Ανάλυση/ Είναι καλό ή κακό για την Ελλάδα η ακύρωση της συνάντησης Ερντογάν-Μπάϊντεν;

Τα τελευταία 24ωρα, μυστήριο καλύπτει την επικείμενη επίσκεψη του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν στην Ουάσιγκτον στις 9 Μαΐου, καθώς πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι το ταξίδι του στις ΗΠΑ βρίσκεται στον αέρα. Μία επίσκεψη που διέρρευσε προ καιρού από τουρκικά μέσα ενημέρωσης και ουδέποτε επιβεβαιώθηκε ή διαψεύσθηκε από τις δύο πλευρές, εθεωρείτο, ωστόσο, περίπου δεδομένο ότι θα συμβεί και επ΄ αυτού είχαν οικοδομηθεί σενάρια και προβλέψεις.

Χθες, Δευτέρα, η αμερικανική πρεσβεία στην Αγκυρα πέταξε το μπαλάκι στην τουρκική πλευρά, αφού οι δημοσιογράφοι που ζήτησαν ένα σχόλιο για τις πληροφορίες περί ακύρωσης κλήθηκαν να απευθυνθούν στις τουρκικές αρχές. «Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κάποια επίσημη ανακοίνωση για την επίσκεψη στον Λευκό Οίκο. Δεν υπάρχει κάποια αλλαγή των σχεδίων μας για υψηλόβαθμες επαφές σε κάθε περίσταση», αναφέρεται χαρακτηριστικά, ενώ διευκρινίζεται πως για τις επισκέψεις Τούρκων αξιωματούχων θα πρέπει να ερωτώνται οι τουρκικές αρχές. Θα μπορούσε να εκληφθεί και ως “blame game”. Ήτοι, η μεν αμερικανική πλευρά δεν αναλαμβάνει την ευθύνη μιας ακύρωσης, τουναντίον κρατά ανοικτή την πόρτα του Λευκού Οίκου, και μεταθέτει την απόφαση στην Άγκυρα.

Υπάρχουν, ωστόσο, λόγοι δυσαρέσκειας ένθεν κακείθεν. Η Τουρκία αντιδρά στην κολοσιαία οικονομική (πολεμική) βοήθεια των ΗΠΑ στο Ισραήλ στο μέτωπο της Γάζας αλλά και της σύγκρουσης με το Ιράν (ως γνωστόν το δεύτερο αποτελεί σταθερό σύμμαχο της Άγκυρας, ως προς το πρώτο, επίσης, η Τουρκία υποστηρίζει σθεναρά την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους και προσφέρει βοήθεια στη Χαμάς), η δε Ουάσιγκτον δυσφόρησε για την επίσκεψη του ηγέτη της -κατά τους αμερικανούς τρομοκρατικής οργάνωσης- Χαμάς Χανίγια στην Τουρκία.

Μέχρις ώρας δεν μπορεί να προβλέψει κανείς εάν θα αμβλυνθούν οι αντιθέσεις και πραγματοποιηθεί τελικά η επίσκεψη Ερντογάν στον Λευκό Οίκο που θα ήταν η πρώτη του Τούρκου προέδρου επί προεδρίας Μπάϊντεν. Η προσέγγιση της Δύσης από τον δεύτερο, τους τελευταίους μήνες, θα μπορούσε να επικυρωθεί με θετικό τρόπο από μία τέτοια συνάντηση, ιδιαίτερα όταν ο Ερντογάν επιθυμεί να επιταχύνει το θέμα της αγοράς F16. Οι δε ΗΠΑ ουδέποτε έκρυψαν πως θέλουν την Τουρκία στο πλευρό τους με ανοικτά και απρόβλεπτα τα μέτωπα στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή.

Από την άλλη, με τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές να απέχουν μερικούς μόνο μήνες η σύγκλιση Μπάϊντεν-Ερντογάν ίσως να μην αποδειχθεί ανθεκτική. Η παλαιά στενή σχέση του Ντόναλντ Τραμπ με τον Τούρκο πρόεδρο θα μπορούσε να αναθερμανθεί εάν ο πρώτος επανεκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ- άλλωστε πολλά θα αλλάξουν στην γεωπολιτική στρατηγική της Ουάσιγκτον στην ευρύτερη περιοχή μας.

Για την Ελλάδα όλα αυτά χρήζουν προσοχής και περαιτέρω ανάλυσης. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, θα μπορούσε να πει κανείς, ότι θα αισθανόταν καλύτερα να συναντήσει στις 13 Μαϊου τον Ταγίπ Ερντογάν στην Άγκυρα, αφού θα είχε προηγηθεί η επίσκεψη του δεύτερου στον Λευκό Οίκο. Κι αυτό διότι οι ΗΠΑ θα έστελναν ένα ακόμα μήνυμα υπέρ της ελληνοτουρκικής προσέγγισης και της ηρεμίας στις σχέσεις των δύο χωρών. Κάτι που ο Τούρκος πρόεδρος θα έπρεπε να λάβει υπόψιν του, ή έστω να προσποιηθεί ότι το έλαβε. Η ακύρωση της επίσκεψης θα δημιουργούσε περιβάλλον αβεβαιότητας, ακόμα δε περισσότερο μετά την όξυνση της τουρκικής επιθετικότητας εσχάτως με αφορμή την άσκηση του προφανούς δικαιώματος της Ελλάδας να οριοθετήσει θαλάσσιο πάρκο μεταξύ Μήλου και Νισύρου.

Βεβαίως, ο Ερντογάν είπε πως θα υποδεχτεί με θετικό πνεύμα τον Έλληνα πρωθυπουργό, ωστόσο η πρόσφατη τουρκική αντι-NAVTEX που εμμέσως αλλά σαφώς αμφισβητεί τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στο Καστελόριζο και η ανακοίνωση του Χακάν Φιντάν (αλλά και του Ομέρ Τσελίκ) για το θαλάσσιο πάρκο, δεν προδιαθέτουν θετικά. Η τουρκική στρατηγική για τις “γκρίζες ζώνες” όχι μόνο παραμένει ενεργή αλλά υπερκαλύπτει της θετική “αύρα” για τα ΜΟΕ (οι συζητήσεις συνεχίζονται) και την έναρξη του νέου καθεστώτος προσφοράς βίζας σε Τούρκους επισκέπτες με προορισμό νησιά του ανατολικού Αιγαίου.

Στην Αθήνα ακούγονται πια φωνές που θέτουν εν αμφιβόλω τη σκοπιμότητα της επίσκεψης Μητσοτάκη στην Τουρκία μετά τις πρόσφατες προκλήσεις, όμως η ακύρωση της επίσκεψης -επσημαίνουν από το Μαξίμου- θα προκαλούσε πολλά περισσότερα προβλήματα σε μία καλή στιγμή στα ελληνοτουρκικά. Εδώ και πάνω από ένα χρόνο επικρατεί ηρεμία στο πεδίο (έχουν μηδενισθεί οι παραβιάσεις του εναέριου χώρου) και, ως εκ τούτου, όπως λέγεται είναι προτιμότερο οι δύο ηγέτες να συνομιλούν …διαφωνώντας από το να μην συνομιλούν. Το επόμενο διάστημα θα δείξει εάν κάτι τέτοιο μπορεί να μακροημερεύσει.

Με τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές να απέχουν ελάχιστα, πάντως, και με σοβαρή την πιθανότητα μιας αλλαγής φρουράς στο Λευκό Οίκο, από τον Μπάϊντεν που επισπεύδει για τον ελληνοτουρκικό διάλογο (μάλλον πρόχειρα, θα μπορούσε να πει κανείς) στον Τραμπ που στην καλύτερη περίπτωση αδιαφόρησε στο παρελθόν, στη χειρότερη έπαιξε το παιχνίδι του Ερντογάν, είναι σαφές πως θα ήταν ριψοκίνδυνο να επενδύσει κανείς σε μία προσέγγιση που ενδεχομένως να αναιρεθεί και να εκτροχιαστεί.