Εξειδίκευση φορολογικού νομοσχεδίου:Πέντε άξονες για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής – Δήλωση ελάχιστου εισοδήματος και πώς επηρεάζει τους ελεύθερους επαγγελματίες

Αν και οι νέες παρεμβάσεις δίνουν κίνητρα για να δηλώνουν οι επαγγελματίες τα εισοδήματα, ταυτόχρονα προσθέτει τη δήλωση ελάχιστου εισοδήματος. Ουσιαστικά βάζει στη γωνία τους ελεύθερους επαγγελματίες και εμμέσως πλην σαφώς στήνει στον τοίχο  εκατομμύρια ψηφοφόρους καθώς εφαρμόζει ελάχιστο εισόδημα 780 ευρώ το μήνα στους αυτοπασχολούμενους και ατομικές επιχειρήσεις.

Με την ισχύουσα φορολογική κλίμακα και συντελεστή 9% για τα πρώτα 10.000 ευρώ και 22% για το επόμενο κλιμάκιο εισοδήματος, ο ελάχιστος φόρος που προκύπτει για το ελάχιστο εισόδημα των 10.920 ευρώ φθάνει τα 1.102,40 ευρώ.

• Τα στοιχεία που διαθέτει η κυβέρνηση και δίνει το οικονομικό επιτελείο, δείχνουν ότι υπάρχουν περιπτώσεις όπου ο εργοδότης δηλώνει χαμηλότερο εισόδημα από εκείνο των υπαλλήλων που απασχολεί. Κάνει, έτσι, κάλεσμα  κατά όσων πληρώνουν το μάρμαρο, έναντι των άλλων, οι οποίοι δεν δηλώνουν εισοδήματα.

Δηλαδή, 221.000 επαγγελματίες δηλώνουν μηδενικά αποτελέσματα ή ζημιές, ενώ 172.000 δηλώνουν εισοδήματα που δεν ξεπερνούν τα 5.000 ευρώ. Από 5.000 ευρώ έως και 10.920 ευρώ δηλώνουν 148.000 επαγγελματίες, ενώ μόλις 135.200 δηλώνουν πάνω από 10.920 ευρώ.

Η εξειδίκευση του νομοσχεδίου

Κατά την εξειδίκευση του νομοσχεδίου για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, ανέφερε ότι πρόκειται για μια ολιστική και πολυεπίπεδη προσπάθεια για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής.

Το νομοσχέδιο κινείται σε πέντε άξονες:

• Πρώτος άξονας είναι η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών. «Θέλω να υπογραμμίσω την αταλάντευτη βούληση να συνδεθούν τα POS με τις ταμειακές μηχανές», είπε.
• Δεύτερος στόχος είναι ο περιορισμός της χρήσης των μετρητών στις συναλλαγές.
• Ο τρίτος είναι πιο διαφανείς και αποτελεσματικοί έλεγχοι.
• Ο τέταρτος είναι η παρέμβαση στις βραχυχρόνιες μισθώσεις.
• Ο πέμπτος άξονας είναι ένα δίκαιο σύστημα φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών.

«Θέλω για λίγο να εμβαθύνω για το νέο σύστημα δίκαιης φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών» είπε ο κ. Χατζηδάκης, πριν δώσει τον λόγο στον αρμόδιο υφυπουργό, Χάρη Θεοχάρη, και τον διοικητή της ΑΑΔΕ, Γιώργο Πιτσιλή.

«Γιατί καινούριο σύστημα φορολόγησης;», διερωτήθηκε ο υπουργός. «Γιατί το 71% δήλωσε το 2022 ετήσιο εισόδημα κατώτερο από αυτό του μισθωτού που αμείβεται με τον κατώτατο μισθό. Γιατί το 4% των ελεύθερων επαγγελματιών πληρώνει το 50% των φόρων του κλάδου», απάντησε.

Όπως χαρακτηριστικά τόνισε, «κανένας ελεύθερος επαγγελματίας δεν θα γίνεται δεκτό να φορολογείται για εισόδημα κατώτερο από εκείνο του μισθωτού που αμείβεται με τον κατώτερο μισθό. Το τεκμήριο αυτό θα είναι μαχητό».

Ακόμη, ο Κωστής Χατζηδάκης αναφέρθηκε και στο τέλος επιτηδεύματος, που τώρα ανέρχεται στα 650 ευρώ. Πλέον, μειώνεται το 2024 κατά 50% για όσους είναι πάνω από το τεκμήριο και 25% για όσους δηλώνουν κάτω από το όριο των 10.920 ευρώ.

«Δίνεται έτσι κίνητρο να δηλώνονται τα ακριβή ποσά. Οι συνεπέστεροι φορολογούμενοι θα πληρώνουν λιγότερα, διότι θα πληρώνουν μικρότερο τέλος επιτηδεύματος», τόνισε ο υπουργός.

Η ορθή εφαρμογή του μέτρου θα αποφέρει επιπλέον 600 εκατομμύρια ευρώ στον προϋπολογισμό. Μόνο το 24% των φορολογούμενων υπολογίζεται ότι θα πληρώνει περισσότερα από 3.000 ευρώ τον χρόνο. Η συντριπτική πλειοψηφία των ελεύθερων επαγγελματιών θα πληρώνει φόρο από μηδέν έως 3.000 ευρώ, σημείωσε.

• Ο υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Χάρης Θεοχάρης, αναφέρθηκε στις πρωτοβουλίες για περιορισμό της χρήσης μετρητών.

Όπως είπε, οι τέσσερις άξονες είναι:

• Υποχρεώση αγοραπωλησίας ακινήτων μόνο με τραπεζικά μέτρα πληρωμής.
• Καταβολή επιδομάτων μέσω χρεωστικής κάρτας.
• Αυστηρές κυρώσεις για συναλλαγές άνω των 500 ευρώ.
• Υποχρεωτικές συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων για προϊόντα που σχετίζονται με την κατανάλωση.

Αναφορικά με το πρώτο μέτρο, ανέφερε πως «το συμβόλαιο που έχει μερική ή ολική καταβολή τιμήματος με μετρητά θα θεωρείται άκυρο και θα απαγορεύεται η μεταγραφή του, ενώ θα επιβάλλεται και πρόστιμο».

Ακόμη, ο κ. Θεοχάρης γνωστοποίησε την παρέμβαση για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, για την οποία -μεταξύ άλλων- προβλέπεται αντικατάσταση του φόρου διαμονής με τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση. Από αυτό το ποσό θα χρηματοδοτηθεί το Ταμείο Ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση.

Για τη φοροδιαφυγή των ελεύθερων επαγγελματιών είπε πως «συνιστά ένα διπλό μήνυμα αδικίας απέναντι στους μισθωτούς και τους συνταξιούχους αφενός», και «εντός της τάξεως των ελευθέρων επαγγελματιών αφετέρου», καθώς το βάρος της φορολογίας πέφτει δυσανάλογα στις πλάτες λίγων.

• «Βασικός άξονας του νέου συστήματος είναι ότι τα κέρδη που προκύπτουν λογιστικά από μια επιχείρηση δεν μπορούν να είναι λιγότερα από τον υπολογισμό που βασίζεται σε αντικειμενικά και σταθερά κριτήρια», εξήγησε ο υφυπουργός.

«Πεδίο εφαρμογής είναι οι ατομικές επιχειρήσεις, εξαιρουμένων των αγροτών και των “μπλοκάκηδων”, που είναι υποκρυπτόμενοι μισθωτοί», σημείωσε.

Ο προσδιορισμός της ελάχιστης αμοιβής θα γίνεται ως εξής:

• Δεν μπορεί να υπολείπεται του μεγαλύτερου μεταξύ του ελάχιστου βασικού μισθού με προσαύξηση μετά το έκτο έτος.
• Θα λαμβάνεται υπόψη η αμοιβή των υπαλλήλων του.

Παίρνοντας τον λόγο ο διοικητής της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, Γιώργος Πιτσιλής, σημείωσε ότι το νομοσχέδιο έχει τρεις βασικές κατευθύνσεις.

Αυτές είναι:

• Η διεύρυνση των ψηφιακών εργαλείων.
• Η ενίσχυση της διαφάνειας.
• Η συνεργασία με πολίτες και επιχειρήσεις.

Ο κ. Πιτσιλής επισήμανε ότι οι ελεγκτές της ΑΑΔΕ θα φέρουν κάμερες για την προστασία των ελεγκτών, αλλά και τη διασφάλιση ζητημάτων ακεραιότητας. Μάλιστα, τόνισε ότι και οι συναντήσεις των στελεχών της Αρχής με τους φορολογούμενους θα καταγράφονται. Το ίδιο θα ισχύει και για τους τελωνειακούς ελέγχους και τις συναντήσεις με τελωνειακούς υπαλλήλους.

Ακόμη, ο διοικητής της ΑΑΔΕ εστίασε την ομιλία του στη λαθρεμπορία καυσίμων, λέγοντας ότι πλέον οι εταιρείες εμπορίας θα έχουν υποχρέωση να ελέγχουν την κατάσταση των πρατηρίων με τα οποία συνεργάζονται, να ενημερώνουν τις Αρχές για οποιαδήποτε παράβαση και να διακόπτουν τη συνεργασία τους με όσους παρανομούν.

Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά

Σύμφωνα με την επεξεργασία των τελευταίων φορολογικών δηλώσεων των 733.396 αυτοαπασχολούμενων, προκύπτει ότι σχεδόν μισό εκατομμύριο ελεύθεροι επαγγελματίες δήλωσαν για το 2022 εισόδημα έως 10.000 ευρώ τον χρόνο. Επίσης, μόνο 31.652 ή 4,3% του συνόλου δηλώνουν πάνω από 40.000 ευρώ. Περίπου επτά στους δέκα αυτοαπασχολούμενοι δηλώνουν εισοδήματα χαμηλότερα από τον κατώτατο μισθό, ο οποίος είναι 780 ευρώ τον μήνα (επί 14 καταβολές), ή 10.920 ευρώ τον χρόνο.

• Σύμφωνα με το οικονομικό επιτελείο ο εργοδότης δηλώνει χαμηλότερο εισόδημα από εκείνο των υπαλλήλων που απασχολεί. Άρα, 221.000 επαγγελματίες δηλώνουν μηδενικά αποτελέσματα ή ζημιές, ενώ 172.000 δηλώνουν εισοδήματα που δεν ξεπερνούν τα 5.000 ευρώ. Από 5.000 ευρώ έως και 10.920 ευρώ δηλώνουν 148.000 επαγγελματίες, ενώ μόλις 135.200 δηλώνουν πάνω από 10.920 ευρώ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία για την ιδιωτική κατανάλωση το ποσοστό των πληρωμών με κάρτα έχει αυξηθεί στο 37%, όμως παραμένει κάτω από το 46%, που είναι ο μέσος όρος στην ευρωζώνη. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, τα μη δηλωθέντα εισοδήματα είναι περίπου 60 δισ. Ευρώ, καθώς η αποταμίευση αυξήθηκε, άρα δεν τροφοδοτήθηκε από αυτήν η κατανάλωση. Έτσι, αν υπολογίσουμε έναν μέσο συντελεστή φορολογίας 30%, η απώλεια φορολογικών εσόδων, η φοροδιαφυγή, είναι 18 δισ. ευρώ, σχεδόν 10% του ΑΕΠ ή 32% των φορολογικών εσόδων.

Μισθωτοί και συνταξιούχοι πληρώνουν το μάρμαρο

Τα στοιχεία φέρνουν στο προσκήνιο την μαύρη πραγματικότητα: Μισθωτοί και συνταξιούχοι πληρώνουν το μάρμαρο της παραοικονομίας. Ο λογαριασμός της φοροδιαφυγής ξεπερνά τα 40 δισ. Ευρώ, ενώ μόνον το 5% των δηλωθέντων εισοδημάτων προέρχονται από επιχειρηματική δραστηριότητα. Μελέτη Eurobank καταγράφει τους βασικούς υπόπτους της φοροδιαφυγής με τα αποτελέσματα να κινούνται σε ένα εύρος μεταξύ 20%-30% του ΑΕΠ. Το μέγεθος αυτό είναι από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη και για την οποία παθογένεια.

Ένα μέρος της παραοικονομίας αντανακλάται στο λεγόμενο κενό του ΦΠΑ δηλαδή διαφορά μεταξύ των πραγματικών εσόδων από τα αναμενόμενα. Το ποσό κατέγραψε σημαντική μείωση μεταξύ 2017 και 2020, κατά 2,8 δις ευρώ ή 9,4 ποσοστιαίες μονάδες των πραγματικών εσόδων (2017: 29,1% και 2020: 19,7%). Ωστόσο, το μέσο χάσμα ΦΠΑ στην ΕΕ για το 2020 ήταν 9,1%. Σε επίπεδο ΕΕ, η Ελλάδα κατέλαβε την 24η θέση μεταξύ 27 κρατών μελών (Ιταλία 20,8%, Μάλτα 24,1% και Ρουμανία 35,9%, Διάγραμμα 5). Η ΕΕ αναμένει το κενό για την Ελλάδα να συρρικνωθεί περαιτέρω το 2021 (14,0%).

Ποιοι δηλώνουν, και πόσα

Από τα 84 δισ. ευρώ εισοδημάτων, λοιπόν, που δήλωσαν για το φορολογικό έτος 2021 τα φυσικά πρόσωπα, τα 66 δισ. ευρώ (78%) προήλθαν από μισθούς και συντάξεις. Μόλις τα 4,3 δισ. ευρώ (5%) από επιχειρηματική δραστηριότητα (7% αν συμπεριληφθεί και η αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα).

• Το 80% των νοικοκυριών που έχουν επιχειρηματική δραστηριότητα δηλώνει εισοδήματα μικρότερα από 10.000 ευρώ. όπως αναφέρει η Eurobank, Σε σύγκριση με την κατανάλωση του 2021, προκύπτει μια διαφορά περίπου 47,8 δις και σε σύγκριση με την κατανάλωση του 2022, 59,2 δισ. Ευρω.

Κατηγορίες επαγγελματιών όπως ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι και ιδιοκτήτες ατομικών επιχειρήσεων δήλωσαν κατά μέσο όρο το 2021 εισόδημα 6,7 χιλιάδες ευρώ από την κύρια πηγή εισοδήματός τους. Αυτό είναι περίπου το μισό από το μέσο εισόδημα που δηλώνουν οι μισθωτοί και το 60% από το μέσο εισόδημα που δηλώνουν οι συνταξιούχοι από τις κύριες πηγές εισοδήματός τους.

Τεκμήρια

Η κυβέρνηση έχει βάλει στο τραπέζι, επίσης, την αναπροσαρμογή και τον εξορθολογισμό του συστήματος τεκμηρίων κατόπιν της υποχρεωτικής εφαρμογής του myData και της ενίσχυσης των ηλεκτρονικών συναλλαγών. Η μείωση θα αφορά τα τεκμήρια διαβίωσης κατά περίπου 30% μεσοσταθμικά από 1/1/2025 μέχρι το 2027. Προϋπόθεση για να ξεκινήσει η σταδιακή μείωση των τεκμηρίων αποτελεί η υποχρεωτική εφαρμογή του myData και της ενίσχυσης των ηλεκτρονικών συναλλαγών.

Στόχος είναι ο εντοπισμός των αδήλωτων εισοδημάτων που σήμερα πιάνονται από τα τεκμήρια και για το 2022 υπολογίζονται σε περίπου 5,6 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό προκύπτει από τη διαφορά των εισοδημάτων που δηλώθηκαν (αφορά κυρίως εισοδήματα κάτω των 10.000 ευρώ) και των εισοδημάτων που υπολογίζει η Εφορία βάσει των τεκμηρίων.