“Ο εμβολιασμός είναι ανθρώπινο δικαίωμα – και μπορεί να γίνει πραγματικότητα για όλους”

Με κεντρικό μήνυμα ότι ο εμβολιασμός αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και είναι εφικτός για όλους, η φετινή Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Εμβολιασμού (27 Απριλίου – 3 Μαΐου 2025) έρχεται να υπενθυμίσει τη σημασία ενός από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της σύγχρονης ιατρικής. 

Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Εμβολιασμού 2025

Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, τα βασικά εμβόλια έχουν σώσει περισσότερες από 154 εκατομμύρια ζωές την τελευταία πεντηκονταετία – αριθμός που μεταφράζεται σε έξι ζωές ανά λεπτό καθημερινά, επί πέντε δεκαετίες. Ειδικά το εμβόλιο κατά της ιλαράς ευθύνεται για το 60% αυτών των ζωών.

Ο κίνδυνος της καθυστέρησης ή μη εμβολιασμού

Η μη έγκαιρη ή η πλήρης αποφυγή του εμβολιασμού δημιουργεί «θύλακες» ανεμβολίαστων ή μερικώς εμβολιασμένων ατόμων, διευκολύνοντας τη μετάδοση μεταδοτικών νοσημάτων. Ως αποτέλεσμα, τίθεται σε κίνδυνο η υγεία όχι μόνο των ίδιων, αλλά και των ευπαθών ομάδων, όπως τα βρέφη που δεν έχουν φτάσει την κατάλληλη ηλικία για εμβολιασμό ή άτομα με σοβαρά προβλήματα υγείας που δεν μπορούν να εμβολιαστούν για ιατρικούς λόγους.

Η διατήρηση της συλλογικής ανοσίας είναι κρίσιμη για την προστασία όλων. Όσο αυτή μειώνεται, τόσο αυξάνεται η ευαλωτότητα του πληθυσμού.

Εμβολιασμός κατά την εγκυμοσύνη – Διπλή προστασία

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον εμβολιασμό των εγκύων, που προσφέρει προστασία τόσο στις ίδιες όσο και στα νεογνά τους. Στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Υγείας (7 Απριλίου 2025), ξεκίνησε φέτος μια παγκόσμια εκστρατεία αφιερωμένη στην υγεία της μητέρας και του παιδιού.

Το εμβόλιο της εποχικής γρίπης και εκείνο που περιλαμβάνει τον κοκκύτη είναι ασφαλή και συνιστώνται κατά τη διάρκεια της κύησης. Τα αντισώματα που αναπτύσσονται μεταφέρονται στο έμβρυο, προσφέροντάς του προστασία στους κρίσιμους πρώτους μήνες της ζωής του. Παράλληλα, στις έγκυες με υποκείμενα νοσήματα συστήνεται και ο εμβολιασμός έναντι της COVID-19. Ιδανικά, ο εμβολιασμός με το τριπλό εμβόλιο ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας (MMR) θα πρέπει να προηγείται της κύησης, καθώς οι εν λόγω λοιμώξεις μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες στο έμβρυο.

Πολιομυελίτιδα, ιλαρά, ερυθρά – Νόσοι που μπορούν να εκριζωθούν

Η πολιομυελίτιδα, νόσημα με υψηλό κίνδυνο μόνιμης παράλυσης, μπορεί να εκριζωθεί πλήρως. Πάνω από 20 εκατομμύρια περιπτώσεις παράλυσης έχουν προληφθεί χάρη στον εμβολιασμό.

Η ιλαρά και η ερυθρά, δύο εξαιρετικά μεταδοτικές ασθένειες, επίσης μπορούν να εξαλειφθούν μέσω της καθολικής εμβολιαστικής κάλυψης. Στην Ευρώπη, μόνο το 2024 καταγράφηκαν πάνω από 127.000 περιστατικά ιλαράς – οι μισοί ασθενείς χρειάστηκαν νοσηλεία. Αν και λιγότερο από το 5% των πλήρως εμβολιασμένων ατόμων νοσεί, αυτοί προστατεύονται από τις σοβαρές επιπλοκές. Στην Ελλάδα, εντοπίζονται χαμηλότερα ποσοστά εμβολιασμού για τη δεύτερη δόση του MMR, γεγονός που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής.

HPV: Προστασία και για τα δύο φύλα

Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) σχετίζεται άμεσα με την πλειονότητα των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας, των γεννητικών οργάνων, του πρωκτού και του στοματοφάρυγγα. Ο εμβολιασμός κατά του HPV είναι πάνω από 90% αποτελεσματικός στην πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, ενώ συμβάλλει σημαντικά στην αποτροπή και άλλων σχετιζόμενων κακοηθειών.

Η σημασία του εμβολιασμού στους ενήλικες

Ο εμβολιασμός δεν αφορά μόνο τα παιδιά. Ενήλικες με χρόνιες παθήσεις και άτομα τρίτης ηλικίας βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο σοβαρής νόσησης από ιούς όπως ο ιός της γρίπης, ο κορωνοϊός SARS-CoV-2, ο πνευμονιόκοκκος και ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV).

Παράλληλα, οι επαγγελματίες υγείας – λόγω της καθημερινής έκθεσής τους σε λοιμώδη νοσήματα – πρέπει να προστατεύουν τόσο τον εαυτό τους όσο και τους ασθενείς τους μέσω του εμβολιασμού.

Πρωτοβουλίες του ΕΟΔΥ

Ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), αναγνωρίζοντας τον κρίσιμο ρόλο των εμβολιασμών, έχει αναλάβει σειρά δράσεων για την ενίσχυσή τους:

• Πραγματοποίησε μελέτη εμβολιαστικής κάλυψης παιδιών σε εθνικό επίπεδο μέσω ανάλυσης δεδομένων ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και προγραμματίζει αντίστοιχες μελέτες για τους ενήλικες.
• Διερεύνησε τις στάσεις και τις γνώσεις του πληθυσμού για τα εμβόλια COVID-19 και γρίπης.
• Διοργανώνει καμπάνιες και εκπαιδευτικά σεμινάρια για την αντιμετώπιση της διστακτικότητας απέναντι στους εμβολιασμούς, τόσο για το ευρύ κοινό όσο και για τους επαγγελματίες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας.
• Από τις αρχές του 2024 υλοποιεί στοχευμένες παρεμβάσεις εμβολιασμού σε κοινότητες Ρομά με το εμβόλιο MMR, καταγράφοντας την εμβολιαστική κάλυψη.

Η φετινή Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Εμβολιασμού δεν είναι απλώς μια υπενθύμιση. Είναι μια ανοιχτή πρόσκληση στην κοινωνία να αγκαλιάσει την πρόληψη, να προστατεύσει τους πιο ευάλωτους και να διασφαλίσει ένα υγιές αύριο για όλους. Διότι ο εμβολιασμός είναι δικαίωμα – και μπορεί να γίνει πραγματικότητα για όλους.