Φυσικό αέριο: Πλαφόν μετά τον… χειμώνα – Πότε και πώς θα εφαρμοστεί η απόφαση της ΕΕ – Αντιδράσεις, προειδοποιήσεις, κενά

Όπως αποφάσισαν οι υπουργοί Ενέργειας της Ε.Ε., η ενεργοποίηση του πλαφόν θα γίνεται αν οι τιμές στον ολλανδικό κόμβο αερίου TTF υπερβαίνουν επί τρεις ημέρες τα 180 ευρώ ανά μεγαβατώρα, με ημερομηνία ισχύς από τις 15 Φεβρουαρίου και μετά. Όταν δηλαδή θα τελειώνει ο χειμώνας, και μόνο εάν η διαφορά τιμής με τις παγκόσμιες τιμές του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) είναι μεγαλύτερη από 35 ευρώ. Αρχικά δεν θα ισχύει για τις συναλλαγές εκτός χρηματιστηρίου ενέργειας.

Από τις 31 Μαρτίου 2023 προβλέπεται η εφαρμογή του για όλους τους υπόλοιπους δείκτες, μετά από αξιολόγηση των ESMA και ACER.

Ο Μηχανισμός διόρθωσης της αγοράς θα έχει διάρκεια ισχύος ενός έτους και θα ενεργοποιείται υπό δύο προϋποθέσεις. Όταν η τιμή του φυσικού αερίου θα υπερβαίνει τα 180 ευρώ για τρεις συνεχόμενες μέρες και εάν η διαφορά τιμής με τις παγκόσμιες τιμές του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) είναι μεγαλύτερη από 35 ευρώ.

Οι τιμές στο συμβόλαιο TTF επόμενου μήνα θα πρέπει να παραμείνουν πάνω από τα δύο ανώτατα όρια (180 ευρώ και 35 ευρώ) για τρεις ημέρες ώστε να ενεργοποιηθεί.

Μετά την ενεργοποίηση του, ο μηχανισμός θα βρίσκεται σε εφαρμογή για τουλάχιστον 20 εργάσιμες ημέρες. Ο μηχανισμός θα απενεργοποιείται αυτόματα αν τις τελευταίες τρεις συνεχόμενες εργάσιμες ημέρες οι τιμές κυμαίνονται κάτω από τα 180ευρώ / MWh.

Ο μηχανισμός διόρθωσης θα μπορεί να παύσει ανά πάσα στιγμή εάν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κηρύξει «έκτακτη ανάγκη» σχετικά με την ασφάλεια του εφοδιασμού.

• Η αναστολή του θα επιτρέπεται σε περιπτώσεις που η εφαρμογή του σε κάποιο hub οδηγεί σε αρνητικές επιπτώσεις τις χρηματοπιστωτικές αγορές ή τις αγορές φυσικού αερίου. Η Κομισιόν θα είναι σε θέση να εξαιρεί ορισμένα παράγωγα από την εφαρμογή του Μηχανισμού με τον ACER να παρακολουθεί συνεχώς τις αγορές.

Η αναστολή του θα επιτρέπεται εάν η ζήτηση αυξηθεί κατά 15% σε ένα μήνα ή 10% σε δύο μήνες, εάν οι εισαγωγές LNG μειωθούν σημαντικά ή εάν ο όγκος συναλλαγών στο TTF υποχωρήσει αισθητά σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πριν από ένα χρόνο.

Αντιδράσεις, προειδοποιήσεις, κενά

• Σύμφωνα με αναλυτές οι τιμές του φυσικού αερίου θα διατηρηθούν ψηλά και το επόμενο έτος. Σημειώνεται ότι οι τιμές αναφοράς του φυσικού αερίου στην Ευρώπη μειώθηκαν τους τελευταίους μήνες σε περίπου 100 ευρώ/μεγαβατώρα, παραμένοντας ωστόσο πολύ πάνω από τον μέσο όρο για αυτήν την εποχή του χρόνου.

Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι με τη συμφωνία ανοίγει ο δρόμος για κοινές αγορές φυσικού αερίου, οι οποίες είχαν τεθεί σε αναμονή εν μέσω διαφωνιών στην ΕΕ για το ανώτατο όριο τιμής.

Την ίδια ώρα παράγοντες της αγοράς –συμπεριλαμβανομένου του διαχειριστή των Χρηματιστηρίων ICE που φιλοξενεί τις συναλλαγές TTF φυσικού αερίου– έχουν προειδοποιήσει την Επιτροπή να μην προχωρήσει στην υλοποίηση ενός τέτοιου σχεδίου. Σε ένα σημείωμα που εστάλη στην Επιτροπή, το οποίο είδε το Reuters, το ICE ανέφερε ότι το σχέδιο αυτό θα μπορούσε να αναγκάσει τους παρόχους να σταματήσουν να πωλούν συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης αερίου TTF, γεγονός που θα οδηγούσε τις τιμές σε υψηλότερα επίπεδα.

Η Ένωση Ευρωπαϊκών Χρηματιστηρίων Ενέργειας δήλωσε ότι το σχέδιο της ΕΕ θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό κίνδυνο για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στις ενεργειακές αγορές της Ευρώπης και να αναγκάσει τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας να προχωρήσουν σε πιο επικίνδυνες ιδιωτικές συναλλαγές για να αποφύγουν το ανώτατο όριο.

Στα παραπάνω προστίθεται και ο προβληματισμός που εξέφρασε προσφάτως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), προειδοποιώντας πως το σχέδιο αυτό μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στην Ευρώπη. 

Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, μετά τη λήξη του χθεσινού συμβουλίου των υπουργών Ενέργειας, κοινοποίησε ένα αποκαλυπτικό γράφημα με το ποσοστό αυτό.

Σύγκριση της τιμής των 345 ευρώ ανά Μεγαβατώρα του Αυγούστου με την τιμή – πλαφόν στα 180 ευρώ ανά Μεγαβατώρα.

Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, στον παραπάνω πίνακα «φαίνεται καθαρά ότι εάν είχε εξαρχής υπάρξει συμφωνία, το πλαφόν θα είχε επιβληθεί για πάνω από 30 ημέρες τη χρονιά που διανύουμε και συνεπώς θα είχαμε γλιτώσει τεράστια ποσά, τα οποία καταβάλαμε λόγω της μη ύπαρξης πλαφόν».

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, χαιρέτισε χθες τη συμφωνία των υπουργών Ενέργειας των Βρυξελλών, για την επιβολή πλαφόν στην τιμή των 180 ευρώ για το φυσικό αέριο, επισημαίνοντας ότι «η ελληνική πρόταση για το πλαφόν στο φυσικό αέριο υιοθετήθηκε από την Ευρώπη». Ο Έλληνας πρωθυπουργός, έκανε λόγο για «ένα σημαντικό βήμα στη μακρά προσπάθειά μας να προστατεύσουμε πολίτες και επιχειρήσεις από την αύξηση στις τιμές ενέργειας κάτι που προκλήθηκε από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία».

Η πρώτη αντίδραση της Ρωσίας

«Απαράδεκτο» χαρακτήρισε το Κρεμλίνο, το ανώτατο όριο τιμής πώλησης φυσικού αερίου που συμφώνησαν οι υπουργοί ενέργειας της ΕΕ αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι «πρόκειται για παραβίαση της διαδικασίας της αγοράς για τη διαμόρφωση των τιμών».

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ, σύμφωνα με ρωσικά πρακτορεία ειδήσεων υπογράμμισε ότι «οποιαδήποτε αναφορά σε ανώτατο όριο (σ.σ. τιμής στο φυσικό αέριο) είναι απαράδεκτη».