Επίσκεψη στην Άγκυρα αλλά χωρίς ψευδαισθήσεις…

Αρκεί, ως αντίδραση στην μετατροπή της Ιεράς Μονής της Χώρας σε τζαμί, η ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών που αναφέρεται σε “προσβολή στη διεθνή κοινότητα”- το μνημείο προστατεύεται, ως γνωστόν, από την Unesco ως ανήκον στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά;

Στην κυβέρνηση εκδηλώνονται διαφορετικές απόψεις. Η κυρίαρχη επισημαίνει πως πρόκειται για την εφαρμογή σχετικής απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Τουρκίας από το 2019, ως εκ τούτου δεν μπορεί να προσβληθεί, όπως, άλλωστε, συνέβη και με την Αγιά Σοφιά. Επίσης, ίδιες πηγές αναφέρουν πως με την ανακοίνωση του ΥΠΕΞ το θέμα αναδεικνύεται στη διεθνή του διάσταση και όχι ως διμερές πρόβλημα. Σωστό. Όμως, ας σημειωθεί πως ουδεμία αντίδραση εκδηλώθηκε από τη διεθνή κοινότητα, η δε Unesco έχει περιοριστεί από το 2021 σε συστάσεις για την κάλυψη των ψηφιδωτών με ειδικά πάνελ και για την επισκεψιμότητα του μνημείου-τζαμιού. Αδιέξοδη, θα ισχυριστεί κανείς, οποιαδήποτε άλλη προσπάθεια…

Το σοβαρότερο, ίσως, ζήτημα προκύπτει όμως από την χρονική στιγμή που ο Ταγίπ Ερντογάν επιλέγει να κηρύξει την έναρξη λειτουργίας της Μονής ως χώρο μουσουλμανικής λατρείας και μάλιστα με ένα τηλεοπτικό σώου που είναι προφανές πως απευθύνεται κυρίως στο εσωτερικό εθνικιστικό του ακροατήριο. Θα μπορούσε να είχε συμβεί πριν ένα χρόνο ή μετά από έξι μήνες. Συμβαίνει τώρα, μόλις λίγες ημέρες πριν την επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Τουρκία και λίγους μήνες μετά την Διακήρυξη των Αθηνών που -υποτίθεται- δεσμεύει τις δύο πλευρές από κινήσεις που παράγουν ένταση.

Κάποιοι στο κυβερνητικό στρατόπεδο, περισσότερο, όμως, κόμματα της αντιπολίτευσης και αναλυτές, θέτουν προσεκτικά το ερώτημα “τι νόημα έχει η επίσκεψη;”. Θα ήταν, αναμφίβολα, άστοχο ακόμα και να σκεφτεί κανείς την αναβολή ή την ακύρωσή της. Και επικίνδυνο. Κυβερνητικές πηγές λένε πως ο πρωθυπουργός θα θέσει το θέμα στη συνάντηση που θα έχει τη Δευτέρα με τον Τούρκο πρόεδρο.

Ωστόσο, τα πράγματα θα ήταν πιό απλά εάν η τουρκική προκλητικότητα αφορούσε μόνο την Ιερά Μονή της Χώρας- ας σημειωθεί ξανά: δεν συγκίνησε κανέναν στη διεθνή κοινότητα την οποία “προσβάλλει”.

Έχουν προηγηθεί οι προκλητικές δηλώσεις του Ομέρ Τσελίκ για το Αιγαίο και η ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών που αμφισβητεί εμμέσως αλλά σαφώς την ελληνική κυριαρχία στο κεντρικό Αιγαίου, με αφορμή την οριοθέτηση του θαλασσίου πάρκου, δηλαδή, μιας περιβαλλοντικά προστατευμένης θαλάσσιας περιοχής. Ακόμα οι δηλώσεις του Χακάν Φιντάν για τη Θράκη, και προχθές η έκδοση Navtex για μία θηριώδη αεροναυτική άσκηση που έμμεσα αμφισβητεί τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα.

Τι πρέπει να κάνει ο Κυριάκος Μητσοτάκης; Υπάρχουν φωνές που προτρέπουν ακόμα και για την αναβολή της. Θα ήταν πολύ μεγάλο σφάλμα, ίσως αυτό θα προτιμούσε ο Ερντογάν για να πυροδοτήσει μία νέα περίοδο έντασης επιρρίπτοντας, μάλιστα, την ευθύνη στην ελληνική πλευρά. Η επίσκεψη στην Τουρκία πρέπει να γίνει, με την δέουσα προετοιμασία αλλά χωρίς ψευδαισθήσεις ότι η ελληνοτουρκική προσέγγιση θα συνοδευτεί από αλλαγή της στρατηγικής της “Γαλάζιας Πατρίδας” και των “γκρίζων ζωνών”. Θα συμφωνήσουμε ότι διαφωνούμε διατηρώντας μόνο το ήρεμο κλίμα. Οι φαραωνικές επιδιώξεις περί παραπομπής στη Χάγη δεν έχουν λογική βάση, είναι, όμως, παραλογισμοί είναι και όσα διατυπώνουν ορισμένοι για υψηλούς τόνους από την Αθήνα…