κατάσκοπος έδρασε υποκινούμενος από αγάπη –όπως δήλωσε– στην “μαμά Ρωσία” και φωτογράφιζε στρατιωτικές εγκαταστάσεις και κινήσεις δυνάμεων αμερικανικού εφοδιασμού προς την Ουκρανία από το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, και έστελνε το σχετικό υλικό στον “καθοδηγητή” του στην Λιθουανία. Γνωστό, άλλωστε, το ενδιαφέρον της περιβόητης ρωσικής GRU για το λιμάνι που υπήρξε κόμβος για την προώθηση αμερικανικού στρατιωτικού εξοπλισμού για τις δυνάμεις του Ζελένσκι.

Η ιστορία αυτού του ρωσικού ενδιαφέροντος για την Ελλάδα είναι μεγάλη και δεν περιορίζεται μόνο στην περίοδο μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η Μόσχα ενδιαφερόταν πάντοτε για την εδραίωση της επιρροής της στο Άγιο Όρος και η δραστηριότητα εντάθηκε και την περίοδο των διαπραγματεύσεων του Νίκου Κοτζιά με την κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ για τη Συμφωνία των Πρεσπών. Με υπόδειξη Κοτζιά, άλλωστε, η κυβέρνηση Τσίπρα είχε προχωρήσει τότε στην απέλαση διπλωματών της ρωσικής πρεσβείας στην Αθήνα, ενώ οι πληροφορίες ανέφεραν ότι είχαν εντοπιστεί και κινήσεις οικονομικής ενίσχυσης παραγόντων στη Βόρεια Ελλάδα.

Εάν θυμηθεί κανείς ποιοί πρωταγωνίστησαν πολιτικά, μιντιακά και οικονομικά για να εμποδιστεί η συμφωνία, εύκολα θα οδηγηθεί σε συμπεράσματα. Η προέκταση φτάνει, άλλωστε, μέχρι τις μέρες μας, ακόμα δε και η κυβέρνηση Μητσοτάκη, εμμέσως έχει υπονοήσει κατά καιρούς την δραστηριότητα απολήξεων ρωσικής επιρροής στα δημόσια πράγματα.

Τον περασμένο Ιανουάριο, μάλιστα, σύμφωνα με όσα έγραψε η στήλη Big Mouth στα “Παραπολιτικά”,

“Trolls και bots που πιθανώς έχουν ρωσική προέλευση, ποστάρουν ασταμάτητα στο TikTok και σε άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τα Τέμπη και τις συγκεντρώσεις, σύμφωνα με άκρως αποκαλυπτικό δημοσίευμα που φιλοξενήθηκε σε ένα ευρωπαϊκό ειδησεογραφικό site, το EU Reporter, με έδρα τις Βρυξέλλες“. Αργότερα, ορισμένα κυβερνητικά στελέχη άφησαν υπονοούμενα για έμμεση ρωσική ανάμιξη στην Ελλάδα και για τη δράση “bots”, επισήμως, ωστόσο, δεν ειπώθηκε κάτι σαφές.

Ωστόσο, οι σχέσεις Ελλάδας-Ρωσίας βρίσκονται τα τελευταία χρόνια στην χειρότερη περίοδό τους, καθώς η Μόσχα εξαπέλυσε επιθέσεις δια της εκπροσώπου του ρωσικού ΥΠΕΞ Μαρίας Ζαχάροβα κατά της στάσης της Αθήνας που υποστήριξε ένθερμα -κατά ορισμένους και καθ΄ υπερβολήν- τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας και υιοθέτησε πολύ επιθετική ρητορική.

Οι απελάσεις του 2018

Το 2018, με εντολή του τότε υπουργού Εξωτερικών αποφασίστηκε η απέλαση δύο Ρώσων διπλωματών και η απαγόρευση εισόδου στην Ελλάδα άλλων δύο για παράνομες ενέργειες κατά της εθνικής ασφάλειας αποκαλύπτει σήμερα η «Κ». Σύμφωνα με πληροφορίες από υψηλόβαθμες διπλωματικές πηγές, τα μέτρα που λαμβάνονται από την Αθήνα αποτελούν απάντηση σε παράνομες ενέργειες εντός της ελληνικής επικράτειας, οι οποίες συνιστούν παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις της Ελλάδας. Ανάμεσα στις κατηγορίες που απευθύνει η Αθήνα προς τους διπλωμάτες είναι οι απόπειρες αλίευσης και διακίνησης πληροφοριών, αλλά και χρηματισμού κρατικών λειτουργών. Η συγκεκριμένη υπόθεση έφερε στην επιφάνεια μια υπόγεια ένταση που φαίνεται να υπάρχει ανάμεσα σε Αθήνα και Μόσχα, τα τελευταία δύο χρόνια, για λόγους οι οποίοι συνδέονται και με το γενικότερο περιβάλλον ασφαλείας στην ευρύτερη περιοχή, όπως έγραφε η “Καθημερινή”.

Εκείνη την εποχή διπλωματικές πηγές επισήμαιναν ότι, παρά την προσπάθεια της Αθήνας να διατηρήσει τις σχέσεις με τη Μόσχα σε ένα καλό επίπεδο, το τελευταίο χρονικό διάστημα, διάφοροι «μηχανισμοί» που συνδέονται με τα ρωσικά συμφέροντα στην Ελλάδα προσπαθούν να αναμειχθούν στα εσωτερικά της χώρας.

Πρόσθεταν ότι διά της παροχής υλικών και χρηματικών κινήτρων επιχειρούν να επηρεάσουν δήμους και μητροπολίτες, αλλά και να αποκτήσουν επιρροή στο Αγιον Ορος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την απρόσκοπτη άσκηση κυριαρχίας επί της ελληνικής επικράτειας από το ελληνικό κράτος. Ακόμη κατεγράφη απόπειρα εξαγοράς κρατικών λειτουργών, η οποία, κατά τις ίδιες πληροφορίες, απέτυχε.

Σύμφωνα με υψηλόβαθμες διπλωματικές πηγές της εποχής, οι συγκεκριμένες ενέργειες υπονομεύουν τη φιλία των δύο λαών και την εικόνα της Ρωσίας στην Ελλάδα, καθώς εντάσσονται στο πλαίσιο συστηματικής προσπάθειας παραβίασης της κυριαρχίας της χώρας και του Διεθνούς Δικαίου. Επί τούτου, αναφερότανι ως παράδειγμα η προσπάθεια παρέμβασης σε ιδιαίτερα ευαίσθητα εθνικά ζητήματα και συμφέροντα της Ελλάδας στα Βαλκάνια, ειδικότερα στο θέμα της ονοματολογικής διαφοράς με την ΠΓΔΜ.

Διπλωματικές πηγές ανέφεραν τότε ότι η απόφαση της Αθήνας συνδέεται αποκλειστικά με τη δράση των συγκεκριμένων τεσσάρων ατόμων και όχι με τη γενικότερη καλή διάθεση της Ελλάδας έναντι της Ρωσίας, υπογραμμίζοντας πως, με δεδομένο ότι οι συγκεκριμένοι τέσσερις Ρώσοι πολίτες προκάλεσαν πλήγματα στις –γενικά– καλές ελληνορωσικές σχέσεις, οποιεσδήποτε «απαντητικές» αντιδράσεις εκ μέρους της ρωσικής πλευράς θα είναι «στείρες» και θα οδηγήσουν σε περαιτέρω υποτροπή. Κατέληγαν, μάλιστα, λέγοντας ότι κανένα μέλος των διπλωματικών και προξενικών αποστολών της Ελλάδας στη Ρωσία δεν έχει κινηθεί εκτός των πλαισίων των καθηκόντων του. Αντιθέτως, όλοι ανεξαιρέτως ασκούν τα καθήκοντά τους αυστηρά στο πλαίσιο της αποστολής τους στη Ρωσία.

Η υπόθεση του Mr Bitcoin

Γνωστή είναι, άλλωστε, και η υπόθεση του Αλεξάντερ Βίνικ, του “Mr Bitcoin”, όπως τον αποκαλούσαν και για τον οποίο εκδήλωσαν πιεστικό ενδιαφέρον οι ΗΠΑ μέχρι να κατορθώσουν να εκδοθεί από την Ελλάδα. Εξίσου πιεστικό ήταν και το ενδιαφέρον της Μόσχας ώστε να μην συμβεί κάτι τέτοιο.

Όπως έγραφε η “Καθημερινή” τον Αύγουστο του 2022:

Ασφαλείς πληροφορίες της «Κ» ανέφεραν ότι απογευματινές ώρες χθες, ο 43χρονος Ρώσος επιβιβάστηκε υπό άκρα μυστικότητα σε αεροσκάφος με προορισμό τις ΗΠΑ, δυνάμει απόφασης για την έκδοσή του, που έχει λάβει ήδη από το 2017 ο Αρειος Πάγος.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες κατηγορούν τον Βίνικ για ξέπλυμα 4 δισ. δολαρίων, με τον ίδιο πάντως να αρνείται τις κατηγορίες. Ο Mr Bitcoin είχε ήδη από το 2020 μεταχθεί στη Γαλλία όπου παρέμενε κρατούμενος μέχρι πριν από λίγα εικοσιτετράωρα. Την παράδοσή του βάσει ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης είχε αποφασίσει στις 19 Δεκεμβρίου 2019 ο υπουργός Δικαιοσύνης Κώστας Τσιάρας. Στις 3 Αυγούστου 2022 ωστόσο, το Συμβούλιο Εφετών στο Παρίσι αποφάσισε να τον αφήσει ελεύθερο, απαλλάσσοντάς τον διαδοχικά από τις κατηγορίες που αντιμετώπιζε στη Γαλλία. Η συνήγορός του Ζωή Κωνσταντοπούλου χαρακτήρισε εικονική την απελευθέρωση του 43χρονου, τον οποίο μάλιστα περίμενε χθες το απόγευμα να φτάσει αεροπορικώς στην Ελλάδα και την Αστυνομική Διεύθυνση του «Ελ. Βενιζέλος».

Η συνήγορός του Ζωή Κωνσταντοπούλου με δηλώσεις της στην «Κ» έχει χαρακτηρίσει την υπόθεση ως ένα «πολυετές δικαστικό, διπλωματικό, διακυβερνητικό και ανθρωπιστικό σκάνδαλο». Πρόσθεσε ότι οι ΗΠΑ είχαν ενεργοποιήσει παλαιότερο αίτημα έκδοσης που είχαν υποβάλει στη Γαλλία το 2020, προκειμένου να λάβουν απευθείας τον εκζητούμενο από το γαλλικό έδαφος και κατήγγειλε ότι ο Βίνικ όλα αυτά τα χρόνια έχει υποστεί εξουθενωτική μεταχείριση.

Προσπαθώντας να αποτρέψει την έκδοσή του, ο Βίνικ είχε καταθέσει δύο αιτήματα ασύλου στην Ελλάδα, το πρώτο τον Σεπτέμβριο του 2019 και το δεύτερο τον Ιούλιο του 2022 που πάντως δεν εξετάστηκαν, ενώ προ ημερών η κ. Κωνσταντοπούλου κατέθεσε αίτημα στον Αρειο Πάγο ζητώντας να επανεξετάσει την απόφαση του 2017 για την έκδοσή του, χωρίς όπως αποδεικνύεται να αποτρέψει την έκδοσή του στις ΗΠΑ. Ο Βίνικ έχει δύο γιους, ηλικίας 11 και 8 ετών σήμερα, ενώ τον Νοέμβριο του 2020 πέθανε η σύζυγός του, Αλεξάντρα, από καρκίνο, σε ηλικία 34 ετών.

Η ανταλλαγή Βίνικ-Φόγκελ

Τελικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες απελευθέρωσαν τον Αλεξάντερ Βίνικ, που κατηγορήθηκε για εγκληματική δραστηριότητα στον κυβερνοχώρο, στο πλαίσιο της συμφωνίας με τη Ρωσία κατά την οποία απελευθερώθηκε ο Μαρκ Φόγκελ.

Ο 45χρονος σήμερα Βίνικ, που αποκαλούσαν και Mr Bitcoin, διαχειριζόταν το BTC-e, ένα από τα μεγαλύτερα ανταλλακτήρια κρυπτονομισμάτων στον κόσμο. Οι αμερικανικές αρχές τον συνέδεσαν και την υπόθεση του Mt. Gox, ενός χρηματιστηρίου bitcoin με έδρα την Ιαπωνία, το οποίο κατέρρευσε το 2014, έπειτα από χάκινγκ.

Ο Βίννικ φέρεται να απέκτησε κεφάλαια από την παραβίαση του Mt. Gox και να τα ξέπλυνε μέσω του BTC-e και της Tradehill, ενός άλλου ανταλλακτηρίου με έδρα το Σαν Φρανσίσκο. Κατηγορείται, ειδικότερα, ότι έκλεψε το 2011 το ποσό των 80.000 bitcoin τα οποία σήμερα αξίζουν 7,5 δισ. ευρώ.

Ο Φόγκελ, 63 ετών, εξέτιε ποινή κάθειρξης 14 ετών για λαθρεμπόριο ναρκωτικών αφού συνελήφθη σε αεροδρόμιο της Μόσχας με μικρή ποσότητα μαριχουάνας. Η ανταλλαγή έγινε στα μέσα Φεβρουαρίου και ο Φόγκελ μεταφέρθηκε αεροπορικώς στην Ουάσινγκτον, όπου γιόρτασε την απελευθέρωσή του με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Αυτή ήταν ίσως η πρώτη πράξη της προσέγγισης μεταξύ Τραμπ και Πούτιν.

Λόγω της υπόθεσης Βίνικ, πάντως κυβερνητικά στελέχη (όπως ο Άδωνης Γεωργιάδης) έχουν αφήσει υπονοούμενα για σχέσεις της προέδρου της Πλεύσης Ελευθερίας με τον ρωσικό παράγοντα, όπως έχει καταγγελθεί από τη Ν.Δ και ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης Κυριάκος Βελόπουλος. Παλαιότερα, ωστόσο, ακόμα και ο επίτροπος Απόστολος Τζιτζικώστας υπήρξε στόχος παρόμοιων σχολίων, κυρίως την εποχή που κυριαρχούσε στη Θεσσαλονίκη ο Ιβάν Σαββίδης, πριν αναγκαστεί -λόγω των κυρώσεων κατά της Ρωσίας- να περιοριστεί στο στρατηγείο του στο Ροστόβ.

Αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Υπάρχει, όμως και η άλλη.

Ο εφοπλισμός πουλάει πλοία στη Ρωσία!

Η γερμανική Tagesschau, δημοσίευσε προ ημερών εκτενές ρεπορτάζ αναφορικά με την επιστολή 36 μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς την ελληνική κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό Μητσοτάκη για τον «σκιώδη στόλο» της Ρωσίας.

«Η επιστολή απευθύνεται ευθέως στον Έλληνα πρωθυπουργό, καλώντας τον να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα, προκειμένου να σταματήσει κάθε περαιτέρω πώληση ελληνικών πλοίων προς τη Ρωσία.

[…] Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επικαλούνται μελέτη της αμερικανικής δεξαμενής σκέψης Brookings, σύμφωνα με την οποία πάνω από το ένα τρίτο των πλοίων του ρωσικού στόλου, στα οποία έχουν επιβληθεί προσφάτως κυρώσεις από τις ΗΠΑ, ανήκε προηγουμένως σε Έλληνες εφοπλιστές.

Οι ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες αποτελούν γενικώς τους μεγαλύτερους προμηθευτές πλοίων για τους Ρώσους. Οι περισσότερες πωλήσεις βέβαια έγιναν πριν από χρόνια. Ωστόσο συνεχίστηκαν, καθώς φαίνεται, και μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η μελέτη μάλιστα εκτιμά πως τα έσοδα για τις ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες από τέτοιου είδους επιχειρήσεις ανέρχονται περίπου στα τέσσερα δισεκατομμύρια δολάρια».

Σύμφωνα με το δημοσίευμα:

Ο πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς, Βασίλης Κορκίδης, δεν μπορεί πάντως να καταλάβει τη λογική της επιστολής και εκτιμά πως «ακόμη και να ήθελε, η ελληνική κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να αποτρέψει τις πωλήσεις πλοίων προς τη Ρωσία», γράφει η tagesschau. «Αρχικά, η ΕΕ δεν απαγορεύει τέτοιου είδους πωλήσεις», δηλώνει ο Κορκίδης. «Εκτός αυτού τα πλοία ανήκουν σε ιδιωτικές επιχειρήσεις. Και ο πρωθυπουργός δεν έχει κανένα δικαίωμα να παρέμβει σε κάτι που δεν ανήκει στο ελληνικό κράτος».

Από τον Δεκέμβριο του 2023 και την επιβολή κυρώσεων προς τη Ρωσία η ΕΕ έχει θεσπίσει «υποχρέωση αναφοράς στις αρμόδιες αρχές, με τον σχετικό Κανονισμό να προβλέπει πως απαγορεύεται η άμεση ή έμμεση πώληση δεξαμενόπλοιων προς τη Ρωσία», συνεχίζει το γερμανικό μέσο. «Επομένως, η Ελλάδα έχει ένα μεγαλύτερο περιθώριο κινήσεων.

Κύκλοι της ελληνικής κυβέρνησης επισημαίνουν αναφορικά με την επιστολή πως οι αρχές θα κάνουν ό,τι μπορούν, προκειμένου να διασφαλίσουν την τήρηση των κυρώσεων και να αποφευχθεί η παράκαμψή τους», καταλήγει η tagesschau.

To Brookings, ωστόσο, επιμένει. Συγκεκριμένα οι ερευνητές-δημοσιογράφοι Ρόμπιν Μπρουκς και Μπεν Χάρις αναφέρουν:

• Η Ρωσία έχει κατασκευάσει έναν τεράστιο σκιώδη στόλο πετρελαιοφόρων για να παρακάμψει το ανώτατο όριο τιμών της G7.
• Μια έρευνα του ιστορικού ιδιοκτησίας τους υποδηλώνει ότι τα περισσότερα από αυτά τα δεξαμενόπλοια πουλήθηκαν στη Ρωσία από δυτικές εταιρείες, με τους φορείς εκμετάλλευσης στην Ελλάδα να είναι μακράν ο μεγαλύτερος πωλητής δεξαμενόπλοιων στον σκιώδη στόλο.
• Η υπερμεγέθης προέλευση του σκιώδους στόλου από τη Δυτική Ευρώπη υποδηλώνει ότι ο συνασπισμός για το ανώτατο όριο τιμών θα πρέπει να απαγορεύσει αμέσως την πώληση δεξαμενόπλοιων σε οντότητες που είναι πιθανό να εμπλακούν σε παραπλανητικές τακτικές.

Ο ελληνικός εφοπλισμός έχει πάντως στους κόλπους του αρκετούς πλοιοκτήτες που έγιναν πλουσιότεροι σπάζοντας το εμπάργκο κατά της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα.

Από τη Ρωσία με…αγάπη για τον Βλαδίμηρο

Στις δημοσκοπήσεις, πάντως, η Ρωσία παραμένει μία φιλική χώρα για τον μέσο έλληνα, ακόμα και μετά την εισβολή στην Ουκρανία (αν και τα ποσοστά μειώθηκαν αισθητά), ο δε Βλαντιμίρ Πούτιν ήταν για πολλά χρόνια υπόδειγμα ηγετικής φυσιογνωμίας για το 30-40% των πολιτών. Το ομόδοξο είναι εκ των πραγμάτων ένας ισχυρός παράγοντας.

Οι τελευταίες εξελίξεις με τις προσπάθειες ειρήνευσης στην Ουκρανία και η συμφωνία Τραμπ-Πούτιν που λέγεται ότι είναι πολύ πιθανή πλέον, αλλάζει άρδην τα πράγματα. Εφόσον οι εξελίξεις είναι θετικές, η Ευρώπη θα αναγκαστεί να επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις της, ήδη αρκετές χώρες έχουν ανοίξει διακριτικά τους διαύλους επικοινωνίας. Τι θα κάνει η Ελλάδα;

Στο ερώτημα αυτό, η ελληνική διπλωματία φαίνεται να μην έχει ακόμα απάντηση. Η δε κυβέρνηση πρέπει σχετικά σύντομα να καταστρώσει σχέδιο που θα της επιτρέψει να αποκαταστήσει σταδιακά τις σχέσεις της, ενδεχομένως να παίξει και κάποιο ρόλο στο νέο τοπίο στην Ουκρανία και να στηρίξει την εκεί ελληνική κοινότητα.

Με τον Ντόναλντ Τραμπ να κινείται ασταθώς στην περιοχή μας και να δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στις επαφές του με τον Ταγίπ Ερντογάν και με τον τελευταίο να κρατά ισχυρούς τους δεσμούς του με τη Μόσχα, οι καιροί της εχθροπάθειας και της ψυχρότητας με τη Ρωσία ίσως πρέπει να λάβουν τέλος…