Τσιάρας στο libre: Σημαντικές τομές για την επιτάχυνση Δικαιοσύνης- Οι αλλαγές δεν πρέπει να γίνονται υπό την πίεση γεγονότων

«Η Δικαιοσύνη, σταθερά, αποκαθιστά το κύρος της», δηλώνει στο libre o υπουργός Δικαιοσύνης Κώστας Τσιάρας. Αν και γιατρός στο επάγγελμα, εδώ και τρία χρόνια παραμένει στο τιμόνι του υπουργείου Δικαιοσύνης καταβάλλοντας όπως λέει «μια μεγάλη προσπάθεια προκειμένου να εκσυγχρονίσουμε το σύστημα απονομής της Δικαιοσύνης».

Στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλά για τον τρόπο που παρουσιάζουν τα ΜΜΕ, την υπόθεση των παιδοβιαστών του Κολωνού, για τα προβλήματα της Δικαιοσύνης, ενώ ερωτάται και για την υπόθεση του αδικοχαμένου Σήφη Βαλυράκη.

Συνέντευξη στον Χρόνη Διαμαντόπουλο

–Κύριε υπουργέ, θα ήθελα ένα σχόλιό σας για τον τρόπο που τα ΜΜΕ και κυρίως τα τηλεοπτικά κανάλια καλύπτουν την υπόθεση της δωδεκάχρονης από τον Κολωνό. Υπάρχει μια σειρά ανακοινώσεων της ΕΣΗΕΑ για το θέμα και θα ήθελα να μας πείτε αν το υπουργείο Δικαιοσύνης πρόκειται να αναλάβει κάποια πρωτοβουλία.

Η προστασία ιδίως ανήλικων θυμάτων έχει απόλυτη προτεραιότητα έναντι του δικαιώματος ενημέρωσης του κοινού. Για τον λόγο αυτό ΜΜΕ και δημοσιογράφοι, οφείλουν να απέχουν από κάθε διάδοση πληροφοριών που μπορούν άμεσα ή έμμεσα να προκαλέσουν τη δευτερογενή θυματοποίηση του ανηλίκου. Η προσέγγιση της παρουσίασης τέτοιων θεμάτων πρέπει να γίνεται με τέτοιον τρόπο ώστε αφενός να διασφαλίζεται το αντικειμενικό συμφέρον του ανήλικου θύματος και αφετέρου να ευαισθητοποιείται το κοινωνικό σύνολο απέναντι σε τέτοια ειδεχθή εγκλήματα.

• Δυστυχώς, όμως, σε υποθέσεις έντονου κοινωνικού ενδιαφέροντος, όπως στην τραγική υπόθεση της 12χρονης, έχουν παρατηρηθεί απαράδεκτα φαινόμενα παραβίασης μυστικότητας της προδικασίας, προσωπικών δεδομένων και έλλειψης σεβασμού στο θύμα.

Ήδη, για τον τρόπο δημοσιογραφικής κάλυψης της εν λόγω υπόθεσης που ευλόγως έχει συγκλονίσει την κοινή γνώμη o Κυβερνητικός Εκπρόσωπος έχει αποστείλει σχετική επιστολή προς το Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο, ενώ έχει κινητοποιηθεί και η Δικαιοσύνη.

Όπως γνωρίζετε, η Εισαγγελία Πρωτοδικών της Αθήνας διέταξε τη διενέργεια κατεπείγουσας προκαταρκτικής εξέτασης, τόσο για τη διαρροή της δικογραφίας, προκειμένου να διαπιστωθεί από ποια πρόσωπα τελέστηκε το αδίκημα της παραβίασης δικαστικού απορρήτου καθώς και να αποδοθούν οι προσήκουσες ποινικές ευθύνες σε βάρος των υπευθύνων για τη διακίνηση φωτογραφιών ή άλλου οπτικού υλικού της ανήλικης.

–Με αφορμή την ίδια υπόθεση είδαμε να γίνονται ανακοινώσεις από το υπουργείο σας, σύμφωνα με τις οποίες θα δημιουργηθεί ένα ειδικό ποινικό μητρώο για όσους έχουν διαπράξει αδικήματα κακοποίησης ανηλίκων. Θα θέλατε να μας πείτε κάτι περισσότερο;

Η Κυβέρνησή μας, από την έναρξη της θητείας της, έχει επιδείξει έντονο ενδιαφέρον για τη γενικότερη προστασία των ανήλικων και έχει αποδείξει τη βούλησή της για μηδενική ανοχή απέναντι σε αδικήματα μείζονος απαξίας, όπως οι βιασμοί. Με δική μας άλλωστε πρωτοβουλία υπήρξε, το 2021, αναμόρφωση του Ποινικού Κώδικα και αυστηροποίηση όλου του πλαισίου που αφορά στην ποινική αντιμετώπιση των αδικημάτων σεξουαλικής κακοποίησης, μαστροπείας και κακοποίησης ανηλίκων, έτσι ώστε να τιμωρούνται μέχρι και με ισόβια. Επιπλέον, όλα τα αδικήματα σχετικά με την ανηλικότητα, διώκονται πλέον αυτεπαγγέλτως, ενώ οι συγκεκριμένες υποθέσεις εξετάζονται κατά προτεραιότητα.

• Σε αυτό το πλαίσιο της περαιτέρω προστασίας των ανήλικων, πράγματι, το Υπουργείο Δικαιοσύνης επεξεργάζεται τη δημιουργία ενός Ειδικού Ποινικού Μητρώου, όπου θα καταγράφεται η άσκηση ποινικής δίωξης για αδικήματα σεξουαλικής βίας κατά ανηλίκων.

Αυτό το Ειδικό Ποινικό Μητρώο θα παρέχει ένα δίχτυ προστασίας για τους ανηλίκους, ιδιαίτερα όταν κάποιος πρόκειται να προσλάβει προσωπικό που θα εργαστεί σε τομείς που σχετίζονται με παιδιά.

–Πάντως υπάρχει μια κοινή διαπίστωση. Όπως κάνετε τώρα και στο πρόσφατο παρελθόν μετά από ένα μεγάλο θέμα που απασχολεί την κοινωνία και προβάλλεται από τα ΜΜΕ, γίνονται αλλαγές στη νομοθεσία. Θέλω να πω ότι η αλλαγή των νόμων και κατ’ επέκταση ο τρόπος λειτουργίας της Δικαιοσύνης γίνεται μέρος της επικοινωνίας. Θεωρείτε ότι είναι σωστό αυτό;

Δεν έχετε δίκιο. Η συγκεκριμένη ρύθμιση αποτέλεσε αντικείμενο επεξεργασίας από την Ειδική Νομική Υπηρεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης για περισσότερο από έναν χρόνο και πρόκειται να κατατεθεί, όπως είχε προγραμματιστεί, στο νομοσχέδιο για την ενσωμάτωση της Κοινοτικής Οδηγίας σχετικά με το Ποινικό Μητρώο.

• Συμφωνώ, βεβαίως, ότι οι αλλαγές στους Κώδικες δεν πρέπει να γίνονται κάτω από την ψυχολογία της στιγμής ή κάποιων γεγονότων που προκαλούν την κοινή γνώμη. Όμως, δεν είναι ψόγος, ούτε εκλαμβάνω ως μομφή το γεγονός ότι διορθώνουμε λάθη, αδυναμίες ή ανεπάρκειες του νομοθετικού πλαισίου αμέσως μόλις διαπιστώνονται. Ακριβώς, το αντίθετο.

Σε κάθε περίπτωση, άλλωστε αυτός είναι και ο λόγος ύπαρξης της Διαρκούς Επιστημονικής Επιτροπής Παρακολούθησης των νέων Κωδίκων που συστήσαμε τον Μάρτιο του 2020. Οι εργασίες της συνεχίζονται προκειμένου να παρακολουθούνται συστηματικά τα αποτελέσματα που παράγουν οι υφιστάμενες διατάξεις. Και εφόσον κριθεί στο μέλλον πως είναι αναγκαία η εκ νέου επικαιροποίηση διατάξεων των Κωδίκων, η επιτροπή θα καταθέσει τις προτάσεις της προκειμένου να αναληφθούν οι αναγκαίες νομοθετικές πρωτοβουλίες.

–Και εσείς έχετε δηλώσει ότι μία από τις μεγαλύτερες παθογένειες του δικαστικού συστήματος είναι οι καθυστερήσεις στην έκδοση αποφάσεων. Γι’ αυτό το ζήτημα τι γίνεται αυτή τη στιγμή;

Από το 2019 καταβάλλουμε μια μεγάλη προσπάθεια προκειμένου να εκσυγχρονίσουμε το σύστημα απονομής της Δικαιοσύνης. Σε αυτή τη στρατηγική επιχειρήσαμε σημαντικές τομές στο εθνικό δικαστικό σύστημα για την επιτάχυνση της Δικαιοσύνης με την αναθεώρηση όλων των Κωδίκων.

Παράλληλα, θεσμοθετήσαμε ένα ευέλικτο πλαίσιο για τις εναλλακτικές μεθόδους επίλυσης διαφορών, όπως η διαμεσολάβηση και η διεθνής εμπορική διαιτησία που σύντομα θα αποτελεί νόμο του Κράτους.

• Τα τελευταία χρόνια, υλοποιούμε με γοργούς ρυθμούς τη στρατηγική για τη ψηφιοποίηση του δικαστικού συστήματος, θεσπίζοντας νέα εργαλεία, όπως ο ψηφιακός φάκελος, οι τηλεσυνεδριάσεις, τα ψηφιακά πινάκια και τα ηλεκτρονικά πιστοποιητικά.

Ιδιαίτερη σημασία αποδίδουμε μάλιστα στον ανθρώπινο παράγοντα της Δικαιοσύνης, αναβαθμίζοντας συνολικά το επίπεδο της εκπαίδευσης τόσο για τους δικαστικούς λειτουργούς όσο και για τους δικαστικούς υπαλλήλους, αλλά και μέσω της θέσπισης ενός αυστηρού αλλά δίκαιου πλαισίου για την αξιολόγηση των λειτουργών της δικαιοσύνης στο οποίο η αδικαιολόγητη καθυστέρηση συνιστά λόγο στέρησης μισθού, μη προαγωγής ή ακόμα και οριστικής παύσης των καθηκόντων τους.

–Ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα σημαντικότερα προβλήματα της Ελληνικής Δικαιοσύνης; Κατά καιρούς έχουμε ακούσει για «παραδικαστικά» κυκλώματα. Πόσο ανεξάρτητη είναι σήμερα η Δικαιοσύνη στην Ελλάδα;

Ο Πρωθυπουργός ανέλαβε την ευθύνη διακυβέρνησης της χώρας μετά από μια θυελλώδη  περίοδο, κατά την οποία η εμπιστοσύνη των πολιτών στη δικαιοσύνη είχε κλονιστεί από τις καταγγελίες των δικαστών για επιχειρούμενες παρεμβάσεις στη δικαστική ανεξαρτησία.

Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια, χάρη σε σειρά σημαντικών μεταρρυθμίσεων στις οποίες προχωρήσαμε, η Δικαιοσύνη, σταθερά, αποκαθιστά το κύρος της, κάτι που αποτυπώνεται, άλλωστε στις διεθνείς εκθέσεις για το εθνικό σύστημα απονομής της Δικαιοσύνης.

Το επίπεδο της αντίληψης για την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης έχει αυξηθεί και διαμορφώνεται πλέον σε επίπεδα υψηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, τόσο από τον γενικό πληθυσμό, όσο και από τις επιχειρήσεις.

Αυτό το αίσθημα της ανεξαρτησίας έχει ενισχυθεί σημαντικά με τη θέσπιση του νέου Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών που θεσμοθετεί σημαντικές καινοτομίες.

• Οι «βουτιές» στην επετηρίδα που επιχειρούνταν στο παρελθόν και αλλοίωσαν την εικόνα της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης είναι πλέον αδύνατες για οποιαδήποτε κυβέρνηση στο μέλλον.

Παράλληλα, με τον ίδιο Κώδικα έχει θεσμοθετηθεί ένα νέο, λειτουργικό πλαίσιο επιθεώρησης των δικαστικών λειτουργών σε πολλαπλά επίπεδα που διασφαλίζει πως η Δικαιοσύνη παραμένει ανεξάρτητη, χωρίς όμως να μετατρέπεται σε ασύδοτη.

–Κύριε υπουργέ, θα ήθελα να σας ρωτήσω τι απαντάτε στις καταγγελίες των συνηγόρων υπεράσπισης της οικογένειας του αδικοχαμένου Σήφη Βαλυράκη. Να θυμίσω ότι ο κ. Κωνσταντόπουλος είπε: «Δεν έχει κανέναν λόγο κανένας υπουργός Δικαιοσύνης να φωνάζει τη χήρα του δολοφονημένου και να της εμφανίζει εκεί συνεργάτες νομικούς που είναι μετακλητοί της εκτελεστικής εξουσίας για να την πείσουν ότι είναι ατύχημα. Ότι αυτό έγινε –κατά δήλωση Τσιάρα– επειδή το ζήτησε ο πρωθυπουργός είναι ακόμα χειρότερο. Εξ αντικειμένου όταν παρεμβαίνει η εκτελεστική εξουσία σε εκκρεμότητα ποινικής διαδικασίας, αυτό είναι αθέμιτο, μη επιτρεπτό». Τι συνέβη; Τι απαντάτε;

Η απάντηση μου είναι η καθαρή και διαυγής στάση μου απέναντι στο θεσμό της Δικαιοσύνης καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας μου ως Υπουργού.

Αντιλαμβάνομαι τους τυχόν λόγους, όμως δεν θα τους ακολουθήσω. Δεν έχω αυτό το δικαίωμα. Αντίθετα, έχω υποχρέωση να προστατέψω την ανεξάρτητη κρίση των δικαστικών λειτουργών.