Τι μας λέει ο Ενρίκο Λέτα- Η έκθεση για την ανταγωνιστικότητα στην ΕΕ

Ο Ενρίκο Λέτα αποτελεί το αρχέτυπο του μετριοπαθούς πολιτικού. Συνεπής στην απόστασή του από τα άκρα, ο τεχνοκράτης πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας ανέλαβε τα ηνία της χώρας του σε χαλαιπούς καιρούς, επαγγέλοντας πραγματισμό. Ανήκει σε μία διακριτή και σπάνια κατηγορία πολιτικών που, σχεδόν νομοτελειακά, καταβροχθίζονται από ένα συγκρουσιακό σύστημα που αδυνατεί να επιβιώσει σε συνθήκες ορθολογικής συναίνεσης.

του Αλέξανδρου Ραγκούση*

Η πολυσυζητημένη έκθεση που συνέταξε ο Ενρίκο Λέτα για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ αποτελεί, εν πολλοίς, καθρέφτη της προσωπικής του ταυτότητας. Αρθρώνει προτεραιότητες για μία Ευρώπη που πασχίζει να λειτουργήσει σε συνθήκες ορθολογικής συναίνεσης. Οι συστάσεις του δεν είναι ρηξικέλευθες – θα μπορούσαν, για την ακρίβεια, να χαρακτηριστούν ως και οικείες. Διακρίνει με σαφήνεια τα όρια του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, αποφεύγει την αιθεροβασία της οικονομικής ένωσης και εστιάζει στα κενά του εφικτού, στη βάση της υπόθεσης ότι «η μη ολοκλήρωση της χρηματοπιστωτικής, ενεργειακής και τηλεπικοινωνιακής ένωσης είναι ο κύριος λόγος για την ανταγωνιστική παρακμή της Ένωσης».

Είναι αυτός ο κύριος λόγος; Δεν έχει τόση σημασία. Οι περισσότερες προτάσεις του θα λειτουργούσαν ευεργετικά σε όρους ανταγωνιστικότητας, όσο συμβατικά κι αν ορίζεται ή εκλαμβάνεται. Το κρίσιμο ερώτημα δεν αφορά ούτε στα διλήμματα που η έκθεση προσπερνά επιφανειακά -π.χ. μεταξύ οικονομιών κλίμακας και ανταγωνισμού – ούτε στην κατανομή της ευημερίας που άρρητα επαγγέλλεται, ούτε στις ρίζες της δυσπιστίας που απειλεί υπαρξιακά την Ένωση. Οι λιγοστές σελίδες που αφιερώνει ο πρώην πρωθυπουργός στην αλληλεγγύη, εξαντλούνται σε έναν ελάχιστο παρανομοστή συμμετοχής στις αποφάσεις και σε κανόνες της αγοράς.

Το κρίσιμο ερώτημα, και τελικός κριτής της τύχης των προτάσεων Λέτα, είναι ο πρίσμα με το οποίο διαβάζονται στις είκοσι επτά γωνίες της Ευρώπης. Εικοσιεπτά διαφορετικές αναγνώσεις στις οποίες αποζητούν συγκροτημένη έκφραση οι προσδοκίες από την Κοινή Αγορά. Στη χώρα μας, για παράδειγμα, το ευρωπαϊκό οικοδόμημα δεν αντιμετωπίστηκε ποτέ ως όχημα ταξικής κυριαρχίας, ούτε ως απειλή. Η ευρωπαϊκή ιδέα, αντίθετα, θεμελιώθηκε διαχρονικά σε μία επίκληση θεσμικής σταθερότητας, στην ανάγκη εξωτερικής χρηματοδότησης της ανάπτυξης και ως ένα καταφύγιο από εξωτερικούς κινδύνους.

Η έκθεση Λέτα ανταποκρίνεται και στις τρεις αυτές προσδοκίες των Ελλήνων. Μια χρηματοπιστωτική ένωση έναντι του απελπιστικά κλειστού τραπεζικού ολιγοπωλίου· μια κοινή βιομηχανική πολιτική έναντι του στρατηγικού κενού της ανάπτυξης· μια αναβάθμιση της αμυντικής βιομηχανίας έναντι εξωτερικών απειλών. Και κοινοί κανόνες· κανόνες για όλους και για όλα, απέναντι στον εκφυλισμό θεσμών και αντίβαρων. Για μια χώρα που αποζητά μια κανονικότητα απαλλαγμένη από χρόνιες παθογένειες και μακριά από το περιθώριο, δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν πολλοί αστερίσκοι στην ανάγνωση.

Οι προτάσεις Λέτα δεν συντάχθηκαν με επιστημονική βεβαιότητα, αλλά ούτε και με ιδεολογικό δογματισμό ή εθνική προκατάληψη. Αυτό είναι το ισχυρότερο πλεονέκτημα και ίσως η μεγαλύτερη αδυναμία τους. Η υπενθύμιση αυτή, μας είναι τελικά απαραίτητη για τα όρια της ακολουθίας που μπορούν να εμπνεύσουν.

(*) Ο Αλέξανδρος Ραγκούσης είναι στέλεχος της Παγκόσμιας Τράπεζας και διδάσκει οικονομικά στο πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Οι απόψεις που εκφράζει είναι προσωπικές.

Αναδημοσίευση από το KREPORT